۱۲ سوال پرتکرار درباره احکام ماه رمضان +پاسخ‌های آیت‌الله خامنه‌ای

سرویس مبشر صبح: پایگاه اطلاع‌رسانی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای مجموعه‌ای از احکام و استفئائات جدید خود به‌مناسبت ماه مبارک رمضان را منتشر کرد.

«ناتوانی از گرفتن روزه در آغاز بلوغ»، «پرداخت کفاره به سيل زدگان»، «افطار به‌خاطر مشقت در اثنای روز»، «نیّت هر روز یا برای کل ماه»، «افطار روزه بر اثر تشنگی و گرسنگی»، «خوردن سحری بعد از اذان صبح»، «فرو بردن اخلاط سر و سینه در حال روزه»، «فرو رفتن غذای باقی‌مانده بین دندان‌ها»، «مسواک با خمیر دندان»، «مضمضه و غرغره آب در حال روزه»، «زن شیرده»، «قضای نماز و روزه ترک‌شده و کفّاره آن» عناوین سوالات مطرح شده هستند.

در ادامه سوالات و پاسخ‌های شرعی پیرامون ماه مبارک رمضان آمده است:
* ناتوانی از گرفتن روزه در آغاز بلوغ
سؤال: دختری که به سن تکلیف رسیده، ولی به‌علت ضعف جسمانی توانایی روزه گرفتن ندارد، و بعد از ماه مبارک رمضان هم نمی‌‌تواند قضای آن را به‌جا آورد تا این‌که ماه رمضان سال بعد فرا می‌‌‌رسد، چه حکمی‌‌ دارد؟
پاسخ: ناتوانی از گرفتن روزه و قضای آن به‌مجرد ضعف و عدم قدرت موجب سقوط قضای روزه نمی‌‌‌شود، بلکه قضای روزه‌‌های ماه رمضان که از او فوت شده، بر وی واجب است.

* پرداخت کفاره به سيل زدگان
سؤال: آیا می توانیم کفاره روزه را از طریق ارگانهایی که به سیل‌زدگان خدمات‌رسانی می‌کنند، برای سیل‌زدگان ارسال کنيم؟
پاسخ: کفاره با مراعات شرایط خاصی باید صرف #اطعام_فقرا شود، چنانچه اطمینان دارید که ارگانهای یاد شده،  وجوه پرداختی شما را با مراعات شرایط، برای اطعام فقرا مصرف می کنند، اشکال ندارد.

* افطار به‌خاطر مشقت در اثنای روز
سؤال: اگر شخصی جهت شغلی که دارد و نمی‌‌تواند آن را رها کند چنانچه بر اثر تشنگی یا گرسنگی روزه برایش حرجی باشد، آیا از اوّل روز می‌‌تواند افطار کند یا این‌که حکم دیگری دارد؟
پاسخ: در فرض سؤال، هر وقت دچار حرج و مشقّت شدند، می‌‌توانند افطار نموده و بعداً باید روزه آن روز را قضا نمایند.

* نیّت هر روز یا برای کل ماه
سؤال: در ماه رمضان باید برای هر روز نیّت کرد، یا اینکه یک نیّت در اول ماه کافی است؟
پاسخ: اگر شب اول ماه رمضان نیّت کند که یک ماه را روزه بگیرد، کافی است؛ ولی بهتر (احتیاط مستحب) است در هر شب ماه رمضان، برای روزه فردای آن نیز، نیّت کند.

* افطار روزه بر اثر تشنگی و گرسنگی
سؤال: اگر شخصی که در ماه رمضان روزه‌دار است، در یکی از روزها برای خوردن سحری بیدار نشود و لذا نتواند روزه را تا غروب ادامه دهد و در وسط روز حادثه‌‌ای برای او اتفاق بیفتد و روزه را افطار کند، آیا کفّاره بر او واجب است؟
پاسخ: اگر روزه را تا حدی ادامه دهد که روزه بر اثر تشنگی و گرسنگی برای او حرجی شود و در نتیجه آن را افطار نماید، فقط قضا بر او واجب است و کفّاره‌‌ای ندارد.

* خوردن سحری بعد از اذان صبح
سؤال: اگر در ماه رمضان برای سحری بیدار شویم و سحری بخوریم و بعد بفهمیم اذان گفته‌اند روزه قبول است یا باید روزه آن روز قضا شود؟
پاسخ: اگر تحقیق نموده و با علم به اینکه هنوز صبح نشده خورده است و بعد فهمیده که صبح شده، روزه صحیح است و قضا ندارد.

* فرو بردن اخلاط سر و سینه در حال روزه
سؤال: هنگامی‌ که مبتلا به بیماری زکام بودم، مقداری از اخلاط سر و سینه در دهانم جمع شده بود که به‌جای بیرون انداختن، آن را فرو بردم، آیا روزه‌‌ام صحیح است یا خیر؟ در بعضی از روزهای ماه مبارک رمضان در منزل یکی از اقوام بودم که بر اثر زکام و خجالت و حیا مجبور شدم با خاک، تیمّم بدل از غسل واجب بکنم و تا نزدیک ظهر غسل نکردم. این کار برای چند روز تکرار شد، آیا روزه‌‌ام در آن روزها صحیح است یا خیر؟
پاسخ: فرو بردن اخلاط سر و سینه ضرری به روزه نمی‌‌رساند، ولی اگر به فضای دهان رسیده باشد بنا بر احتیاط واجب باید از فرو بردن آن خودداری نماید، و اما ترک غسل جنابت قبل از طلوع فجرِ روزی که می‌‌خواهید روزه بگیرید و انجام تیمّم بدل از غسل به‌جای آن، اگر به‌خاطر عذر شرعی باشد و یا تیمّم در آخر وقت و به‌خاطر تنگی آن باشد، موجب بطلان روزه نیست و روزه شما با تیمّم صحیح است، در غیر این صورت، روزه شما در آن روزها باطل است.

* فرو رفتن غذای باقی‌مانده بین دندان‌ها
سؤال: در یکی از روزهای ماه رمضان روزه گرفتم ولی دندان‌هایم را مسواک نزدم، و بدون این‌که باقی‌مانده غذاهای لابلای دندان‌ها را عمداً ببلعم، خودبه‌خود بلعیده شده است. آیا قضای روزه آن روز بر من واجب است؟
پاسخ: اگر علم به وجود باقی‌مانده غذا در بین دندان‌هایتان و یا علم به رسیدن آن به حلق نداشته‌اید و فرو رفتن آن هم عمدی و با التفات نبوده، قضای روزه بر شما واجب نیست.

* مسواک با خمیر دندان
سؤال: آیا مسواک کردن با خمیر دندان، در حال روزه اشکال دارد؟
پاسخ: اشکال ندارد؛ ولی باید از فرو رفتن آب دهان که آغشته با خمیر دندان و آب است جلوگیری شود.

* مضمضه و غرغره آب در حال روزه
سؤال: اگر روزه‌دار آب را به‌قصد رفع عطش در دهان گردانده و بیرون بریزد به‌طوری که هیچ مقداری از آب پایین نرود چه حکمی‌ دارد؟
پاسخ: در فرض سؤال اشکال ندارد.

* زن شیرده
سؤال: آیا زنی که به بچه شیر می‌‌دهد و روزه برای او ضرر دارد، اگر روزه نگیرد بعداً باید کفاره نیز بدهد یا نه؟
پاسخ: اگر خوف ضرر برای بچه باشد باید به‌مقدار هر روزی که روزه را افطار می‌‌کند، یک مدّ طعام (تقریباً ۷۵۰ گرم گندم یا نان یا برنج و یا مانند آن) به فقیر بپردازد و روزه را نیز قضا کند. ولی اگر خوف ضرر برای خودش باشد حکم مریض را دارد.

* قضای نماز و روزه ترک‌شده و کفّاره آن
سؤال: اینجانب متأسفانه به‌دلیل کاهلی و... نتوانسته‌ام برخی از روزه و نمازهای سال‌های قبل را قضا نمایم اکنون و در حال حاضر چگونه می‌‌توانم قضای روزه‌ها و نمازها را به‌جای آورم؟
پاسخ: روزه‌هایی که از روی عذر خورده‌اید قضای آن واجب است و در فرض مذکور که تا رمضان آینده قضا نکرده‌اید واجب است علاوه بر قضا برای هر روز یک مدّ طعام (هفتصد و پنجاه گرم گندم، جو، آرد و مانند آن را) به فقیر بدهید و روزه‌هایی که عمداً نگرفتید واجب است ضمن قضای آنها برای هر روز یا شصت روز روزه بگیرید یا شصت مسکین را اطعام کنید. چنانچه در شهر خود دسترسی به شصت فقیر ندارید واجب است کفاره را به شهر دیگری ببرید و اگر آن هم میسّر نیست واجب است منتظر بمانید تا در آینده به شصت فقیر در شهر خود دسترسی پیدا کنید. و اگر کمتر از عددی که می‌خواهید وجود داشت، می‌توانید به‌طور مکرر طعام را به آنان بدهید تا عدد را تکمیل کنید و احتیاط آن است که تکرار را در ایام متعدد انجام دهید. و اما نمازهایی که به هر جهت فوت شده واجب است قضا شود و کفاره ندارد.

در ادامه برخی دیگر از احکام روزه‌داری آمده است:
* چیزهایی که روزه را باطل می‌‌کند
۵. نُه چیز روزه را باطل می‌‌کند:
- اول: خوردن و آشامیدن.

- دوم: آمیزش جنسی.

- سوم: آن‌که کاری کند که منی از او بیرون آید (استمنا).

- چهارم: دروغ بستن به خدا و پیامبر و ائمه (علیهم السلام).

- پنجم: رسانیدن غبار غلیظ به حلق.

- ششم: فرو بردن تمام سر در آب.

- هفتم: با حال جنابت یا حیض یا نفاس به اذان صبح رسیدن.

- هشتم: اماله (تنقیه) با چیزهای روان.

- نهم: عمداً قی کردن.
(موارد چهارم تا ششم بنابر احتیاط واجب مبطل است)

* حکام روزه گرفتن مریض
ملاک تأثیر روزه در ایجاد بیماری یا تشدید آن و عدم قدرت بر روزه گرفتن، تشخیص خود روزه‌دار نسبت به خودش است، بنابراین اگر پزشک بگوید روزه ضرر دارد، اما او با تجربه دریافته است که ضرر ندارد باید روزه بگیرد، همچنین اگر پزشک بگوید روزه ضرر ندارد ولی او بداند روزه برایش ضرر دارد یا خوف ضرر داشته باشد نباید روزه بگیرد.

* رساندن غبار غلیظ به حلق
روزه‌دار بنابر احتیاط واجب باید غبار غلیظ را، مانند غباری که از جارو کردن زمین خاکی بر می‌خیزد فرو ندهد، ولی صرف داخل شدن غبار در دهان و بینی بدون این که به حلق برسد روزه را باطل نمی‌کند، همچنین دود سیگار و دیگر دخانیات بنابر احتیاط واجب روزه را باطل می‌کند.

* استفاده از گاز یا پودر برای تنگی نفس
هرگاه روزه‌دار مبتلا به تنگی نفس شدید، ماده‌یی را به‌کار ببرد که از هوای فشرده همراه با دارویی هر چند به صورت گاز یا پودر تشکیل شده و وارد حلق می‌شود، روزه اشکال ندارد.

* استمنا (خود ارضایی جنسی)
- اگر روزه‌دار عمداً کاری کند که منی از او بیرون بیاید روزه‌اش باطل می‌شود.

- محتلم شدن در روز (خروج منی در حال خواب) روزه را باطل نمی‌کند، و هرگاه روزه‌دار بداند که اگر در روز بخوابد محتلم می‌شود، لازم نیست از خواب خود جلوگیری کند.

- اگر روزه‌دار در حال بیرون آمدن منی از خواب بیدار شود واجب نیست از آن جلوگیری کند.

* فرو بردن خون لثه در حال روزه
خونی که از لثه بیرون می‌آید تا آن را فرو نبرده است روزه باطل نمی‌شود و چنانچه در آب دهان مستهلک شود (و از بین برود) محکوم به طهارت است و بلعیدن آن اشکال ندارد و مبطل روزه نخواهد بود، و همچنین در صورت شک در همراه بودن آب دهان با خون، فرو بردن آن اشکال ندارد و به صحت روزه ضرر نخواهد زد.

* توصیه پزشک برای نگرفتن روزه
پزشکانی که بیماران را از روزه گرفتن به دلیل ضرر داشتن منع می‌کنند گفته‌ی ایشان در صورتی معتبر است که اطمینان آور باشد یاباعث خوف ضرر شود ودر غیر این صورت اعتباری ندارد.