پشت پرده اقدامات ضد لبنانی عربستان

به گزارش حلقه وصل، روز جمعه ۷ آبان ماه، عربستان سعودی سفیر خود از لبنان را فراخواند، سفیر لبنان در این کشور را اخراج و واردات تمام کالاها از لبنان را متوقف کرد. بهانه عربستان برای این اقدام انتشار ویدئویی از جورج قرداحی وزیر اطلاع رسانی لبنان بود که جنگ کشورهای عربی علیه یمن را محکوم کرده بود. این موضع‌گیری قرداحی یک ماه پیش از تصدی وزارت ایراد شده بود. علاوه بر این نه تنها اخباری از احتمال اتخاذ اقدامات شدیدتر ریاض علیه بیروت در روزهای پیش‌رو منتشر شده است بلکه همچنین برخی کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس به تبعیت از عربستان سعودی، سفرای خود از لبنان را فرا خواندند.

«جورج قرداحی» عصر روز یکشنبه ۹ آبان به هجمه‌های گسترده برای استعفای او از سمتش واکنش نشان داد. وی گفت: مسأله استعفای من از دولت مطرح نیست. این موضع گیری پس از آن اتخاذ شد که حتی برخی طرف‌های داخلی در لبنان از جمله جریان المستقبل نیز استعفای قرداحی و تمام اعضای کابینه را به دنبال بحران میان بیروت و ریاض، خواستار شده بودند.

اقدامات ضد لبنانی اخیر عربستان که در پی سخنان جورج قرداحی صورت می‌گیرد، به نوعی بهانه جویی و انتقام جویی از وضعیت کنونی لبنان است دولت لبنان علیرغم عذرخواهی، وعده جبران، تعهد به پذیرش خواسته‌های عربستان و دعوت از طرف ثالث برای میانجی‌گری بین ریاض – بیروت تاکنون موفق نشده موضع تهاجمی عربستان را تغییر دهد. سوالات اساسی که مطرح می‌شود این است که آیا صرف اظهار نظر قرداحی سبب اتخاذ موضع تند عربستان علیه لبنان شده و آیا اساساً اقدامات عربستان با موضع جورج قرداحی تناسب دارد؟ اهداف عربستان از این میزان هجمه علیه اظهارات قرداحی به ویژه در شرایط کنونی چیست؟

«طلال عتریسی» تحلیلگر مسائل خاورمیانه و رئیس مرکز مطالعات سیاسی دانشگاه لبنان درخصوص اقدامات اخیر عربستان سعودی علیه لبنان اظهار داشت: آنچه جورج قرداحی درباره بیهوده بودن جنگ یمن بر زبان آورد، برای اولین بار نیست که مطرح می‌شود، در سال ۲۰۱۷ نیز هنگامی که قطری‌ها با سعودی‌ها دچار اختلاف بودند و این قضیه به بحران دوحه و محاصره آن منجر شد، مسولان قطر مشابه چنین سخنانی را درباره جنگ یمن مطرح کردند. علاوه بر این ولید جنبلاط نیز در یکی از گفتگوهای خود حدود دو یا سه سال پیش اعلام کرد که جنگ یمن بیهوده است. بنابراین توصیف جنگ یمن و بیهوده بودن آن موضوع جدیدی نیست که برای اولین از سوی جورج قرداحی مطرح شده باشد.

اقدامات ضد لبنانی اخیر عربستان که در پی سخنان جورج قرداحی صورت می‌گیرد، به نوعی بهانه جویی و انتقام جویی از وضعیت کنونی لبنان است زیرا عربستان دارای اهداف مختلفی در لبنان است که محقق نشده است. عربستان سعودی نمی‌خواهد در لبنان دولت تشکیل شود همانطور که حدود یک سال به سعد الحریری اجازه تشکیل دولت نداد.

دولت جدید به ریاست نجیب میقاتی با حمایت فرانسه، ایران و دیگر طرف‌های منطقه‌ای شکل گرفت اما عربستان سعودی با آن موافق نبود. عربستان در پی هرج و مرج، بی ثباتی و تداوم فشارهای اقتصادی به لبنان است تا این کشور به فروپاشی برسد.

طلال عتریسی خاطرنشان کرد: دولت لبنان به ریاست میقاتی تشکیل شد و اقدامات برای واردات برق از طریق مصر، اردن، عراق و سوریه و نیز دستیابی به نفت فراهم شد، در چنین شرایطی عربستان احساس کرد به اهداف خود در لبنان دست نیافته است. در نتیجه مقامات ریاض اظهارات جرج قرداحی درخصوص جنگ یمن را بهانه‌ای برای برهم زدن اوضاع لبنان قرار دادند تا قرداحی و به دنبال آن دولت استعفا دهد و کشور دچار یک خلأ سیاسی شود. اینها همگی دلایل عربستان برای اعمال فشار بر لبنان است، به لحاظ منطقی، سیاسی و دیپلماتیک نمی‌توان شخصی را پیش از آنکه مسئولیت سیاسی اخذ کند، به خاطر اظهارنظرهای شخصی که ناشی از آزادی بیان و عقیده است، مجازات کرد.

لبنان به دلیل اوضاع منطقه‌ای و بعضاً بی ثبات به ویژه در سوریه و لبنان با بحران‌های مختلفی مواجه است و لبنان تا حد زیادی تحت تأثیر تحولات سوریه قرار دارد. تلاش‌هایی می‌شود تا اوضاع داخلی لبنان به بهم بریزد و اولویتهای حزب الله به مسائل داخلی لبنان تقلیل داده شود و این جنبش به جای درگیری و نبرد در عرصه منطقه‌ای به درگیریهای داخلی لبنان محدود شود، حوادث منطقه الطیونه نمونه‌ای از این سناریو است.

وی افزود: اما همه این تلاش‌ها و توطئه‌های آمریکا، رژیم صهیونیستی و عربستان برای ایجاد هرج و مرج و خلأ سیاسی و برافروختن جنگ طایفه‌ای در لبنان و درگیر کردن حزب الله با شکست مواجه شده است.

آمریکاییها و فرانسویها به خوبی این موضوع را درک کرده اند که بسته شدن درهای عربی به روی لبنان یعنی باز شدن درهای دیگری همچون سوریه، عراق و ایران عربستان سعودی در قضیه جرج قرداحی به یک ماجراجویی روی آورد که اگر وزیر اطلاع رسانی لبنان یا دولت لبنان استعفا ندهد، به مثابه سیلی بزرگی به سیاست سعودی‌ها است. تا این لحظه آمریکا و فرانسه خواستار عدم استعفای دولت لبنان شده اند و این یعنی اینکه عربستان در جنجالی که علیه لبنان به راه انداخته شکست خورده است.

این کارشناس مسائل خاورمیانه در ادامه گفت: عربستان می‌خواهد به لبنان ثابت کند که فقط ریاض می‌تواند بر کشورهای حاشیه خلیج فارس تأثیر بگذارد اما آمریکاییها و فرانسویها به خوبی این موضوع را درک کرده اند که بسته شدن درهای عربی به روی لبنان یعنی باز شدن درهای دیگری همچون سوریه، عراق و ایران ... به همین دلیل فرانسه و آمریکا خواهان سرنگونی دولت لبنان و خلأ سیاسی در این کشور نیستند.

عتریسی اظهار داشت: نباید فراموش کنیم که عربستان سعودی در حال حاضر در رابطه با اوضاع منطقه‌ای خود در وضعیتی بحرانی بسر می‌برد، سعودی‌ها به صورت کلی به آمریکا تکیه می‌کنند و آمریکاییها در شرایط کنونی به دنبال خروج از منطقه هستند. عربستان سعودی به پیروزی در یمن دل بسته بود اما اکنون می‌بینیم که در جنگ یمن شکست خورده است و استان مأرب در آستانه آزادی کامل است. عربستان همچنین به گفتگو با قطر روی آورد و در حال حاضر نیز با ایران گفتگو می‌کند. مقامات ریاض نمی‌دانند در صورت خروج آمریکا از منطقه، آینده منطقه چگونه خواهد بود. بنابراین اقدامات کنونی ریاض در لبنان حالت انتقام گونه دارد و تلاشی برای جبران ناکامی‌های خود در منطقه است و همانطور که گفتم اگر جورج قرداحی و دولت لبنان استعفا ندهند، این امر دهن کجی بزرگی به سیاستهای عربستان سعودی در لبنان و منطقه خواهد بود.