«نامه باران» رونمایی شد/ مجموعه مکتوبات تربیت رسانه‌ای به 5 زبان دنیا

به گزارش حلقه وصل؛ در ایام خجسته عید مبعث حضرت محمد(ص)، نشسست تربیت رسانه‌ای و آیین رونمایی از مجموعه مقالات تربیت رسانه‌ای به پنج زبان دنیا با حضور اصغر باقرزاده معاون پرورشی و فرهنگی وزیر آموزش و پرورش، مهدی فیاضی رئیس مرکز بین‌الملل و مدارس خارج از کشور وزارت آموزش و پرورش و جمعی از فعالان عرصه تربیت و رسانه برگزار شد.

این مجموعه‌ مقالات که تحت عنوان نامه باران منتشر شده است به ۵ زبان فارسی، انگلیسی، فرانسوی، عربی و اردو به همت مرکز تربیت رسانه‌ای باران برای خانواده‌ها و مربیان در سراسر دنیا تهیه شده است.

با یک بحران تربیتی در مقابله و مواجهه با فضای مجازی کشور روبه رو شدیم

سعید مدرسی مدیر مرکز تربیت رسانه‌ای باران: یکی از دغدغه‌هایی که در مرکز تربیت‌رسانه‌ای باران وجود داشت بحث ایجاد گفتمان تربیت رسانه‌ای در فضای عمومی کشور بود.

یکی از مطالبات جدی که در حال حاضر وجود دارد، این است که با یک بحران تربیتی در مقابله و مواجهه با فضای مجازی کشور روبه رو شدیم و نیازمند این هستیم که سه رکن مهم اثرگذار تربیتی یعنی والدین، فرزندان و مربیان ما به یک ارتقای مهارت در این حوزه دست پیدا کنند.

به حمدالله مرکز تربیت رسانه‌ای باران در ۱۸ ماه که فعالیت خود را شروع کرده است با اتکا به بیش از یک دهه تجربه بنیانگذاران، در هر سه حوزه آموزش والدین، فرزندان از پیش از دبستان تا پایان دوره متوسطه دوم و در آموزش مربیان در این حوزه میزبان بیش از ۹ هزار نفر بوده است.

معمولا عادت داریم نسخه‌های تربیتی وارداتی را استفاده می‌کنیم

مدرسی: یکی از دغدغه‌های ما در این حوزه بحث بازنمایی تعلیم و تربیت اسلامی در پهنه جهان بود. معمولا عادت داریم نسخه‌های تربیتی وارداتی را استفاده می‌کنیم و افتخارمان این است که متون تربیتی را ترجمه کنیم و در کشورمان بدون اقتضائات بومی و فرهنگی پیاده سازی کنیم.

به همت آقای فیاضی و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ۲۸ گفتار تربیت رسانه‌ای به ۵ زبان در حال انتشار است. در حقیقت به زبان فارسی نگاشته شد و آقای فیاضی به ۴ زبان دیگر زمینه‌سازی کردند که ترجمه شود.

این حرکت می‌تواند نقطه شروعی در بازنمایی تصویر تمدنی جمهوری اسلامی در اینکه صاحب گفتمان تربیتی در دنیا هستیم، باشد. در حال حاضر دغدغه اهالی تعلیم و تربیت، صرفا آموزش در فضای مجازی در در دوران کروناست. ما پا را فراتر قرار دادیم چرا که صاحب منظومه تربیتی در سند تحول بنیادین هستیم و لازم است یک گفتمان تربیت رسانه‌ای با رکن تقویت خانواده و مدرسه در دستور کار قرار گیرد و این متونی که ترجمه شده به دست اهلش در جهان برسد.

این ۵ زبان شامل زبان های فارسی، عربی، اردو، انگلیسی و فرانسه است. مخاطبین این ۵ زبان در دنیا نزدیک به ۳ میلیارد نفر هستند یعنی نیمی از جمعیت دنیا می‌تواند مخاطب این پیام جمهوری اسلامی در بحث تربیت رسانه‌ای باشند.

دیپلماسی تربیتی به مأموریت مرکز بین‌الملل آموزش و پرورش اضافه شد

فیاضی: در ایام عید مبعث، یک رونمایی مرتبط با مبعث را داریم. در مرکز بین‌الملل آموزش و پرورش، دیپلماسی آموزشی و دیپلماسی فرهنگی جزو مأموریت‌های قبلی‌اش بود اما یک مأموریت جدید منبعث از مبعث به مأموریت خودش اضافه کرده است و آن هم دیپلماسی تربیتی است و الهام بخشی دستاوردهای نظام تعلیم و تربیت ایران و ایران اسلامی و ایران تمدنی به تشنگان دیپلماسی تربیتی در جهان است.

این رونمایی در ایام عید مبعث رخ داده به خاطر رسالت خاصی که در دیپلماسی تربیتی نهفته است و از جایی بر نمی‌آید غیر از جمهوری اسلامی ایران.

ما در یونسکو، انواع و اقسام سوادها را داریم اما یک سطح بالاتر، تربیت آن گزاره‌های سواد است. تربیت رسانه‌ای یک سطح بالاتر از آموزش رسانه‌ای است. در حقیقت تربیت رسانه‌ای در باورها و رفتارهای یک فرد و در اندرون یک فرد به بار نشسته است و رفتار منطبق برفطرت، عقلانیت و انسانیت و ارزش‌های درونی خودش از او سر می‌زند.

در دنیا بحران آموزش مجازی را به دلیل شرایط کرونا حس می‌کنیم. دغدغه مردم در این است که آموزش مجازی خیلی مؤثرتر رخ دهد اما یک دغدغه و بحران نهفته‌ای هم دارند که بعضا می‌دانند چیست و نمی‌توانند به زبان بیاورند و این است که در عصر ارتباطات و اطلاعات جای تربیت رسانه‌ای کجاست و روش تربیت رسانه‌ای چیست؟

در زمینه تربیت رسانه‌ای خلأ داریم

فیاضی: در ایام کرونا این رسانه خیلی پررنگ‌تر در اختیار نونهالان و نوجوانان قرار گرفته است و می‌تواند تکانه‌های سنگینی بر زندگی آنها بگذارد. بنیان‌های تربیتی رسانه‌ای چگونه باید در این ایام مدیریت شود و طرحواره تربیتی جهان از خانواده محوری و مدرسه محوری به رسانه محوری تغییر و جهش پیدا کرده است. می‌بینید بعضی از سلبریتی‌ها، مرجعیت تربیتی بچه‌ها را به عهده گرفتند. مرجعیت تربیتی فرزندان ما وقتی به دست سلبریتی‌ها می‌افتد، قدرت رسانه‌ را نشان می‌دهد.

در تربیت رسانه‌ای الگوهای مرجع‌یابی و الگوهای زیست سالم، دنبال می‌شود و این دغدغه مردم پاسخ داده می‌شود. چه کسی در این بحران جهانی حرف برای گفتن دارد؟ در رصدها می‌بینیم که دنیا یک مصونیت مجازی را به بچه‌ها آموزش می‌دهد. مثل پرخاشگرایی که در فضای مجازی وجود دارد یا خود انزوایی، درونگرایی، مسائل روانشناسی عادی. این مصونیت‌های مجازی را هم آموزش می‌دهند اما در زمینه تربیت رسانه‌ای خلأ داریم.

الحمدالله مؤسسه‌های سراج و باران دو پیشقراول این کار هستند و توانستیم با دیپلماسی تربیتی که هدف و مأموریت جدید ماست، اینها را به 5 زبان ترجمه کنیم. در حقیقت ۱۴۰ محتوا تولید شده است. وقتی ۲۸ عنوان به ۵ زبان ترجمه می‌شود، یک نکته ظریف دارد و این است که این ترجمه تحت‌ لفظی نیست بلکه ترجمه مفهومی است نه ترجمه کلماتی. ترجمه مفهومی یعنی در زمینه غیربومی‌سازی شدن و بین‌المللی شدن این متن دخل و تصرف‌ها و حرفه‌گری‌هایی رخ داده است.

رهبر معظم انقلاب، در زمینه نهضت ترجمه معکوس تأکید دارند و این لبیک به آن دستور رهبر معظم انقلاب است. ایشان در مورد جهاد تبیین، تکلیفی را برای ما اعلام کردند. این موارد فقط نباید در جغرافیای خودمان محصور باشد و می‌تواند در پهنه کشورهای جهان باشد. این کار لبیکی به جهاد تبیین است.

طبیعتا این اقدام در راستای تربیت رسانه‌ای منتج از سند تحول بنیادین است. می‌شود در ذیل ساحت علمی و فناورانه و در ذیل ساحت تربیت هنری و زیباشناختی، آن را تعریف کرد و جایگاه مورد تأیید قرار گرفته از اسناد بالادستی برایش قائل شد.

بچه‌ها در گیم‌نت، فوتبال یا فضای مجازی هستند

باقرزاده: فضای مجازی بستر ارتباطات جهانی، بستر هدایت‌های سیاسی و اجتماعی، بستر زیست بوم جدید، بستر سرگرمی و تفریح و بستر همه زندگی انسان‌ها شده است. در این حوزه چالش چیست؟ یا اهمیت را درک نکردند و خیلی واقف نشدند یا واقف شدند ولی نمی‌دانند چه کنند؟ یا اینکه ابزار در دستشان نیست یا مرعوب شدند.

آموزش و پرورش با این حجم از ارباب جمعی و خانواده‌اش، واقعا باید بال‌های بزرگش را به عهده مؤسسات، نهادها، گروه‌های جهادی بگذارد. هفته پیش هم دانشگاه شاهد دعوت شدم و دیدم کارهایی را انجام دادند و بستر می‌خواهند. گفتم چه بهتر است که از این زحمات که کشیده شده است استفاده کنیم.

شعار ما، تربیت همیشه و همه جاست و سه جا از همه چیز مهمتر است که شامل خانواده، مدرسه و ظاهرا رسانه است. اما ما کجاییم؟ ما نهایتا دو، سه ساعت بچه‌ها را در مدرسه داشتیم و آن را هم الان نداریم. مواجهه رو در رو نداریم. مواجهه مجازی داریم اما مواجهه مجازی، اصلا مواجهه موثری نیست و تأثیرش خیلی کم است.

بچه‌ها در گیم‌نت، یا فوتبال یا فضای مجازی هستند. به عبارت دیگر آنجایی که هستند ما نیستیم و وقتی نیستیم، مواجهه نداریم؛ وقتی مواجهه نداریم، تربیت هم نمی‌کنیم. بچه‌‌ها را کسانی که آنجا مواجهه دارند، تربیت می‌کنند.

بنابراین تشکر می‌کنم گروهی در این مسیر وارد شدند شاید چند گروه دیگر هم باشند که باید هم افزایی شود؛ زحمت کشیدند و این بستر مواجهه را فراهم می‌کنند که خانواده‌ها و مربیان بتوانند از این ابزارها استفاده کنند و مواجهه‌شان را تقویت کنند.

پیشنهاد روشنم این است که این کتب در اختیار ما قرار گیرد تا به صورت آزمایشی در اختیار برخی مربیان قرار گیرد و بازخوردها را به شما بر گردانیم. در هر استان، یک تعداد افراد را انتخاب می‌کنیم و کتب را در اختیارشان قرار می‌دهیم. مطالعه می‌کنند و حتی ممکن است فعالیت‌هایی را تعریف کنند. بازخوردها را جمع می‌کنیم تا بتوانید در نوشتار جدیدتان تصحیح و تدوین کنید.

بسته‌های تربیتی برای معلمان، والدین و نوجوانان

حسین غفاری مدیر تنظیم محتوای تربیت رسانه‌ای به زبان فارسی: آن محتوایی که تا این لحظه ترجمه شده و در اختیار قرار گرفته، محتوایی است که روز اول، آموزش و پرورش خواسته و در ما انگیزه تولید را ایجاد کرده است. خیلی مناسب است که امروز یاد کنیم از حرکتی که در سال ۱۳۹۵ در مجلات رشد معلم شروع شد.

بخشی از مقالات ترجمه شده که در اختیار جهان اسلام و دنیا هست، پیگیری‌هایی است که در سال ۹۵ – ۹۶ در مجله رشد معلم اتفاق افتاده است. بعدها در رشد فناوری آموزشی و رشد مدرسه فردا ادامه پیدا کرد. بخشی از مقالات که رونمایی می‌شود ریشه در این مقالات دارد که متعلق به آموزش و پرورش هست.

در مجموع ۲۸ محتوا در اولین بسته رونمایی می‌شود، نیمی از بسته برای معلمان ایرانی و معلمان علاقه مند به حوزه تربیت رسانه‌ای در دنیا نوشته شده است. در دهه ۸۰ و ۹۰ سواد رسانه‌ای به شکل ترجمه‌ای وارد ایران شد. از سال ۹۵ کتاب درسی‌ در پایه دهم تدوین و منتشر شد و از آن به بعد به نظر رسید که جای آن است که نگاه بومی داشته باشیم و بیش از یکی، دو سال است که جریانی شروع شده است و تربیت رسانه‌ای به نوعی بومی‌سازی شده سواد رسانه‌ای متناسب با فضای زیست و فرهنگ ما هست.

نیمی دیگر از این محتوا شامل درس‌گفتار و مقاله‌هایی برای خانواده‌ها و نوجوانان است. ۱۴ مقاله برای معلمان است و نکاتی هست که هنگام تدریس و برگزاری کلاس برای این نسل باید در نظر بگیرند و نیمی برای خانواده‌هاست و دو یا سه مقاله هم برای نوجوان است تا آنها با عالم تربیت رسانه‌ای آشنا کند.

تا این لحظه محتوا تا حدی توزیع شده است و دست بخشی از مخاطبان هدف رسیده است. امیدوارم این راه ادامه پیدا کند.

برای دریافت این مجموعه مقالات به بخش محصولات پایگاه مرکز تربیت رسانه‌ای باران مراجعه نمایید.