مسعود آتشگران: کتاب هستی‌شناسی پایداری نتیجه پایداری شهیدان، امام و گفتمان انقلاب است

به گزارش حلقه وصل؛ مراسم رونمایی از کتاب «هستی‌شناسی پایداری» چهارشنبه ۱۵ دی ماه ۱۴۰۰ با حضور مسعود آتشگران نویسنده، سجاد صفار هرندی رئیس پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی و وحید شالچی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی حوزه هنری برگزار شد.

مسعود آتشگران نویسنده کتاب در این مراسم گفت: کتاب هستی‌شناسی پایداری نتیجه پایداری شهیدان و امام و گفتمان انقلاب است. همه بحث‌های ما از پایداری شروع می‌شود. من در سال ۱۳۹۲ در حوزه هنری قزوین با عزیزی هم‌ اطاقی بودم. او که ۷،۸سال در فرانسه زندگی کرده بود و موضوع پایان‌نامه دکترایش به بوم ایران ارتباط داشت به من گفت واحد شما که واحد پایداری حوزه هنری است از نظر من ویژگی خاصی دارد. مفروضات علم‌ مدرن در آن نفوذ پیدا نکرده است. من با شنیدن حرف او به این فکر افتادم که اگر قرار است که در حوزه علوم انسانی از چنبره علم استعماری خارج شویم باید مسیر پایداری را طی کنیم.

او افزود: پایداری نتیجه زیست آزمون ایرانیان است. وقتی اهل هنر دست به قلم می‌برند، از تکنیک‌های خودشان استفاده می‌کنند. ما نیز در حوزه پایداری این کار را کردیم و وقتی متن‌های پایداری از سینه پیش‌کسوتان دوران دفاع مقدس خارج می‌شدند، متوجه می‌شدیم که این متن‌ها با علم مدرن زاویه دارند، یعنی آنچه که ما در دانشگاه‌ها به عنوان علوم خارجی می‌شناسیم، یک نوع علم زدگی است. علمی استعماری که برای کشورهای زیر دست طراحی شده بودند. مفروضات علم مدرن جلوی جولان اندیشه را می‌گیرند.

نویسنده هستی‌شناسی پایداری بیان کرد: آنچه که ما بیشتر به عنوان پایداری در ایران می‌شناسیم مقاومت است و درباره این موضوع در ۲ عرصه تاریخ و ادبیات نوشته‌اند ولی این نوشته‌ها ما را در سطح نگه‌داشته‌اند و به معنای واقعی پایداری نرسانده‌اند. ما با استفاده از نظریه‌های مختلف اسلامی و غربی روند شناخت رایج مردم از مفهوم پایداری را در تعلیق قرار داده و متوقف کردیم. سپس واژه پایداری را به یک فضای معنایی تازه بردیم و توانستیم آن را از زوایای دیگری بررسی کنیم. یکی از نظریاتی که ما از آن بهره بردیم مباحث هستی‌شناسانه بوده است. در این مباحث حوزه‌های شناختی کنار گذاشته می‌شوند و با توجه به علم حضوری و استفاده از روش فهم در میان هستی‌ها قرار می‌گیرد. ما بر مبنای این مبحث به بستر ایران توجه کردیم و پرسیدیم گفتمان انقلاب و پایداری انقلاب چرا مطرح شده است؟ امام خمینی(ره)به داشته‌هایی توجه کردند که این داشته‌ها و هویت ایرانی افق بلندی از هستی‌داری را برای ایرانی معنا می‌کند در حالی که جامعه ایران در وضعیت تنزل یافتگی قرار گرفته است.

آتشگران ادامه داد: ما در نتیجه بررسی‌ها به جایی رسیدیم که احساس کردیم که از وضعیت انسداد خارج می‌شویم و زبان به بیان می‌آید. در واقع ما سعی کردیم به درون پدیده پایداری نفوذ کنیم و از درون به آن بپردازیم تا متوجه شویم آن به دنبال چیست؟ در این روند یافتیم پایداری به معنای مقاومت و استقامت است. مقاومت چیزی است که ما در بیرون می‌بینیم و برآمده از استقامت است. ما یک هستی در کنار هستی کل که جهان هست به حساب می‌آییم و می‌توانیم با تکاپوهای سازنده در سطوح کیفی و کمی هستیمان را افزایش بدهیم. پس باید حرکت کنیم.

او گفت: امام خمینی(ره) در بحث استقامت ۳ نظریه دین، انسان و علم را مطرح کردند و هیچ کدام از آنها را رها نکردند. ما براساس مبحث جامعه‌شناسی معرفت به نظریات ۳ گانه مذکور توجه کردیم.

این نویسنده افزود: امام خمینی(ره) با شروع انقلاب اسلامی مردم را به خودپالایی (تزکیه نفس)، خودباوری، خودکفایی دعوت می‌کردند. ما با تکیه بر این موارد می‌توانیم پشت استقامتمان بایستیم.

آتشگران بیان کرد: براساس آنچه که در کتاب هستی‌شناسی پایداری آمده است، پایداری هستی‌ساز، زاینده، هستی پوینده، آستانه گشوده، ناپوشیده‌ای در زندگی، افق هستی ‌داری بشر در زندگی، آشکارکننده سرشار هستی‌ آدمی، نحوه رویارویی ما با هستیمان، سرچشمه‌ دانش انسانی و تمام انسانی، بیان روند تحولی در کیفیت و کمیت هستی ما، فرآیند به حرکت در آمدن به سمت اعتلا و کوششی امکان‌ساز است.

او گفت: حوزه هنری با یک بال پرواز می‌کند و بال دوم آن نظریه‌پردازی است. ما در این زمینه کم کار کرده‌ایم. امروزه ادبیات و تاریخ به تنهایی مشکل ما را حل نمی‌کند پس ما باید به دانش‌های روز مراجعه کنیم و به رویکرد بینارشته‌ای و فرارشته‌ای برگردیم.

وحید شالچی عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در بخش دیگری از مراسم رونمایی از کتاب هستی‌شناسی پایداری گفت: شهید سلیمانی مظلومانه شهید شد و این مظلومیت ادامه دارد. من کتاب آتشگران را خواندم و دوست داشتم زمانی بود که بار دوم آن را مطالعه کنم. نوشتن این کتاب بسیار سخت است.

او افزود: من با خواندن کتاب هستی‌شناسی پایداری متوجه شدم که نویسنده این کتاب دغدغه رسیدن ما به دانش بومی را داشته است اما به بخشی از تشنگی من به عنوان یک مخاطب ساده پاسخ نداده است. ۹۰ درصد کتاب او تمهیدات نظری است و من آرزو داشتم خیلی به این تمهیدات پرداخته نمی‌شد.

این عضو هیئت علمی بیان کرد: پایداری رخ داده در ۸ سال دفاع مقدس در یک بستر تاریخی رخ داد و من ترجیح می‌دادم نویسنده کتاب هستی‌شناسی پایداری تعمق بیشتری روی این موضوع می‌‌کرد.

سجاد صفار هرندی رئیس پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی حوزه هنری در بخش دیگری از این مراسم گفت: یکی از معماهای فکری که ما در منظومه اندیشه، فکر و علوم انسانی مدرن با آن مواجهیم این است که ما در این فضا دو گرایش متعارض هم زمان و توأمان می‌بینیم. ما می‌گوییم عصر مدرن، عصر انسان است اما از طرف دیگر با فرآیند انسان زدایی مواجه می‌شویم. انسان با این نگاه ادغام در متن طبیعت می‌شود و قابل پیشبینی و قابل کنترل به حساب می‌آید.

او بیان کرد: مسئله انسان مسئله حساس و چالش‌برانگیزی است و آتشگران این مسئله را به درستی نقطه کانونی کتابش قرار داده است.