ایران در «ماکس» به دنبال چیست؟

به گزارش حلقه وصل، چهاردهمین دوره نمایشگاه هوافضای ماکس۲۰۱۹ روسیه طی روزهای اخیر در محل دائمی این نمایشگاه یعنی فرودگاه ژوکوفسکی در حومه مسکو برگزار شد و جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از ۳۵ کشور حاضر در این نمایشگاه، در قالب دو غرفه برخی دستاوردهای خود را به نمایش گذاشت.

نمایشگاه ماکس یکی از مهمترین رویدادهای جهانی در حوزه هوایی و فضایی است که هر دو سال یکبار در روسیه برگزار می شود؛ هرچند گفته می‌شود  آغاز به کار نمایشگاه نظامی دیگری در روسیه با نام آرمیا، تا حدودی ماکس را تحت تاثیر خود قرار داده، اما با این حال هنوز هم ماکس را می توان جزو ۵ نمایشگاه بزرگ هوایی در دنیا دانست.

آرمیا یک نمایشگاه بزرگ نظامی است که برخلاف ماکس -که محدود به حوزه های هوایی و فضایی است- بسیاری از بخش های دیگر نظامی (زمینی، دریایی، هوایی و...) نیز در آن فعالیت می‌کند.

نمایشگاه ماکس امسال نیز همچون دوره های گذشته  در چند سالن بزرگ که عمدتا در اختیار شرکت های بزرگ روسی بود، برخی از آخرین و مهمترین دستاوردهای نظامی این کشور را در معرض دید عموم گذاشت و در کنار آن،  دیگر کشورها نیز در سطوح مختلف برخی از دستاوردهای نطامی و غیرنظامی خود را معرفی کردند.

از جمله تفاوت های نمایشگاه امسال با گذشته، حضور پررنگ دو کشور چین و ترکیه بود که البته این حضور تفاوت های نیز با یکدیگر داشت.

برای مثال، کشور ترکیه اگرچه به عنوان یکی از شرکت کنندگان اصلی این نمایشگاه معرفی شد و حتی رجب طیب ردوغان رئیس جمهور ترکیه نیز در روز افتتاح ماکس در کنار پوتین رئیس جمهور روسیه بود، ولی به لحاظ فیزیکی و ارائه دستاوردها نمود چندان زیادی نداشت و تنها به غرقه یورآسیا (نمایشگاه هوافضای ترکیه)  اکتفا کرد.

به نظر میرسد این حضور ترکیه بیش از آنکه با هدف نمایش‌توانمندی های این کشور در حوزه هوافضا باشد، حامل یک پیامی سیاسی برای آمریکا بود.

در ماه های اخیر و پس از تمایل ترکیه به خرید سامانه پدافند هوایی اس۴۰۰ از روسیه، چالش هایی در روابط تسلیحاتی این کشور با امریکا رخ داد که نهایتا منجر به عدم واگذاری جنگنده های نسل پنجمی اف۳۵ به ترکیه شد.

اگرچه ترکیه خود به عنوان یکی از کشورهای حاضر در فرآیند ساخت برخی تجهیزات اف۳۵ فعال است و قرار بود چند فروند از این جنگنده نیر تحویل ترکیه شود، ولی به دلیل خرید سامانه پدافندی اس۴۰۰ از روسیه، آمریکا از واگذاری این جنگندهها خودداری کرد.

حضور اردوغان در نمایشگا ماکس و بازدید ویژه او از جنگنده نسل پنجی روس‌ها، درواقع به نظر می رسد تهدیدی از سوی ترکیه برای آمریکا بود که در صورت عدم واگذاری جنگنده اف ۳۵، ترکیه به سمت روسیه خواهد رفت.

جنگنده نسل پنجمی سوخو۵۷ (پکفا) طی سال های اخیر با هدف رقابت با جنگنده‌هایی نظیر اف۲۲ و اف ۳۵ ساخته شده و امسال برای اولین بار نسخه صادراتی آن در ماکس۲۰۱۹ به نمایش عموم گذاشته شد.

برخلاف ترکیه، چین به عنوان کشور دیگری که در ماکس ۲۰۱۹ حضور پررنگی داشت، با در اختیار گرفتن یک سالن بزرگ اختصاصی، برخی دستاوردها و تجهیزات خود -چه در حوزه های نظامی مثل موشکی، جنگنده، پهپاد و غیره و چه غیر نظامی مثل فضایی، هواپیماهای مسافربری و...- را به نمایش عموم گذاشت.

چینی ها برای نمایش دستاوردهای خود در نمایشگاه ماکس۲۰۱۹ یک سالن بزرگ را در اختیار داشتند

به نظر می‌رسد چینی ها در این نمایشگاه با هدف صادرات و جلب همکاری های بیشتر در حوزه های مختلف هوایی و فضایی شرکت داشتند.

دیگر کشورها نیز در سطوح مختلف و برخی تنها به عنوان ناظر و بازدید کننده در ماکس حضور داشتند و هدف آنها بیشتر شناسایی بازارهای جدید و مقرون به صرفه هم برای صادرات و هم واردات بود.

همانطور که بالاتر اشاره شد، جمهوری اسلامی ایران در دوره های اخیر ماکس با برنامه‌ریزی و هدف گذاری جذب شرکت های همکار و با نیم نگاهی به موضوع صادرات در برخی حوزه ها، در قالب دو غرفه به معرفی برخی توانمندی های خود پرداخته است.

یکی از غرفه‌های ایران در سال D۳ با محوریت سازمان صنایع هوایی وزارت دفاع بود که برخی دستاوردهای خود نظیر پهپادهای فطرس، ابابیل، اجر۶ و... و نیز چند نمونه بالگرد نظیر سورنا، شاهد و برخی موتورها (همگی در قالب ماکت) و برخی قطعات ساخته شده در ایران را در معرض دید عموم قرار داد.

غرفه دیگر ایران نیز با محوریت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری شامل چند شرکت بخش خصوصی و دانش بنیان بود که بیشتر با هدف همکاری با دیگر شرکتهای خارجی حضور داشتند.

این دو غرفه اگرچه در فضاهای نسبتا مناسبی قرار گرفته بودند ولی به نظر میرسد نسبت به سال های قبل از غنای کمتری (لااقل در زمینه بصری) برخوردار بودند.

برای مثل در ماکس ۲۰۱۷ (دوره قبل) تجهیزات بیشتری در حوزه موشکی، فضایی، تولید لاستیک های هواپیما، انواع دوربین ها و .... نیز در غرفه ایران موجود بود اما امسال شاهد دستاوردهای کمتری در این حوزه ها بودیم.

این درحالیست که جمهوری اسلامی ایران در سال های اخیر توانمندی ها و دستاوردهای بسیار مهمی در حوزه های هوایی و فضایی داشته و مثلا چند روز قبل از شروع ماکس، مهمترین و پیچیده ترین سامانه موشکی پدافند هوایی برد بلند ساخت ایران رونمایی و عملیاتی شد.

باور ۳۷۳ که به اذعان کارشناسان بالاتر از سامانه هایی نظیر اس۳۰۰ روسی و پاتریوت آمریکا و حتی اچ کیو ۹ چینی قرار داردف به دلیل طراحی و ساخت در داخل کشور بک جهش بزرگ علمی و فناوری محسوب می شود.

علاوه بر این، در حوزه پدافند هوایی کشور ما دستاوردهای دیگری نظیر سوم خرداد (که اخیرا پهپاد پیشرفته MQ-۴ آمریکایی را ساقط کرد) ۱۵خرداد، طبس، تلاش، مرصاد و ...دارد که در کنار دیگر بخشها نظیر انواع رادارها، مبین توانمندی بالای جمهوری اسلامی ایران در حوزه پدافند هوایی است.

در حوزه پهپادی نیز جمهوری اسلامی ایران در میان معدود کشورهای دارای این فناوری حضور دارد و امروزه طیف گسترده ای از انواع این پرونده های بدون سرنشین در نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران به کار گرفته می‌شود.

توانمندی ایران در حوزه بدون سرنشینها به حدی است که کشوری مانند روسیه خواهان همکاری های گسترده با ایران در این حوزه است.

و یا در حوزه تعمیر هواپیماهای مسافربری و جنگنده، جمهوری اسلامی ایران بواسطه تحریمهای طولانی مدت و اتکا به توان داخلی برای سرپا نگهداشتن ناوگان هوایی خود به یکی از بزرگترین مراکز اورهال هواپیماهای غربی و شرقی تبدیل شده است که در منطقه کمتر نمونه آن را می توان دید.

ارائه این توانمندی‌ها در نمایشگاه‌هایی مانند ماکس، علاوه بر نمایش توانایی کشورمان در حوزه های مختلف، قطعا تاثیرات زیادی نیز در حوزه صادرات و فروش دارد.

برای نمونه در همین نمایشگاه، یکی از شرکت های دانش‌بنیان بخش خصوصی موفق به انعقاد قرارداد با یک شرکت روس در حوزه صدور موتور مینی جت شد که یک دستاورد مهم محسوب می‌شود.

همانطور که گفتیم، روس ها در حوزه هواپیماهای بدون سرنشین تمایل زیادی به همکاری با ایران دارند و این همکاری‌ها می‌تواند علاوه بر صادرات، به سمت همکاری های مشترک در تولید محصول نیز پیش برود؛ کاری که در خصوص قرارداد فوق هم انجام شد.

جمهوری اسلامی ایران امروز نیز علی رغم بسیاری از تنگناها، برخی تجهیزات خود مانند انواع  پهپادها را به کشورهای دیگر صادر کرده و حضور در این دست نمایشگاهها به دلیل کارآمدی این تجهیزات و قیمت ارزان تر نسبت به نمونه های خارجی می تواند در جذب مشتری موثرتر باشد.

یادمان باشد که تا حدود ۱۴ ماه دیگر، طبق قطعنامه ۲۲۳۱ سازمان ملل،  تحریم های نظامی ایران در سطح جهانی برداشته شده و این موضوع فرصت مغتنمی را پیش روی کشورمان قرار خواهد داد تا هم در حوزه صادرات و هم خریدهای احتمالی به شکل جدیتر وارد شود و حضور در میادینی مانند نمایشگاه های خارجی معتبر می تواند به پیشبرد بهتر برنامه ها کمک کند.

حاضران در نماشگاه ماکس روسیه (که فعلا بنا بر برخی دلایل مناسبترین نمایشگاه برای شرکت های ایرانی است) اگرچه تلاش خود را در این جهت به کار گرفته اند ولی برخی بی‌برنامگی‌ها و موانع اقتصادی و حفاظتی مانع حضور موثرتر آنها در این صحنه‌ها شده است.

به نظر می‌رسید متولیان این حوزه مانند وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری می‌توانند با اتخاذ تصمیمات موثرتر و آسان کردن حضور شرکت‌های مربوطه و برداشتن برخی موانع پیش رو، به تحقق این مهم کمک شایانی کنند تا حضور ایران در چنین نمایشگاه هایی بجای اینکه ویترین توانمندی ها و دستاوردهای علمی و فناوری ایران باشد، محدود به چند ماکت و بروشور نباشد.

غرفه‌های ایرانی در ماکس۲۰۱۹

در کنار اینها امروز که جمهوری اسلامی در بسیاری از حوزه های علمی و نظامی، هوایی و فضایی حرف های جدی برای گفتن دارد، جای خالی نمایشگاه معتبر و بزرگی مانند آنچه در دیگر کشورای همسایه (مانند ترکیه) شاهد آن هستیم خالیست.