به گزارش حلقه وصل، مهدی محمدی، کارشناس مسائل هسته‌ای با اشاره به چشم‌انداز اقدامات ایران در مسیر کاهش تعهدات هسته‌ای گفت: «گام سوم ایران تحت هر شرایطی باید برداشته شود و مسیری که تهران شروع کرده تا قبل از تغییر محاسبات آمریکا در حوزه تحریم‌ها و توقف تروریسم اقتصادی علیه ایران، نباید متوقف شود.»
وی افزود: «مهم‌ترین گزینه‌هایی که باید به‌عنوان زیرساخت اصلی گام سوم کاهش تعهدات در نظر گرفته شوند، نخست برداشتن محدودیت‌ها در حوزه تحقیق و توسعه، غنی‌سازی و ماشین‌های سانتریفیوژ است و دوم افزایش درصد غنی‌سازی و تغییر محل غنی‌سازی از نطنز به فوردو. یعنی آغاز غنی‌سازی 20 درصد در فوردو؛ چراکه تاسیسات فوردو به‌صورت کلاسیک برای غنی‌سازی در این سطح در نظر گرفته شده است.»
این کارشناس مسائل هسته‌ای ادامه داد: «اساسا اگر کار به مرحله سوم کاهش تعهدات برسد، تقریبا معنی‌اش این است که ما از همکاری طرف‌های دیگر برای حفظ برجام ناامید شده‌ایم، بنابراین باید گام‌های بلندتری برداریم و دیگر نباید به برداشتن قدم‌های کوتاه اکتفا کنیم.»
محمدی ادامه داد: «با این حال همچنان طیف گسترده‌ای از اقدامات وجود دارد که همچنان زیر سقف برجام می‌توان آنها را در نظر داشت. ازجمله کاهش دسترسی و بازرسی‌های آژانس در ایران که طبق برجام تقریبا نامحدود است و آنها در هر جایی که بخواهند می‌توانند بازرسی انجام دهند.»
وی جمع‌آوری دوربین‌های آژانس از تاسیسات حساس در ایران را گام مهم دیگری دانست که در کنار سایر گزینه‌ها همگی باید تجمیع شده و در گام سوم کاهش تعهدات اعمال شوند، چراکه ممکن است اساسا گام چهارمی وجود نداشته باشد. این کارشناس مسائل بین‌الملل با تاکید بر اینکه مجموعه اقدامات یادشده به‌منزله فروپاشی برجام نیست، تصریح کرد: «این مجموعه اقدامات همچنان طبق ماده 36 برجام خواهد بود و همچنان تعهدات دیگری در برجام باقی خواهد ماند که ما آنها را ادامه دهیم.»
وی در توضیح جزئیات این تعهدات گفت: «تعداد سانتریفیوژهای نصب‌شده در نطنز یکی از این تعهدات است. ما در نطنز آماده حرکت به سمت 190 هزار سو غنی‌سازی بودیم که آن را به پنج‌هزار سو محدود کردیم و ایران می‌تواند به‌سرعت ماشین‌های نسل‌های بالاتر را در بخش صنعتی نطنز نصب کند و ظرفیت غنی‌سازی را در زمان کوتاهی توسعه دهد.»
محمدی در ادامه با اشاره به اجرای پروتکل الحاقی در ایران و امکان متوقف کردن آن از سوی تهران گفت: «این موضوع جزء تعهدات کلیدی برجام است و تعهداتی از این دست همچنان اجرا خواهند شد.»
این کارشناس مسائل هسته‌ای خاطرنشان کرد: «مجموعه این موارد همچنان به‌معنای تخریب چارچوب برجام نیست و طبق ماده 36 به‌معنای کاهش پایبندی ایران بوده که به‌دلیل کاهش تعهدات طرف مقابل تحت فرمول less for less یا همان کمتر در برابر کمتر، الان مبنای سیاست ایران در کاهش تعهدات برجام است.»
وی درخصوص این فرضیه که کاهش دسترسی‌ها و جمع‌آوری دوربین‌های آژانس و... حیات برجام را به خطر می‌اندازد، یادآور شد: «به هر حال این اقدامات گامی بلند در کاهش تعهدات خواهد بود و این هرچه باشد بدتر از توقیف نفتکش‌های تجاری ایران در آب‌های جهان یا عدم تمدید معافیت‌های مربوط به خرید نفت توسط آمریکا یا قرار دادن سپاه پاسداران در فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی وزارت امور خارجه آمریکا -که همگی مستقیما نقض برجام محسوب می‌شوند- نیست.»
محمدی تصریح کرد: «هرچند این یک گام بلند محسوب می‌شود، ولی همچنان این گام به‌اندازه گام‌های طرف مقابل در ضربه زدن به برجام و بازگرداندن تمام تحریم‌ها و اضافه کردن آنها نیست و ما همچنان فاصله زیادی با موازنه‌شدن محیط به نفع ایران داریم.»
این کارشناس مسائل هسته‌ای اضافه کرد: «به‌نظر می‌رسد نه آمریکا و نه اروپا، در ازای هیچ میزانی از کاهش پایبندی ایران مایل به برهم زدن چارچوب کلی برجام نیستند، چراکه چیز دیگری ندارند که به‌جای برجام بگذارند تا بتواند برنامه هسته‌ای ایران را حتی به‌اندازه فعلی محدود کنند.»
وی در توضیح استدلال‌هایش درباره این گزاره که احتمالا گام چهارمی در کار نباشد، گفت: «با شدتی از اقدامات خصمانه که آمریکایی‌ها علیه ایران انجام می‌دهند و بازگشت اساسی تحریم‌ها و نیز ائتلافی که آنها در پروژه‌های مختلف در حال سامان دادن به آن علیه تهران هستند، به‌نظر می‌رسد ضرورتی ندارد ایران موضوع مهمی را برای گام چهارم نگه دارد؛ مگر اینکه در گام چهارم بخواهد تمام چارچوب توافق را از بین ببرد؛ لذا بهتر است همه گام‌های کلیدی را که درون برجام و طبق ماده 36 می‌توان برداشت، در همین گام سوم برداشته شود.»
محمدی در پاسخ به این پرسش که چنین سناریویی تا چه میزان با سیاست کلی کاهش مرحله‌ای تعهدات همخوان است و آیا این رویه دست ایران را برای موارد بعدی خالی نمی‌کند، گفت: «اولا چون همچنان تعهدات کلیدی‌ای می‌ماند، دست ما خالی نخواهد شد. ثانیا واقعیت این است که طرف مقابل گزینه‌ای برای افزایش فشار ندارد که ما بخواهیم به آن پاسخ دهیم، آنها تمام گزینه‌هایشان را به‌طور کامل خرج کرده‌اند.»
این کارشناس مسائل سیاست خارجی با تاکید بر آنکه هم‌اینک فشار بر ایران در سقف قرار دارد، تصریح کرد: «به‌طور متقابل ما هم اگر می‌خواهیم محیط راهبردی را موازنه کنیم و وارد مذاکرات معنادار شویم، باید کاهش تعهدات خود را در سقف انجام دهیم، در غیر این صورت نخواهیم توانست وارد مذاکرات معناداری با 1+4 شویم.»
وی درخصوص این فرضیه که چنین رویکردی احتمالا به افزایش تنش‌ها منتهی می‌شود، گفت: «تنش‌ها هم‌اکنون در سقف قرار دارند. به بیان دقیق‌تر، مجموعه تنش‌های مادون جنگ میان ایران و آمریکا در بالاترین میزان ممکن قرار دارد و بیش از میزان فعلی قابل افزایش نیست. مضاف بر آنکه کسی که باید نگران افزایش تنش باشد ایران نیست؛ آمریکایی‌ها باید نگران باشند.»
محمدی اضافه کرد: «این آمریکایی‌ها هستند که نمی‌خواهند ریسک درگیری در منطقه را بپذیرند والا ما پیش‌تر نشان داده‌ایم که اگر لازم باشد برای تحمیل فشار به طرف مقابل آماده هستیم ریسک‌های بزرگ‌تر هم انجام دهیم؛ بنابراین افزایش تنش چیزی نیست که ما بخواهیم نگرانش باشیم.»
این کارشناس مسائل راهبردی خاطرنشان کرد: «اتفاقا اگر ما بتوانیم تنشی را به‌طور مهندسی‌شده افزایش داده و فضای افزایش تنش را مدیریت کنیم، در تغییر دادن محاسبات طرف مقابل توفیق بهتری خواهیم داشت.»
وی افزود: «ایران موضوع را روشن کرده تا زمانی که تروریسم اقتصادی ادامه دارد، تنش‌ها کاهش نخواهد یافت و تا زمانی که استراتژی فشار حداکثری بر تهران ادامه دارد، استراتژی پاسخ حداکثری هم از طرف ایران ادامه خواهد داشت. بنابراین آن طرفی که باید تصمیم بگیرد که تنش‌ها را کاهش دهد ما نیستیم، چون اساسا ما این بازی را شروع نکرده‌ایم.»
محمدی ادامه داد: «ما در حال پاسخ دادن به فشارهای طرف مقابل هستیم و طرف مقابل تازه بعد از دو، سه‌ماه متوجه شده که دست ایران پر است و اگر اراده کند می‌تواند فشارهای بسیار بیشتری به‌ویژه در حوزه منطقه‌ای به آمریکا و متحدان آن وارد کند.»
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی در پایان تصریح کرد: «با در نظر داشتن تمامی ملاحظات مورد اشاره به‌نظر می‌رسد ایران باید فشار را تا زمانی که طرف مقابل داوطلب کاهش تنش باشد و گام‌های ملموسی را برای کاهش تنش بردارد، ادامه دهد.»