نگاهی به آلبوم موسیقی عاشورایی «مولای عشق» با صدای سیدعلیرضا عصار

سرویس حاشیه نگاری _ مرتضی اسماعیل‌دوست: موسیقی راهی برای پژواک دانایی است؛ مسیری برای خلق جهانی پاک و آراسته که رنگین‌کمانی از شور و نور و حضور را در گوش‌هایی ارجمند منعکس می‌سازد.

در این سال‌های بسیار که نغمه‌ها از دل تاریخ خود را به آغوش نسل‌های بعدی رساندند، شاهد بروز آثار و اتفاق‌ها و گاه پدیده‌هایی در صحنه حیات موسیقی کشور بودیم که از موسیقی سنتی و اصیل ایرانی تا انواع موسیقی‌های وارداتی غربی به سرآمدی موسیقی پاپ در میانه دهه 70 شمسی و حضور نسل جوان موسیقی مراحلی تاریخی بر آن گذشت اما در گذر سال‌هایی ممتد می‌توان تنها چند هنرمند را مثال زد که توانستند جایگاه خود را حفظ کرده و در گذر روزگار دچار تغییرات آنی و بادهای موسمی نشوند و همچنان استوار در یادها باقی بمانند که بدون شک یکی از آنها سیدعلیرضا عصار بوده که با استفاده از اشعار معرفتی مولانا و فضایی غریبانه و صدایی خاص در موسیقی ما جاودانه ماند و این پایه‌گذاری چنان با پشتوانه فکری و استعداد هنری همراه بود که حتی فواصلی زمانی از عدم فعالیت وی هم نتوانست خدشه‌ای در مسیر اعتبارش فراهم کند.

عصار در اسفندماه 1382 آلبومی با نام «مولای عشق» را در 9 قطعه به بازار فرستاد که تمام اشعار این مجموعه از سروده‌های مهدی شریفی بوده و فواد حجازی، دوست موسیقیدان عصار نیز وظیفه آهنگسازی را بر عهده داشت. سمفونی عاشورایی «مولای عشق»، فضای صوتی و انگاره‌ای تصویری از صحرای عاشورا و ارادت یاران حقیقت‌جو و پلیدی دژخیمان شمر مسلک را به زبان موسیقی منعکس می‌کند. 

در بررسی آلبوم «مولای عشق» می‌توان جنبه‌های مختلف ساختاری، مضمونی و فرم ارائه شده در آن را مورد تحلیل قرار داد و به لحاظ کشش بافت حرکتی و همسانی با فضاهای ارکسترال نگاهی به قطعات ارائه شده آن داشت. آلبوم «مولای عشق» در فضایی سمفونیک و در راستای موسیقی کلاسیک و به شکلی روایی سعی دارد اتفاقات و نبردها و حضور یاران اباعبدالله الحسین(ع) را در صحرای کربلا منعکس کند. بر این اساس، قطعات این اثر عاشورایی به روشی داستانگو و با فضاسازی صوتی همچون نمایشنامه‌ای جلوه‌گر صحنه کربلا برای مخاطب است، چنانکه روایت از بدو ورود کاروان امام حسین(ع) به خاک کربلا آغاز شده و با صحنه‌های به میدان رفتن اصحاب امام حسین(ع) ادامه می‌یابد.

همچنین این سمفونی عاشورایی روایاتی از ورود کاروان حسینی به کربلا، نبرد علی‌اکبر(ع)، نبرد قاسم(ع)، نبرد حضرت ابوالفضل(ع)، وداع امام حسین(ع) با حضرت زینب(س)، نبرد امام حسین(ع) و خروج کاروان اسرا از کربلا را حکایت می‌کند. در این میان تلفیقی از صدای شاعر و خواننده به شکل دکلمه و خواندن برخی قطعات که به شکلی حماسی توسط عصار اجرا می‌شود، فضایی متمایز به اثر بخشیده و حس رشادت‌های مردان کربلایی را در ذهن مخاطب به تصویر درمی‌آورد تا «مولای عشق» هم منعکس‌کننده سوز و گداز واقعه‌ کربلا باشد و هم از حماسه‌ دلیرمردان عاشورا تصویری ماندگار برای مخاطب بیافریند.

قطعات این آلبوم که با فضایی گسترده به لحاظ فضاسازی همراه است، به شکلی فصل‌بندی شده از واقعه عاشورا ارائه می‌شود که شامل: ورود کاروان به کربلا، مولای عشق، خاک خونین، سجاده عشق، حسرت دینار، جنگ حضرت عباس، هجر یاران و خروج کاروان از کربلا است. سیدعلیرضا عصار که نخستین‌بار با اجرای قطعه «عیدانه» از مولانا وارد فضای خوانندگی شد، در «مولای عشق» سعی دارد انتقادات خود از دوران گذشته تا حال را در میان دکلمه‌های اشعار ارائه داده و پیوندی میان اتفاقات تاریخی شکل بخشد. از طرفی فضای شاعرانه‌ای که از حماسه کربلا در قطعات مختلف آلبوم به مخاطب منتقل می‌شود، این اثر را به عنوان نمونه‌ای ماندگار در موسیقی عاشورایی به ثبت می‌رساند تا سال‌ها پس از انتشار همچنان قابل انعکاس و اثربخش باشد.