تدوین کتاب مصور زندگی رهبرانقلاب/ جنگ تاریخ را در پیش داریم

به گزارش حلقه وصل، بیست و یکمین نشست از سری نشست‌های صبح ناشر، با حضور حامد کفاش و جعفری شیرعلی نیا مدیران انتشارات «سایان»، صبح امروز یکشنبه ۱۷ خرداد در مرکز رسانه ای شیرازه برگزار شد.

کفاش در ابتدای این نشست در معرفی نشر سایان گفت: سال ۹۰ بود که تصمیم گرفتیم در تولید کتاب، سراغ ژانر خاصی برویم، هم در فرم و هم محتوا. این بود که سراغ تهیه دایره المعارف‌های مصور رفتیم. در سیستم عادی نشر یا همان نشر سنتی، ناشر می نشیند، مولف می‌آید و سفارش می‌گیرد و اثر تولید می‌کند. به این ترتیب، مساله ختم می‌شود اما کاری که نشر سایان شروع کرد، این گونه نبود. یعنی هیچ کاری را از بیرون قبول نمی کنیم و از مرحله ایده تا توزیع اثر، را خودمان انجام می‌دهیم. با حدود ۱۵ نفر نیرو، سعی می کنیم که توزیع مناسبی داشته باشیم تا بتوانیم کتابمان را در بهترین ویترین عرضه کنیم.  

وی افزود: نشر و مدیریت نشر سعی می‌کند روی تمام پروسه تولید تا توزیع نظارت داشته باشد. در سال‌های دهه‌های ۷۰ و ۸۰ هر کدام از این مراحل می لنگید. مثلا کتاب خوبی تولید می‌شد ولی به دلیل عدم تبلیغات و خبررسانی، کسی از تولیدش خبردار نمی شد و توزیع مناسبی رویش صورت نمی‌گرفت. نکته بعدی که به ما انگیزه کار داد، این بود که کارهای فرهنگی که درباره انقلاب اسلامی صورت می گرفت، کیفیت مناسبی نداشت؛ به ویژه در بخش خصوصی. اما در حال حاضر، در نشر سایان، در وضعیتی قرار داریم که آثار تولیدی مان، از نظر فرمی در ایران موجود نیست. شاید کسی تا به حال کتاب مربوط به امام خمینی(ره) را پشت ویترین کتابفروشی های انقلاب نمی دید ولی دایره المعارف مصوری که درباره امام(ره) چاپ کردیم، نزدیک به چاپ چهارم است. نکته دیگر این است که کتاب‌های‌مان چون تماما رنگی هستند، ناچاریم کف تیراژ را روی ۵ هزارتا نگه داریم.  

مدیر انتشارات سایان در پاسخ به سوالی درباره دایره المعارف مصور «روایتی از زندگی و زمانه حضرت آیت‌الله سیدعلی خامنه ای» که به زودی توسط این نشر چاپ می شود، گفت: این اثر، حاصل یک کار گروهی ۴ و ۵ ساله بود که در آن با هیچ نهادی همکاری نداشتیم و حمایتی از ما نشد.

وی افزود: کار را کاملا به طور خصوصی جلو بردیم و می‌دانستیم که در انتها باید مجوز و هماهنگی دفتر رهبری و انتشارات انقلاب اسلامی را داشته باشیم. حالا در همان مرحله هستیم و ان شا الله کار آماده چاپ است. وقتی کار نشر سایان را شروع کردیم، می‌دانستیم که توانایی این را داریم که درباره مسائل استراتژیک نظام تولید اثر کنیم، بنابراین به سراغ کتاب هایی درباره امام خمینی (ره)، جنگ و رهبر انقلاب برویم. به هر حال امیدواریم مجوز را از طرف انتشارات انقلاب اسلامی بگیریم و کتاب مورد نظر را تیرماه یا مردادماه امسال منتشر کنیم.

دغدغه داشتیم که گزارشگر وقایع جمهوری اسلامی باشیم

در ادامه شیرعلی‌نیا گفت: با توجه به سخنان رهبری در روز ۱۴ خرداد امسال، بخشی از دغدغه های ما این بود که گزارشگر تاریخ جمهوری اسلامی باشیم. نمی‌گویم در بیان تاریخ، از تحریف جلوگیری می شود ولی، این روایت های محققانه است که باعث می شود فضا شفاف‌تر شود. دغدغه ما هم این است که به عنوان کسی که تحقیق می کند، در این فضای کمبود مطالعه در ایران، راهی پیدا کنیم که روایت خودمان را با فرم جذاب در اختیار مردم بگذاریم، که دیده و خوانده شود.  

این پژوهشگر تاریخی گفت: این تصور غالب در کشورمان وجود داشت که کار مصور برای نوجوانان است ولی ما چنین تفکری نداشتیم و برای عکس ها، خاصیت متنی قائل بوده و هستیم. شاید شما برای یک عکس، وقتی برابر با وقتی را صرف کنید که برای مطالعه ۲۰ صفحه کتاب می گذارید. اطلاعات مربوط به دایره المعارف مصور  «روایتی از زندگی و زمانه حضرت آیت الله سید علی خامنه ای» هم روایتی از زندگی ۷۵ ساله آیت الله خامنه ای از سال ۱۳۱۸ تا ۱۳۹۳ است؛ یعنی هم زندگی و هم زمانه ایشان را شامل می شود.

وی ادامه داد: وقتی یک فرد در محور موضوع کار قرار می گیرد، در چنین کتابی، زمانه را از نگاه آن فرد نگاه می کنید و به تبع، تاثیری را که آن فرد هم روی زمانه اش گذاشته، می بینید. در این کتاب، هم متن این ویژگی را دارد هم متن. کتاب مذکور ۹ فصل دارد. بازخوردی که تا به این لحظه نسبت به این کتاب گرفته ایم، مثبت بوده است و در صحبتی که با یکی از فرزندان رهبر انقلاب داشتیم، رضایت وی را درباره خلاقیت به کار رفته در کار دیدم. به هر حال، چون این کتاب از نظر موضوعی جذاب است، این دغدغه وجود دارد که کار، متقن و پیراسته منتشر شود.  

در بخش دیگری از این برنامه، کفاش گفت: چیزی که این روزها مد شده، این است که ناشران می گویند دولتی نیستیم و باعث شده که در حرف، ناشر دولتی نداشته باشیم. اگر هم ناشری دولتی باشد می گوید ما خصوصی هستیم و یا این که در نهایت می گوید عمومی هستیم. این شرایط از جهتی خوب است و گامی رو به جلو است اما از طرف دیگر باعث خلط مبحث می شود. ناشری می گوید من خصوصی ام ولی یا کارمند دولتی است، یا ایده و طرح را دولت به او داده و یا در توزیع، دولتی است.

کفاش گفت: به نظر من اگر ناشری در یکی از این سه مرحله دولتی باشد، دولتی محسوب می شود. ناشر خصوصی، ناشری است که از مرحله تولید تا توزیع کارش، خصوصی باشد یا به عبارت دیگر، ناشری است که در پرونده اش، سابقه وجود چک برگشتی وجود داشته باشد. نه این که چک برگشتی و خصوصی بودن افتخار باشد. حرف من این است که خصوصی بودن در بازار فعلی نشر، بسیار سخت است و این برایم خیلی زور دارد که ناشری که همه چیزش دولتی است، مصاحبه می کند و می گوید همه چیزمان خصوصی است.  

هیچ نهاد دولتی در کشور وجود ندارد که کمک کند و نخواهد اسمش پای کار نخورد

وی در ادامه گفت: خدا را شکر، هرکس کتاب های ما را می بیند، به دلیل کیفیت آن ها، این برچسب را به ما می زند که دولتی هستید. باز هم خدا را شکر که هیچ نهاد دولتی در کشور وجود ندارد که کمک کند و نخواهد که مهر یا مارکش، پای محصول نخورد. خیلی از نهادها خواستند با ما مذاکره کنند، رایت بگیرند یا همکاری داشته باشند ولی به شدت مقاومت کردیم و با مشکلاتی که داشتیم، سعی کردیم در ۲ نمایشگاه اخیر کتاب تهران شرکت داشته باشیم که حضور اول مان، به طور مشترک با یک ناشر دیگر بود. ۲۵ درصد چاپ اول کتاب دایره المعارف «تاریخ یهودیت و صهیونیسم» مان که ۲ سال پیش در نمایشگاه کتاب تهران عرضه شد، در همان نمایشگاه تمام شد. اگر این کتاب به چاپ چهارم نمی رسید، پولی برای چاپ دایره المعارف مربوط به امام خمینی(ره) نداشتیم. سعی ما بر این است که روی این اصل تکیه کنیم: حداکثر کیفیت و حداقل قیمت و هزینه.

این مدیر نشر همچنین گفت: کار کتاب‌های ما، مانند دومینو می ماند و اگر ۲ کتابمان شکست بخورد، کارمان بسیار بسیار دشوار خواهد بود. هیچ کس فکر نمی کرد، در بازار کتاب ایران، کتابی با تیراژ ۵ هزار نسخه درباره فلسطین چاپ شود و در عرض یک سال به چاپ دوم برسد. روز قدس بود که به جمع تظاهرکنندگان روز قدس پیوستم و کنار خیابان، برای این کتاب بساط کردم. میزی کنار خیابان برپا کردم و میزان فروشم در آن روز از فروش امروزی ام در یک روز نمایشگاه کتاب، بیشتر بود.  

در حوزه مکتوب هم شفاهی عمل کرده ایم

در قسمت دیگر این برنامه، شیرعلی نیا درباره تحقیق و پژوهش مستندات و وقایع تاریخی گفت: فضای ابهامی که شفافیتی در آن وجود ندارد، فضای تحریف است و خیلی از چیزها در آن مورد سوءاستفاده قرار می گیرند. ذهن ما ایرانی‌ها، ذهنی شفاهی است. این مساله در جاهایی به سودمان بوده و در مقاطع دیگری به ضررمان است چون یکی از عواملی که شایعه را تقویت می کند، همین ذهن شفاهی است. کشف حقایقی که می‌فهمی چیز دیگری بوده اند، همیشه برایم لذت بخش بود.

شیرعلی‌نیا گفت: من کارم را در حوزه تاریخ جنگ شروع کردم و دیدم چقدر فضای شفاهی ما با آن چیزی که واقع شده است، متفاوت است. وقتی به شخصه می روی و تحقیق می‌کنی، می بینی که واقعیت چیز دیگری بوده است. این بود که به این فکر افتادم که در حوزه مکتوب، هم شفاهی عمل کرده ایم. بنابراین خواستیم در انتشارات سایان، فضایی ایجاد کنیم که مخاطب با خیال راحت بیاید و تاریخ را بخواند. در متن کتاب‌ها و تحقیق‌هایم، جاهایی که خودم هم ابهام دارم، اشاره می کنم که مورد مبهم است.  

وی افزود: در کارهای مربوط به کتاب امام خمینی(ره) این دید و نظر امام(ره) واقعا برایمان به وجود آمد که «هر اتفاقی که قرار است بیافتد، با مردم می افتد»؛ همان طور که رهبری بارها این را گفته‌اند. نکته ای که در این کار با آن مواجه بوده ام، این است که وقتی مردم برای خرید کتاب های می‌آیند، می پرسند نویسنده اش کجا کار می‌کند؟ چون فکر می‌کنند نویسنده ای که در یک نهاد یا اداره کار کند، نظریات آن نهاد یا اداره را در کارش لحاظ و اعمال می کند. وقتی مخاطبانمان به غرفه سایان در نمایشگاه کتاب می آمدند، و متوجه می شدند که نویسنده کتاب، هیچ جایی کار نمی‌کند بلکه در خانه‌اش در کرج، این کتاب ها را می نویسد، می‌گفتند: آهان! حالا شد! پس کتاب را بخریم!

جنگی تاریخی و موج مستندسازی دشمن را پیش رو داریم

شیرعلی‌نیا ادامه داد: این که ما دشمن داریم خیلی واضح است. این هم که هر دفعه از یک جای جدید وارد عمل می شوند، واضح است. اما احساس می کنم خیلی زود، دچار جنگ تاریخ خواهیم شد. منظورم جنگ و زد و خورد نظامی نیست چون دوره جنگ نظامی را پشت سر گذاشته‌ایم. از ابتدای انقلاب تا امروز، دوره های مختلف جنگ از جمله جنگ نظامی، جنگ اعتقادی یا زمان تهاجم فرهنگی را داشته ایم و در حال حاضر در یک جنگ اقتصادی هستیم.

وی افزود: اما در جنگ تاریخی که تا چندی دیگر در می‌گیرد، با هجوم به تاریخ جمهوری اسلامی روبرو خواهیم بود و موج مستندسازی را خواهیم دید. در حال حاضر مستندسازی می شود ولی موج نیست. مثلا درباره رضاخان کارهایی انجام شد و درباره مقاطع مختلف تاریخ معاصر هم مستندسازی شد. این روزها به شدت به دنبال جمع کردن آرشیو هستند و این مستندهایی که در حال تولید هستند، به نوعی تست و امتحان اند. در کل، به نظرم مردمی بودن و فاصله گرفتن از فضای سیاست زده، در یک انتشارات خصوصی ممکن و قابل دسترسی است.  

این پژوهشگر درباره کارهای آینده نشر سایان گفت: بنا داریم تاریخ جمهوری اسلامی ایران را هم از سال ۵۷ تا ۹۴ در قالب یک دایره المعارف مصور کار کنیم ولی نه صرفا یک دایره المعارف سیاسی. درباره رجالی چون شهید مطهری و شهید بهشتی هم کارهایی در دست انجام داریم.  

کفاش نیز در بخش پایانی سخنانش با انتقاد از نبود منبع مناسب برای تحقیق درباره رهبر انقلاب گفت: ۲۵ سال از شروع رهبری آیت الله خامنه ای می گذرد ولی بیشتر کتاب های منبع، متن سخنرانی های ایشان هستند و کار تحقیقاتی چندانی درباره ایشان انجام نشده است.