دلایل فنی آب‌گرفتگی در اهواز چیست؟

به گزارش حلقه وصل، عصر روز دوشنبه هفته گذشته بارش باران در خوزستان که گفته می شود در 70 سال گذشته بی سابقه بوده است بیشتر مناطق خوزستان از جمله اهواز را دچار آبگرفتگی کرد.هر چند برخی از مناطق این استان هنوز درگیر آبگرفتگی هستند اما موافقت مقام معظم رهبری با اختصاص 40 هزار میلیارد ریال از محل صندوق توسعه ملی برای ساماندهی زیرساخت های آب و فاضلاب اهواز منابع لازم برای ساماندهی فاضلاب اهواز را فراهم کرده و وزارت نیرو دیگر بهانه‌ای برای ساماندهی نکردن فاضلاب اهواز ندارند.

*اردکانیان: ریشه مشکل فاضلاب اهواز مهیا نبودن سیستم‌های جمع‌آوری آب‌های سطحی است

هفته گذشته رضا اردکانیان وزیر نیرو با اشاره به اینکه برای حل مشکل فاضلاب اهواز به‌صورت کوتاه مدت و میان‌مدت در حال برنامه ریزی هستیم گفت: در تلاش هستیم با استفاده از منابع عمومی، کمک دولت و استفاده از صندوق توسعه ملی این پروژه را هر چه زودتر به نقطه اطمینان بخشی برسانیم.

اردکانیان ادامه داد: طرح جامعی برای حل مشکل فاضلاب اهواز آماده شده و منابع مالی آن مشخص است پس برای حل این مشکل با مشارکت دستگاه‌های دیگر و حمایت دولت، طبق برنامه‌ریزی و طراحی صورت‌گرفته در کوتاه‌ترین زمان، اقدام اساسی انجام خواهیم داد.

وزیر نیرو در پاسخ به این سئوال که دلیل به جود آمدن این مشکل چیست اظهار داشت: ریشه مشکل فاضلاب اهواز مهیا نبودن سیستم‌های جمع‌آوری آب‌های سطحی است و این موضوع مستلزم این بوده که در سال‌های گذشته اقداماتی در زمینه جمع‌آوری آب‌های سطحی توسط مدیریت شهری صورت می‌گرفته، اما اکنون زمان پرداختن به حل مشکل آن هم با سرعت و البته به شکل همه‌جانبه است.

* اهواز شیب لازم برای خروج آب از شهر را ندارد

قاسم تقی‌زاده خامسی معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا با اشاره به اینکه اجرای طرح سیستم جمع‌آوری آب‌های سطحی در شهر اهواز، الزامی و اجرای آن وظیفه شهرداری است گفت: مشکل آب‌گرفتگی اکثر بخش‌های شهر اهواز برطرف شده است اما چند نقطه از شهر که آب قابل توجهی در آنجا جمع شده هنوز با مشکل مواجه است که با استفاده از پمپ‌های پرتوان که از سراسر کشور تهیه و ارسال شده، آب آن مناطق نیز در حال جمع‌آوری است.

وی با بیان اینکه توپوگرافی اهواز به گونه‌ای است که شیب لازم برای خروج آب‌ ناشی از بارندگی در شهر وجود ندارد اظهار داشت: باید طرح جمع‌آوری آب‌های سطحی در اهواز و شهرهای مشابه این منطقه بر اساس قانون از سوی شهرداری اجرا شود تا شبکه فاضلاب نیز بتواند به درستی کار خود را انجام دهد.

معاون آب و آبفای وزیر نیرو با بیان اینکه سیستم فاضلاب شهر اهواز و یا هر شهر دیگری برای جمع‌آوری فاضلاب طراحی شده است نه آب‌های سطحی، ادامه داد: زمانی که سیستم‌ مناسبی برای جمع‌آوری آب‌های سطحی وجود نداشته باشد، طبیعتا وقوع بارندگی‌های شدید، شبکه فاضلاب را نیز دچار اختلال می‌کند.

به گفته وی، بیش از دو هزار و ۴۰۰ کیلومتر خطوط جمع‌آوری فاضلاب در شهر اهواز وجود دارد که حدود هزار و ۱۵۰ کیلومتر آن فرسوده است، البته این سیستم فقط قادر به جمع‌آوری فاضلاب بوده و نمی‌تواند آب‌های سطحی را نیز جمع‌آوری کند.

* حتی اجرای کامل طرح جامع فاضلاب اهواز هم مشکل را برطرف نمی‌کند

وی با اشاره به اجرای ۴۰ درصد طرح جامع فاضلاب اهواز ادامه داد: ۶۰ درصد باقی مانده این طرح، نیازمند چهار هزار میلیارد تومان اعتبار است که البته وزارت نیرو مدل اعتباری را به رئیس جمهور ارائه کرده است که با تامین آن، تا سه سال آینده این طرح عملیاتی خواهد شد.

تقی‌زاده خامسی تاکید کرد: اجرای کامل طرح جامع جمع‌آوری فاضلاب مشکل آب‌های سطحی این شهر را برطرف نمی‌کند و همزمان با اجرای طرح جامع فاضلاب اهواز، طرح راه‌اندازی سیستم جمع‌آوری آب‌های سطحی نیز باید اجرا شود، زیرا درصورت عملیاتی نشدن آن، باز هم شهر اهواز با مشکل آب‌گرفتگی مواجه خواهد شد، چرا که ظرفیت طراحی شده طرح فاضلاب، فقط برای جمع‌آوری فاضلاب است.

* شبکه فاضلاب گنجایش دفع آب ناشی از بارندگی را ندارد

از سوی دیگر اسماعیل نجار رییس سازمان مدیریت بحران کشور نیز معتقد است که مساله فاضلاب اهواز باید از آب‌های سطحی تفکیک شود.

نجار در جمع خبرنگاران اهواز با اشاره به توجه رهبر معظم انقلاب و دولت نسبت به وضعیت خوزستان گفت: پیرو نامه‌ وزیر کشور به رهبر معظم انقلاب، ایشان با اختصاص ۴۰ هزار میلیارد ریال از محل صندوق توسعه ملی برای ساماندهی وضعیت آب و فاضلاب اهواز موافقت کردند اما برای ساماندهی سیستم فاضلاب و کانال دفع آب‎های سطحی اهواز باید مطالعه دقیقی صورت گیرد.

وی افزود: مساله فاضلاب از آب‌های سطحی باید تفکیک شود چرا که شبکه فاضلاب کنونی اهواز گنجایش فاضلاب و آب‌های سطحی را با یکدیگر ندارد و با یک بارندگی موجب خروج و بیرون زدگی فاضلاب می شود.

رییس سازمان مدیریت بحران کشور در ادامه با اشاره به تغییر اقلیم بیان کرد: تغییر اقلیم یک واقعیت است که باید آن را بپذیریم، تغییرات اقلیمی در واقع نوع بارش، زمان بارش و پراکنش آن  را دربر می‌گیرد.

وی با اشاره به بارندگی اخیر در اهواز و دلایل آبگرفتگی ناشی از آن توضیح داد: در بارندگی روز دوشنبه هفته گذشته در سه ساعت حدود ۸۸ میلیمتر باران در اهواز بارید، این در حالی است که بارندگی اهواز در طول سال زراعی در حدود ۱۵۰میلیمتر است و این ۸۸ میلیمتر تنها در سه ساعت  اتفاق افتاد.

* حتی یک نهر ساده هم برای انتقال آب‌های سطحی اهواز وجود ندارد

نجار افزود: براساس بازدیدهایی که در مناطق مختلف اهواز داشتم حتی یک نهر ساده برای انتقال آب‌های سطحی وجود ندارد؛ به عنوان مثال در منطقه شهرک دانشگاه اهواز که الان آبگرفتگی موجب مشکلات بسیاری برای ساکنان آن شده هیچ گونه کانال آب‌های سطحی وجود ندارد و عمده نقاط مختلف اهواز همین گونه است.

وی بیان کرد: با بارندگی اخیر، ۱۷ نقطه در اهواز با آبگرفتگی رو به رو شدند که از لحظات نخست بارندگی و با تلاش گسترده از سوی مسئولان اجرایی خوزستان و دستگاه‌های مربوطه با مدیریت استاندار اقدامات مناسب صورت گرفت و ۱۷ نقطه آب‌گرفته به سه نقطه کاهش یافت که یکی از این مناطق که عمده مشکلات هم آنجاست شهرک دانشگاه اهواز است.

محمد باقر نوبخت رییس سازمان برنامه و بودجه کشور روز گذشته از پرداخت ۱۰ میلیون تومان کمک بلاعوض و با فوریت به خسارت دیدگان بارندگی اخیر در خوزستان خبرداد و گفت:در این زمینه مقرر شد تا به خانوارهایی که لوازم خانگی آنها به زیر آب رفته و خانه های آنها دچار آسیبهای جزیی شد، ۱۰ میلیون تومان به صورت بلاعوض و با فوریت پرداخت شود.

*شبکه فاضلاب شهری محل دفع آب‌های سطحی نیست

حمیدرضا کشفی معاون راهبری و نظارت بر بهره‌برداری آبفای کشور نیز با اشاره به اینکه شبکه فاضلاب شهری محل دفع آب‌های سطحی نیست گفت: به دلیل فقدان شبکه مجزای جمع‌آوری، هدایت و دفع آب‌های سطحی در اکثر شهرهای متاثر از بارش‌های آذرماه، رواناب به شبکه موجود فاضلاب وارد شده و با تحمیل تنش شدید موجب ریزش گسترده، انسداد و گرفتگی در خطوط شده است.

وی با اشاره به عدم توجه شهرداران به اینکه شبکه‌های فاضلاب شهری محل دفع آب‌های سطحی نیست، گفت: عدم اجرای شبکه جمع‌آوری آب‌های سطحی در اکثر نقاط شهر اهواز توسط شهرداری باعث شده تا تمامی مصالح، گل و لای و رسوبات ناشی از طوفان‌ها، بخشی از زباله‌های شهری در اثر رواناب‌ها و بارندگی به شبکه موجود وارد شود و این امر باعث ناکارآمدی شبکه شده و هزینه‌های هنگفت نگهداری، بهره‌برداری و بازسازی شبکه را به دنبال داشته است.

کشفی با تاکید بر اینکه ورود آب باران با گل و لای زیاد باعث رسوب و گرفتگی شبکه فاضلاب شده است، گفت: این گل و لای پس از ورود به تصفیه‌خانه‌های فاضلاب کل سیستم بیولوژیک تصفیه‌خانه‌های فاضلاب را مختل کرده و انباشت حجم زیادی از گل و لای در واحدهای تصفیه‌خانه، آسیب‌های جدی به بخش تجهیزات و سازه وارد می‌کند.

معاون راهبری و نظارت بر بهره‌برداری شرکت آب و فاضلاب کشور افزود: بدین منظور شبکه‌های فاضلاب نیاز به شست‌وشوی ضروری داشته اما با توجه به هزینه بالای انجام این کار و مشکلات تامین مالی شرکت‌ها، انجام این روند با کندی مواجه شده است.

کشفی اضافه کرد: بر اساس برآورد صورت گرفته بارش‌های شدید آذرماه امسال و مسائل پیش آمده در این بخش بیش از 14 هزار میلیارد ریال به تاسیسات فاضلاب اهواز و دو هزار و 100 میلیارد ریال به تاسیسات فاضلاب آبفای خوزستان در شهرهای آبادان، خرمشهر، شادگان، دشت آزادگان، ماهشهر و بندر امام خمینی(ره) خسارت وارد کرده است.

به نظر می رسد پیش از اینکه فاضلاب اهواز نیازمند یک طرح جامع باشد باید چاره ای برای دفع آب‌های سطحی اندیشید چرا که شبکه فاضلاب شهری محل دفع آب‌های سطحی نیست پس مساله فاضلاب از آب‌های سطحی باید تفکیک شود.

حال با تخصیص 40 هزار میلیارد ریال اعتبار از محل صندوق توسعه ملی نباید بهانه ای برای تعلل برطرف کردن مشکل فاضلاب اهواز ایجاد کند. مسولان و مدیران شهری خوزستان و مقامات ارشد وزارت نیرو باید در نظر داشته باشند که قطعا این بارش ها در سال های آتی نیز رخ خواهد داد و برای جلوگیری از تکرار این رخدادهای طبیعی باید بدون پاس‌کاری کردن مشکل بین یکدیگر به صورت همزمان برای مشکل دفع آب های سطحی و فاضلاب برنامه‌ریزی کنند.