البرز: روایت زندگی و مجاهدت شهید مدافع حرم البرزی در مستند «نازنین فاطمه»

به گزارش حلقه وصل، مهدیه سادات نقیبی کارگردان جوانی است که به تازگی پا به عرصه تولید گذاشته و اولین اثر خود را در رابطه با یکی از شهدای مدافع حرم استان البرز شهید مهدی عسگری ساخته است.

شهدای مدافع حرم از نسل سوم و چهارم انقلاب هستند و اینکه مستندسازی از همان نسل، زندگی و نوع نگاه این شهدا را چگونه روایت می‌کند، در نوع خود جالب و جذاب به نظر می‌رسد.

شهید «مهدی عسگری» از شهدای مدافع حرم استان البرز متولد مرداد سال 1358 از روستای آوج شهرستان بوئین زهرا است که در راه دفاع از حریم اهل‌بیت(ع) و حضرت زینب کبری (س) در دومین اعزام خود در ماه رمضان سال 95 در  شمال استان حلب روستای معراته به دست تکفیری‌ها به شهادت رسید.

گفت و گو با این فیلم ساز جوان را در ادامه بخوانید.

 معرفی کوتاهی از خودتان داشته باشید.

نقیبی: بنده مهدیه سادات نقیبی هستم. کارشناسی ارشد ادبیات نمایشی دارم و ساکن کرج هستم. اولین کارم را در حوزه فیلم سازی با مستندی در رابطه با شهید مهدی عسگری شروع کردم.

چه شد که تصمیم گرفتید اول اثر خودتان را در حوزه شهدا بسازید.

نقیبی: خیلی اتفاقی شد. 2 سال پیش در محیط کارم در خانه مطبوعات اداره کل ارشاد البرز بودم که همسر شهید برای پیگیری کارهای شهید به آنجا آمدند و زمینه آشنایی من با ایشان فراهم شد. در ادامه این رابطه بنده از ایشان درخواست کردم که اجازه دهند اولین کارم را که نوعی مستند مصاحبه محور از زندگی و ویژه های شخصیتی شهید عسگری بود بسازم که همسر شهید استقبال کردند و کار از اواخر 95 شروع شد.

چه ویژگی برجسته ای در این شهید شما را جذب کرد که تصمیم گرفتید در رابطه با این شخصیت اثر سینمایی بسازید.

نقیبی: همه شهدای مدافع حرم و به ویژه شهید عسگری دلبسته دنیا نبودند و توانستند از تعلقات زندگی‌شان دست بکشند. شهدا زندگی و زن و بچه داشتند. خانواده هایشان را دوست داشتند اما توانستند دست از این وابستگی ها بشویند و این برای من جالب بود و دوست داشتم به این افراد نزدیک تر شوم و برای مردم از این شخصیت ها سخن بگویم.

طبق صحبت هایی که با خانواده شهید داشتم همه می‌گفتند آقا مهدی دلبسته دنیا نبود و مکرر به همسرشان گفته بودند که بیش از چهل سال عمر نخواهند کرد. آقا مهدی در دوران نوجوانی در مراسم اعتکاف در خواب خودشان را در حال شهادت دیده بودند که حضرت زهرا (س) به ایشان به خاطر شهادتش تبریک می گوید.

همسر شهید می‌گفت،‌از روزی که نازنین فاطمه «دختر شهید» متولد شد احساس کردیم آقا مهدی دارد ما را ترک می کند و ایشان نگذاشتند که این محبت پدرانه دلبستگی شان را به دنیا بیشتر کند.

گفته شده که شما در مراحل تولید خواب شهید را هم دیده اید. 

نقیبی: بله؛ در اواسط تولید کار اصلا خوب پیش نمی رفت و کم کم داشتم نا‌امید می شدم از اینکه این کار به نتیجه برسد.

یک شب خواب آقا مهدی را دیدم که نزدیک خانه ما بودند. با همین عنوانِ آقا مهدی صدایشان کردم و ایشان با همان لبخند همیشگی که در عکس هایشان هم دیده می‌شود برگشتند و با دست به من اشاره کردند که صبر کن و آرام تر کار را جلو ببر!  من به ایشان گفتم برای من دعا کنید کارها خوب پیش نمی‌رود.

چند هفته بعد در شب عاشورا مجددا ایشان را خواب دیدم. یک لباس سفیدی بر تن داشتند و در کنار هیأت های عزاداری و محل توزیع غذای نذری بودند.  بازهم به ایشان گفتم مرا دعا کنید کارم پیش نمی‌رود. ایشان یک ظرف غذایی نذری به من دادند و باز هم همان لبخند برلبانشان بود.

در مورد اثر تولید شده توضیح دهید.

نقیبی: اوایل سال 96 که تولید اثر شروع شد «از قلب من تا دمشق» نام داشت. در ابتدا اثر 25 دقیقه بود و یک مستند مصاحبه‌محور که بیشتر حالت تحقیق و پژوهش داشت تولید شد. در قالب این اثر ما با همه اعضای خانواده و بسیاری از دوستان و همرزمان شهید در سوریه مصاحبه کردیم و هر کدام به بخشی از شخصیت و زندگی شهید پرداختند اما واقعا این کار ، کار دل من نبود و تدوین ضعیفی داشت. این بود که من از مسؤولان سپاه درخواست کردم فرصت یک تدوین دیگر از اثر را به من بدهند تا بتوانم تغییراتی در اثر ایجاد کنم که خوشبختانه موافقت شد.

در اثر جدید من کلیت ساختار کار را تغییر دادم و اثر جدید که 17 دقیقه و 40 ثانیه است یک مستند احساسی با محوریت دختر شهید است و از زاویه دید این کودک به ماجرا نگاه شده است و به همین دلیل اسم اثر هم به «نازنین فاطمه» تغییر کرد.

خوشبختانه موارد معدودی که اثر برای کارشناسان و منتقدین پخش شده بازخورد خوبی گرفته ام و امیدوارم در نهایت با پخش اثر همین نتیجه در ابعاد گسترده هم بدست بیاید.

چرا انقدر تولید اثر به طول انجامید؟

نقیبی: در ابتدا که اثر حالت مصاحبه محور داشت قدری کار کند پیش رفت و من گاه تا ماه ها منتظر بودم تا یکی از همرزمان شهید از سوریه برگردد تا بتوانم با اون مصاحبه داشته باشم. من تمام تلاش خودم را کردم که کار پژوهشی دقیقی انجام دهم و از همه جوانب شخصیتی این شهید بزرگوار شناخت حاصل کنم. البته در اثر پایانی با توجه به اینکه فضای کلی اثر  تغییر کرد این پژوهش دیده نمی شود و با یک اثر احساسی مواجه هستیم اما پژوهش خیلی جدی در پشت این اثر بوده است.

ساختن کار برای مدافعان حرم چه سختی هایی دارد؟

نقیبی: شهدای مدافع حرم در مقطعی از تاریخ کشور ما بروز یافتند که با شرایط اول انقلاب و دوران دفاع مقدس تفاوت‌هایی دارد. شرایط سنی شهدای مدافع حرم غالبا کمتر از چهل و حتی کمتر از سی سال است و تعدادی از آن ها ازدواج نکرده‌اند و یا تازه ازدواج کرده‌اند و دارای کودک خردسالی هستند. عده‌ای تصور می‌کردند که مدافعان حرم در ابتدا برای انگیزه های مادی قدم در این مسیر می گذارند اما وقتی به فضای فکری و زندگی این شهدا نزدیک می شویم می‌بینیم هیچ انگیزه مادی نمی تواند یک پدر را از فرزند چند ماهه خود جدا کند و این حریت و آزادگی را به او بدهد تا دلبسته دنیا نباشد و این فقط یک آرمان و اعتقاد قلبی است و نشان دادن این روحیه کار نسبتا پر زحمتی است.

 از نحوه شهادت شهید بگویید

نقیبی: آقا مهدی در 27 خرداد 95 حدود ساعت 5 صبح در عملیاتی در حلب شهید شدند.  شهید عسگری در چندباری که به سوریه رفتند با تیپ فاطمیون همراه بودند و به خاطر بی ادعا بودن و روحیات معنوی بسیار خوب بچه های فاطمیون ارتباط بسیار نزدیکی با آن ها داشتند. صحبتی که من با همرزمان آقا مهدی داشتم می گفتند آقا مهدی شهید شدند اما برخی هم معتقد بودند آقا مهدی زخمی شده و شهید نشده است و به عکسی استناد می کردند که یک روز پس از شهادت آقامهدی توسط داعش منتشر شده است که نشان می دهد آقا مهدی با پیکری زخمی در میان داعشی ها گرفتار شده است.

از افرادی که برای تفحص به سوریه رفتند هم مصاحبه گرفتیم و تا کنون هیچ اثری از پیکر آقا مهدی در هیچ نقطه ای پیدا نشده است و همین باعث شد علی رغم وجود شواهد بسیاری مبنی بر شهادت ایشان، من پایان کار این اثر را باز گذاشتم و قضاوت را بر عهده بیننده می گذارم که آقا مهدی شهید شده است و یا روزی بر می گردد.

خانواده شهید اثر نهایی را دیده اند؟

نقیبی: نه هنوز ندیده اند.

در مورد مستندهایی که از زندگی شهدا یا شخصیت های بزرگ ساخته می شود نگرانی هایی وجود دارد. گاهی خانواده آن شخصیت برجسته اعتراض می کنند که این شخصیتی که در فیلم نشان داده می شود با شخصیت واقعی خیلی فاصله دارد.

نقیبی: من سعی کردم تمام اطلاعاتم دقیق باشد. خیلی کار پژوهشی انجام دادم. سعی کردم به شخصیت شهید نزدیک شوم تا خانواده و همرزمان شهید چنین قضاوتی نداشته باشند. ضمن اینکه من آرشیو کاملی از صحبت ها  و فیلم های شهید جمع آوری کردم و بخش مهمی از مطالب مستند از صحبت های خود شهید است که بدون واسطه نقل شده است تا کمترین میزان دخالت را در معرفی شخصیت شهید داشته باشم.

واکنش اطرافیان و همکارانتان به اینکه در ابتدای مسیر فیلم سازی وارد حوزه شهدا شهید چه بود؟

نقیبی: واکنش های جالب و ضد و نقیضی دیدم. خانواده خودم خیلی کمک و همراهی کردند. اما در فضای کاری خیلی از همکاران ما شاید تمایلی برای ورود به این حوزه ها نداشته باشند.

عده ای می‌گفتند که ورود من به این حوزه ممکن است برای آینده کاری من جالب نباشد و من منتصب به جریان یا نهاد خاصی شوم اما این برای من مهم نیست و مایه افتخار من است که در حوزه شهدا و آرمان های شهدا فیلم بسازم و قطعا این مسیر را ادامه می دهم و در حال برنامه‌ریزی برای اثر بعدی در حوزه شهدای مدافع حرم هستم که اثری بسیار قوی تر و تحقیقی‌تر باشد.

در مسیر تولید برخی بی مهری ها دیدم و اگر به خاطر جواب های منفی که شنیدم دلسرد می شدم کار به نتیجه نمی رسید.

اینکه در ابتدای مسیر سازی وارد حوزه شهدا شدید سخت نبود؟

نقیبی: بسیاری از همکاران به من گفتند معمولا فیلم سازان در ابتدای مسیر کاری خود، با فیلم کوتاه و پروژه های سبک‌تر آغاز می‌کنند و اینکار برای شروع کمی سخت بود اما خب تحمل انواع مشکلات در مسیر تولید باعث شد برای ادامه این مسیر آماده تر شوم و امیدوارم بتوانم پروژه های سخت تر از این را هم در آثار بعدی به سرانجام برسانم.

مستند «نازنین فاطمه» چه زمانی به نمایش در می آید؟

نقیبی: قرار است اولین پخش این اثر در روزهای آینده توسط شبکه افق صورت بگیرد و در مراحل بعدی در شبکه استانی که در مورد تاریخ دقیق آن اطلاع رسانی خواهد شد.

منبع: فارس