آیا باید به حجاج ارز دولتی تعلق بگیرد؟

محسن حمید بیگی: آیا کسی را می توان پیدا کرد که از شرایط اقتصادی اخیر که برای مردم و دولت حادث شده بی خبر باشد؟ تقلیل توان خرید خود را حس نکرده باشد؟ شرایطی که تأثیر بسیار زیادی بر اوضاع ارز داشته و وضعیت آن را بسیار نامتعادل کرده است. در این شرایط کالاهای مصرفی با قیمتی سرسام آور در حال گران شدن هستند و سوء استفاده برخی از شرکت ها و اشخاص که خبرش را همه شنیدند ، این اوضاع را فضحناک تر کرده است. و طبق پیش بینی ها ممکن است دولت  ایام آتی در مورد ارز، با مشکلات جدی مالی روبرو شود که ریاضت اقتصادی را با پوست و گوشت خود حس کند .

حال در این شرایط که دولت توصیه های فراوانی در مورد عدم خروج ارز به کشور می کند و  باید به درستی منابع ارزی و خارجی خود را مدیریت کند تا با بحران جدی روبرو نشود، زمانیکه به تخصیص ارز دولتی به سفرهای خارجی نگاهی می اندازیم مشاهده می کنیم دولت در برخی از همین موضوعات دارای رفتاری متضاد است. یعنی خود همه را توصیه به صرفه جویی و سرمایه گذاری در بانک ها می کند ولی خود دارای اسراف های خاص می باشد.

در خبری که فروردین ماه امسال از طریق روابط عمومی بانک مرکزی اعلام شد ارز مسافرتی برای یک بار سفر در سال به میزان ۱۰۰۰ یورو یا معادل آن به سایر ارزها به مسافران در مرزهای خروجی هوایی پرداخت می شود و میزان ارز مسافرتی پرداختی به مسافران هوایی به کشورهای هم مرز و کشورهای مشترک المنافع به غیر از عراق ۵۰۰ یورو یا معادل آن به سایر ارزها می باشد. اگر به میانگین آمارها نگاهی بیاندازیم می بینیم به طور مثال سالانه حدود دو و نیم میلیون نفر فقط به ترکیه سفر می کنند و در همین چند ماه اخیر حدود 850هزار نفر به آنتالیا و پاتایا سفر کرده اند. و نهایتا  به جمله محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه میرسیم، که پیش از این اعلام کرد که مسافران ایرانی سالانه 9 میلیارد دلار ارز از کشور خارج می‌کنند.

حال وقتی همین آمار ها را در کنار توصیه های اهالی دولت در کنار هم می گذاریم  تضاد جدی را در رفتار آن ها مشاهده می کنیم. در این شرایط این سوال پیش می آید که در این فشار اقتصادی نباید این کمک به مسافران خارجی را مدیریت کرد؟مبالغی که به راحتی برای چند روز خوش بودن در کشورهای دیگر مقدار زیادی ارز را از کشور خارج می کند. سفرهایی که  در لذت بخش بودن آن ها شکی نیست ولی تخصیص دلار دولتی در این شرایط کار کاملا اشتباهی به نظر می رسد .

نکته جالب اینجاست، فروردین ماه  که این خبر در رسانه ها مطرح شد مورد اعتراض جدی قرار نگرفت و در مقابل اعتراضات اشخاص در صفحات مجازی و رسانه ها در چند روز اخیر شکل جدی به خود گرفته است و طبق معمول شامل نهادی مذهبی شد. انتقاد ها پس از اینکه مطرح شد قرار است حدود 200 دلار ،دلار دولتی به حجاج اختصاص دهند شدت گرفت و اشخاص معترض شدند که چرا قرار است به افرادی که مستطیع هستند از نظر فقهی سوبسیت برای سفر آنها قائل شوند.

سفر حج امسال چند روز دیگر آغاز خواهد شد و حجاج از مدت ها پیش مبالغی را در بانک ها سرمایه گذاری کرده بودند و در نهایت قرار است 200 دلار 3900 یا 4200 تومانی به آن ها تعلق بگیرد. و همین مبلغ طبق توافق سازمان حج و دولت نسبت به سال پیش کمتر شده است. حال اگر مبالغ تخصیص یافته به 85هزار و 200 نفری که امسال به سفر حج خواهند رفت  را بررسی کنیم،مشاهده خواهیم کرد که جمع مبالغ حدود 16میلیون دلار خواهد شد که اصلا عدد قابل توجهی در برابر سفرهای خارجی سالانه اشخاص نیست و این رقم در مقابل بیش  از 9میلیارد دلار عدد تأثیر گذاری نیست.

اگر سفر حجاج را از نظر شرعی هم بررسی کنیم خواهیم دید که بر حکومت دینی لازم است در آماده کردن مقدمات و کمک آن ها سعی خود را انجام دهد نه اینکه آن ها را مستطیع نماید. طبیعی است که با تخصیص همچین مبلغ کمی به طور قطع می توان گفت مستطیع کردن حجاج به حساب نمی آید.

همانطور که در مقدمه گفتیم کشور در حال حاضر در شرایط مناسب اقتصادی به سر نمی برد و لازم است مقداری در مدیریت بهینه هزینه های خود سعی بیشتری نماید. ارزهایی که برای سفرهای بعضا نامناسب تخصیص داده می شود و بعضا اصلا با شئونات اسلامی نمی خواند. و به راحتی این ارزها از دست دولت خارج خواهد شد. به طور کلی می توان گفت برای سفر حج لازم است اگر مشکلی پیش نمی آید صرفه جویی بیشتری نمایند و به طور جد در مورد سوپسیت 1000 و 500 یورویی به مسافرین خارجی یک بازنگری جدی انجام دهند.