«تفسیر قرآن برای همه»، تفسیری تربیتی است/ مفسری که همسایگانش هم او را نشناختند

به گزارش حلقه وصل، جلد اول «تفسیر قرآن برای همه»، نوشته قرآن ‌پژوه فقید معاصر، علامه سید علی کمالی دزفولی(ره) به همت سید مجتبی مجاهدیان و سید مهدی میرمسیب از سوی دفتر نشر معارف منتشر شد.

«تفسیر قرآن برای همه» شامل مقدمه سید مجتبی مجاهدیان، مقدمه مفصل مفسر و تفسیر سوره‌های حمد و بقره است. این تفسیر فارسی موجز، اثری ساده و البته گویا و رسا است که می‌تواند برای هر صنف و سنی مفید و سودمند باشد. علامه کمالی با نظر به این مهم، در مقدمه کتاب، وجه‌تسمیه این تفسیر را چنین برمی‌شمارد: «به تفسیر قرآن برای همه نام‌گذاری کردن؛ زیرا قرآن و تفسیر آن برای همه مردم است.»

مقدمه مفسر در 34 صفحه با عنوان «علوم قرآن»، دربرگیرنده شرح و تبیین مهم‌ترین مقدمات فهم قرآن و مدخل ورود به مباحث تفسیری است که یکی از برجستگی‌های این تفسیر است.

این اثر جدا از ساده‌نگاری و اختصارنویسی، سرشار از عصاره‌های علمی، نکته‌ها، تازه‌ها و آراء مفسر و عاری از هرگونه اصطلاحات غیرضرور و پیچیدگی‌های معمول و حاشیه روی‌های مشهور تفاسیر است.

این تفسیر نتیجه سال‌ها مطالعه و تجربه متراکم مفسر فقید در امر پاسخگویی به نیازها و پرسش‌های جامعه، به‌ویژه نسل جوان است که بی‌پیرایه عرضه ‌شده است.

سید مجتبی مجاهدیان درباره این تفسیر می‌گوید: تفسیر آیت‌الله کمالی‌ دزفولی از قرآن، تفسیری تربیتی است که از اولین تا آخرین سوره مصحف شریف را در برمی‌گیرد و شامل بخش‌های «آیات»، «ترجمه» دقیق و تحت‌الفظی، «واژگان» یا مفردات، «روایات»، «تفسیر» و «تدبرات» است که تقدم بخش روایات بر بخش تفسیر (برخلاف رویه معمول مفسران) و نیز اهتمام بر قرار دادن بخشی مستقل به نام «تدبرات» در پایان تفسیر هر فراز از آیات، از اختصاصات و ابتکارات این تفسیر و نشانگر دیدگاه خاص مفسر آن است که شایسته تأمل ارباب تحقیق است.

وی بیان کرد: در زمان حیات آیت‌الله کمالی‌ دزفولی، در خدمت ایشان کار مقابله و نیز ویرایش اولیه این تفسیر انجام شد. پس از رحلت علامه، کار چاپ و نشر این اثر و دیگر آثار مخطوط ایشان بر اساس وصیت آن مرحوم به بنده سپرده شد. الحمدلله کارهای مربوط به تحقیق، مصدریابی، ویراستاری و آماده‌سازی به‌منظور چاپ و نشر این دوره تفسیری در دست انجام است که این پروژه سنگین علمی و پژوهشی البته مجالی چند ساله می‌طلبد.

مجاهدیان گفت: آیت‌الله کمالی‌ دزفولی اگر چه میان بزرگان قرآن‌پژوه کشور از شأن و جایگاه ارزشمندی برخوردار بود و برخی او را «پدر جریان نوین قرآن‌پژوهی معاصر ایران» معرفی می‌کردند، اما متأسفانه در شهر و استان خود در گمنامی محض، روزگار کهنسالی خود را به‌سر برد؛ چنانکه حتی همسایگان مدرسه علمیه سید اسماعیل دزفول که علامه دو دهه آخر حیات خود را در کنج کتابخانه نمور و کوچک آن زندگی می‌کرد، اصلاً اطلاعی از فرزانگی و سرنوشت آن پیرمرد نداشتند!

وی افزود: آیت‌الله کمالی‌ دزفولی علاوه بر علوم قرآنی و تفسیر و عمومی‌سازی فرهنگ قرآنی که دغدغه و اولویت اول کارهای ایشان بود، عالمی ذوفنون و ذوالابعاد بود. از جمله اینکه علاوه بر تحقیق در عرصه قرآن و تفسیر، یک فقیه، اصولی و ادیب برجسته (عربی و فارسی) و صاحب‌نظر بود که طبع بسیار لطیف و موزونی نیز داشت. مجموعه‌ای از اشعار ایشان شامل غزلیات ناب و خواندنی، قصاید، قطعات، مستزاد، مثنوی، رباعی، بحرطویل و… از ایشان بر جای مانده است. سیطره و تسلط او بر مثنوی به جرأت از خیل مدعیان مثنوی‌پژوه، بیشتر بود. «حافظ‌‌ پژوهی» از دیگر حوزه‌های علاقه‌مندی آن فرزانه بود؛ از یاد نمی‌برم که این بیت مولوی را بارها بر بستر کهنسالی با خود زمزمه می‌کرد و هربار بیشتر گریه می‌کرد به طوری که اشک پهنای صورتش را می‌گرفت: پشه کی داند که این باغ از کی است/ در بهاران زاد و مرگش در دی است.

کتاب «تفسیر قرآن برای همه» همراه با زیست‌نامه قرآن‌پژوهی مفسر فقید به تحقیق و تصحیح سید مجتبی مجاهدیان(تقوی) و سید مهدی میرمسیب، در 544 صفحه، قطع وزیری، تیراژ 1000 نسخه، قیمت 28 هزار تومان به همت دفتر نشر معارف منتشر شده است. آیت الله سید على کمالى دزفولى‏ از قرآن‌‌شناسان معاصر خوزستانی است که ششم آذر 1290 در دزفول متولد شد و در اسفند 1383 وفات یافت. پیش از این دفتر نشر معارف کتاب «گزیده علوم قرآنی» را از این قرآن پژوه منتشر کرده بود.