چرا «حداد عادل» چمباتمه زد؟

به گزارش حلقه وصل، مراسم رونمایی از ترجمه های انگلیسی، عربی و اردوی کتاب «به صحرا شدم عشق باریده بود» با قلم غلامعلی حداد عادل با حضور نویسنده اثر، علیرضا مختار پور دبیرکل نهاد کتابخانه های عمومی کشور و محسن چینی فروشان مدیر انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامی در کتابخانه مرکزی پارک شهر برگزار شد.

اولین سخنران این مراسم هادی انصاری بود که گفت: حرارت و عشق حضرت سیدالشهدا(ع) خاموش شدنی نیست. این حرف را ۱۴۰۰ سال پیش پیامبر اکرم(ص) فرموده و جا دارد این تذکر را هم بدهیم که از ابتدای تاریخ تا اربعین سال ۶۱ هجری و تا امروز، مفهوم اربعین فقط برای امام حسین بوده است و هیچ پیامبر یا معصومی، اربعین نداشته است؛ فقط امام حسین. آغازگر راه پیاده روی اربعین هم جابرابن عبدالله انصاری از مدینه بود که منتقل کننده سلام رسول خدا به امام محمد باقر است.

وی افزود: برخی به اشتباه می گویند جابر چون نابینا بوده نتوانسته در کربلا حضور پیدا کند و شهید نشده اما باید توجه کرد که جابر حامل پیام پیامبر به پدیده اربعین بوده و باید زنده می مانده است. یعنی تقدیر اینگونه بوده که همان روزی که او به کربلا رسیده کاروان اسیران نیز از شام به آن نقطه برسد. ائمه اطهار هم در طول تاریخ به دلیل پراکندگی شیعیان در مناطقی مثل کوفه، مدینه و سرزمین کوهها یعنی مازندران ایران اصرار داشته اند که مراسم اربعین برگزار شود تا جمعیت و لشگر شیعیان مقابل امویان و عباسیان مشخص شود.

انصاری در ادامه گفت: من جزو نسلی هستم که دوران شکوه پیاده روی اربعین پیش از صدام و سپس خاموش شدنش به مدت ۳ دهه را در زمان حکومت حزب بعث شاهد بودم اما بعد از سقوط حزب بعث و صدام، دوباره شاهد شکوفایی این پدیده بودم. اولین پیاده روی من تا کربلا مربوط به ۱۴ سالگی ام یعنی ۵۰ سال پیش است. جاده معمول به سمت کربلا هم همین مسیر نجف تا کربلا و جاده شط فرات یا همان مسیر علما بود. شکر خدا شاهدیم که موج این اقیانوس سال به سال بیشتر می‌شود.

سخنران بعدی این مراسم محسن چینی فروشان بود که گفت آقای حداد عادل یک شخصیت چند وجهی دارند که وجوه مختلفشان در کتاب پیش رو، خود را نشان می دهد. نکته دیگری که بجز وجوه مختلف نویسنده می توان در کتاب «به صحرا شدم عشق باریده بود» شاهدش بود این است که مولف، مخاطب بویژه جوانان و نوجوانان را به خوبی می شناسد. ویژگی سوم که اکثر ما با آن اشنا هستیم قلم آقای حداد عادل است که در عین ساده و سالم بودن، شیرین است و ترکیب شعر و واژه های فارسی، قرآن و روایت، آن را جذاب کرده است.

مدیر نشر فرهنگ اسلامی گفت: آقای حداد یک دقت نظر و وسواس مثبت در کار دارند و باید کتاب را از سر تا ته حتی هنگامی که ویراستاری شده بررسی کند. این کار تا حدی انجام می‌شود که ناشر خسته می‌شود اما ارزشش را دارد چون در نتیجه کار محکم و قابل دفاع از آب در می آید. کتاب پیش رو ۱۰۴ صفحه دارد اما نمی دانم چقدر از ایشان وقت گرفته است.

وی با اشاره به ویژگی های محتوایی کتاب «به صحرا شدم عشق باریده بود» گفت: این کتاب ترکیبی از عقلانیت و احساس است چون اربعین را عمدتا با احساس، شور و عشق می بینند ولی با مطالعه کتاب می بینید که فرازهایی از آن منطقی است. یعنی آقای حداد مثلا در جایی درباره علت های صوری، غایی و دیگر نکات منطق بحث کرده است. نکته بعدی مربوط به محتوای این کتاب این است که نقش امام حسین در زمان حال را تبیین کرده است. یعنی رویکردش این نیست که امام حسین کاری کرده باشد و حالا عده ای بخواهند از آن پیروی کنند.

چینی فروشان در بخشی از سخنان گفت: عده ای که می گویند اربعین یعنی چه؟ و با مفهوم آن ارتباط برقرار نمی کنند تا خودشان نروند و از نزدیک این پدیده را نبینند متوجه نمی شوند. به امید خدا این ماجرا به ظهور ختم می‌شود. اما آخرین ویژگی مربوط به کتاب آقای حداد عادل، بین المللی بودن آن است که محتوایی را درباره این پدیده در اختیار مردمان دیگر کشورها قرار می دهد.

هشدار مختارپور درباره جریان معاند با اربعین و شعائر حسینی

دیگر سخنران این مراسم علیرضا مختارپور دبیرکل نهاد کتابخانه های کشور بود که گفت: رهبر معظم انقلاب در دیدار اخیرشان با موکب داران عراقی درباره تاثیر راهپیمایی اربعین بر معرفت و بصیرت صحبت کردند و اشاره ای هم داشتند که همانطور که در جبهه حسینی و حق توسعه صورت می گیرد، در جبهه ناحق و مقابل هم کارهایی صورت می گیرد. این سالها شاهد بودیم که در کشورمان کتابهای مختلفی درباره اربعین منتشر شده است. یک نوع از کتابها مطالبی دارند که تصویری هستند. یک نوع دیگر خاطره نویسی هستند از شاخه احوالات شخصی که ممکن است جذابیت هایی داشته باشند اما طرح معرفتی چندانی در آنها نیست. البته کتابهایی هم در کشور ما منتشر می شوند که محدودند اما ضمن اشاره به مسائل راهپیمایی، عملا در راه انتقاد و ایجاد چالش برای این پدیده تولید می‌شوند.

وی افزود: اخیرا عده ای با اهداف و جهت گیری خاص بویژه در یک سال اخیر رویکرد تضعیف قیام امام حسین را هدف گرفته اند و یا بر این مسئله تاکید می کنند که نهضت حسینی بین نهضت های ائمه یک استثنا بود و در یک نوبت اتفاق افتاد که قابل الگوگیری و درس آموز نیست. برخی از کتابها و مطالب هم برای دامن زدن به اهدافی خاص و سنگ اندازی جلوی پای راهپیمایی اربعین منتشر می شوند که در پی یک نوع عرفی کردن و سکولار کردن عزاداری حسینی هستند.

دبیرکل نهاد کتابخانه ها در ادامه افزود: نشانه هایی درباره رویکرد مذکور دیده می‌شود و این مطالب را گفتم تا اهمیت کتابهایی مثل کتاب آقای حداد عادل و ضرورت تولیدشان را گوشزد کنم؛ کتابهایی که هم تحلیلی اند، هم قلم شیرینی دارند و هم به شبهات جوانتر پاسخ می دهند. همچنین از اطاله کلام در آنها خودداری شده است. چنین کتابهایی در مجموع یک نگاه اثرگذار و معرفتی روی نسل جوان این کشور و کشورهای دیگر دارند.

توجه به نیروی لایزال دینی مردم همه مشکلات را حل می کند

حداد عادل در این مراسم گفت: ۲ سال پیش برای نخستین بار موفق به زیارت اربعین و پیاده روی تا کربلا شدم. در کوله ام دفترچه یادداشت کوچکی گذاشتم تا ببینم چه پیش می آید. از همان ساعات اولیه برای نوشتن بی اختیار شدم. صبح اولین روز در یکی از موکب ها بیدار شدم و همسفرانم را دیدم که خواب هستند. در همان فضای کم، گوشه موکب چنباتمه نشستم و دفترچه ام را بیرون آوردم. فصل شبی خوش، سفری خوش را شروع کردم. در مجموع از ۵ فصل کتاب، ۴ فصلش را تا رسیدن به کربلا نوشتم. هر جا که کاروانمان توقف می کرد از هر فرصتی برای نوشتن استفاده می کردم چون می دانستم که اگر این پرنده گریزان را همانجا صید نکنم از دستم فرار می کند و من می خواستم وقتی در متن ماجرا هستم همه چیز را بنویسم.

وی افزود: فصل پایانی کتاب با عنوان «در حدیث دیگران» احتیاج به مراجعه به منابع داشت. مایل بودم واقعه پیاده روی اربعین را از چشم دیگران هم نظاره کنم و به دیگران نشانش بدهم. شاید نوشتن فصل پایانی کتاب شش ماه طول کشید در حالی که ۴ فصل دیگر در شش روز نوشته شدند. منابع مورد نظرم هم کمیاب بودند.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در ادامه گفت: ما بیش از ۲۰ سال است که اصطلاح ریزش و رویش را از زبان رهبر انقلاب شنیده ایم. ایشان همیشه دلگرمی می دهند و می گویند مبادا از جدا شدن بعضی ها از قافله انقلاب  ناامید شده باشید. اگر ریزش داریم، رویش هم داریم. ایشان تاکید دارند که رویش ها بیشتر از ریزش های انقلاب است. معمولا وقتی صحبت از ریزش و رویش می‌شود ذهنمان سراغ اشخاص می رود که فلانی کم آورده، نیامد یا مسیرش کج شد اما در عوض فلانی و فلانی به ما پیوستند. می خواهم بگویم مصادیق ریزش و رویش را فقط افراد ندانیم، اتفاقات هم مصداق ریزش و رویش هستند. من اربعین را یک رویش می دانم. اوایل انقلاب و تا سالهای جنگ کجا فکرش را می کردیم میلیونها نفر از ایران با این حال عاشقانه به سمت کربلا هجوم ببرند؟ یا کجا چنین تصوری داشتیم که مراسمی به این باشکوهی ببینیم؟

حداد عادل در ادامه گفت: جناب آقای زورق در این نشست حضور دارند. یادم هست در سالهای بمباران تهران در نخست وزیری جلسه ای بود و ما کنار هم نشسته بودیم و این عبارت بین ما رد و بدل شد که خدا می خواهد با ما چه کند؟ حالا ببینید از آن جنگ چه پدیده ای حاصل شده؟ چه تحولی در عراق حاصل شده؟ و چه راهی باز شده است؟ این رویش را دست کم نگیرید که در دل خود هزاران رویش دیگر هم دارد.

نویسنده کتاب «به صحرا شدم، عشق باریده بود» گفت: نکته دیگری که می خواهم بگویم واقعیت اجتماعی عاشورا و اربعین است و منظره هایی که در دهه اول محرم از تلویزیون می بینید دقت کنید چه جمعیت و چه همسویی ای می بینید؟ مردم زنجان را ببینید! این یک نمونه از کل کشور است، هم روز هشتم و هم روز دوازدهم محرم، یک شهر یکپارچه یا حسین و یا عباس می گوید و این فقط در زنجان نیست بلکه در تبریز، اهواز، آبادان، مشهد، شیراز و تهران هم هست. این مردم به همه خوبی هایی که در وجود امام حسین(ع) بوده، عشق می ورزند و به هدفش اعتقاد دارند. حضور مردم به معنای باورشان به عدالت، مبارزه با ظلم و فساد و مبارزه در راه تحقق آزادی و کرامت انسان است و مگر عاشورا جز این است؟ خب با وجود چنین سرمایه ای در ایران فکر می کنم برای حل مشکلاتی که دیگران برایمان بوجود می آورند اگر به همین نیروی لایزال دینی مردم توجه کنیم کافی باشد. اگر به سراغ عقاید مردم برویم و آنها هم به ما اعتما د داشته باشند هرچه بخواهیم برای حفظ این کشور و انقلاب فراهم می کنند.

وی در ادامه سخنانش گفت: تاکید بر تحول فهم و درک مردم از عاشورا به برکت انقلاب اسلامی از دیگر موضوعاتی است که می خواستم در این نشست مطرح کنم. من اشاراتی به عاشورای قبل از انقلاب و عاشورای بعد از انقلاب داشته ام. هر دو عزاداری بوده و در هر دو هم اخلاص بود. اما اتفاقی که با انقلاب افتاد این است که گلدانی که در سایه پرورش می دادیم در آفتاب گذاشتیم. انقلاب با مفاهیم دینی ما چنین کاری کرد. امام خمینی در اولین محرم پس از انقلاب به مردم گفتند مبادا حالا که پیروز شده ایم فکر کنید باید سنت ها را کنار بگذارید. نه، عزاداری ها باید با همان سنت ها و عَلم و کُتل ها حفظ شود. امام پوسته را حفظ کرد و محتوا راجلا داد و این کار را رهبر انقلاب در حال حاضر ادامه می دهند. ملت ما هم در همان راهی حرکت می کنند که امام با انگشت اشاره خود نشان داد.