تهران: امیری اسفندقه: «روزنه» پنجره‌ای به زبان پارسی باز کرده است/ محدثی: محمدکاظم کاظمی یک مجموعه فرهنگی است

به گزارش حلقه وصل، آیین رونمایی از کتاب‌های «روزنه» و «شعر پارسی» اثر محمدکاظم کاظمی عصر روز گذشته برگزار شد.

*«روزنه» پنجره‌ای به زبان پارسی باز کرده است

مرتضی امیری اسفندقه شاعر در این مراسم گفت:‌ من هیچ گاه نخستین سخنران نبودم،‌ دیگران صحبت می کردند، من در حافظه مرور می‌کردم و بعد می‌آمدم صحبت می‌کردم،‌ اما این بار فرق می‌کند،‌ چون محمد کاظم کاظمی شعر و شخصیتش چندان مجهول و نامعلوم و نهان نیست که کسی اول بخواهد صحبت کند، در بماند. چون به اندازه کافی حرف و کلمه و کلام  از خودش برای هم نسلان و دوستانش  گذاشته است که کسی بخواهد از او حرف بزند،‌ درنماند برای ادای احترام و مودت به این آموزگار محترم.

وی سخنان خود را با این شعر که «خدا را شکر دیدم کاظمی را / سرآمد دوره چشم انتظاری/ کسی که شعرهای زخمی او / مرا واداشت گاهی به زاری» خواند و گفت: شعر و تحقیقات علمی اگرچه با هم مخالف نیستند و یکی به ظاهر به ناخودآگاه و تخیل و دیگری به خودآگاه و تفکر انسان مربوط است. اما بسیاری از افراد در این دو حوزه موفق نبودند، برخی شاعر خوبی هستند اما محقق خوبی نیستند. برخی دیگر محقق خوبی‌اند ولی شاعر خوبی نبودند.

اسفندقه افزود: اما محمدکاظم کاظمی در هر دو حوزه به تعبیر موسوی‌گرمارودی جوشیده، بالیده و برآمده است. انصاف علمی او می‌طلبد که از شعر کاظمی مفصل صحبت کرد،‌ مفصل اندیشید، عاطفه عمیق و رقیق او که در شعرش به خوبی به رخ کشیده شده است،‌ را باز باید به رخ کشید. محمدکاظم کاظمی هم انوار قلم و آثار قلمش قابل ملاحظه است. وی در آشنایی دادن نسل جوان با زبان شعر با پرهیز از تکلف و تصنع با زبانی بسیار مهربان و ملایم در مجموعه شعر «روزنه» سال‌هاست که موفق بوده است،‌ آن هم در روزگاری که زبان تجارت می‌خواست زبان عاطفه و اندیشه را غارت کند و هنوز هم در این فکر و خیال است. «روزنه» کاظمی روزنه که نه بلکه پنجره‌ای به روی زبان پارسی و زبان دانش‌آموزان بیست و چند سال پیش خراسان و ایران باز کرد.

این شاعر گفت: کاظمی در آشنایی دادن نسل امروز با شعر دشوار یاب بیدل موفق بوده است. نقد او در حوزه شعر جوان بی هرگونه تعصب بوده است تا آنجا که بنده اجازه دارم بگویم،‌ او همواره دوستی‌ها را پاس داشته است، اما انصاف علمی او اجازه نداد به پاس دوستی‌هایش کلمه وکلام را وابدارد. چون خیلی‌ها در این حوزه و موضوع نان به هم قرض دادند. اما به خاطر ندارم کاظمی در حوزه نقد ادبی بی‌آنکه هتک حرمت کرده باشد نام و نشان و نانی قرض داده باشد، او همواره علم را پاسداشته است، هیچگاه ندیدم دانش و بینش کاظمی و انصاف علمی او  آغشته به جناح‌بندی‌های سیاسی شده باشد،‌ همواره  جناح کاظمی جناح علم و ادبیات و دانش بوده است.

وی در پایان گفت: نوشته‌های کاظمی معترض به انحرافات، کج‌اندیشی‌ها، ناراستی‌ها، ستم‌ها و ظلم‌ها است اما او را هیچگاه سیاست‌زده ندیدم. نوشته‌ها و اشعاری که در کتاب‌هایش مثال زده است نیز به همین سمت و سو میل کرده است. من خاطرات بسیاری از خلقیات دینی او در سفرهایم دارم که اینجا جای ذکر آن نیست.

*محمدکاظم کاظمی کار ما را راحت کرده

جواد محقق در این مراسم با اشاره به ویرایش‌های محمدکاظم کاظمی روی این دو کتاب گفت: در خاطرم هست یکی از اساتید به جای افزایش فهرست آثار خود با متانتی مثال‌زدنی آنها را از نظر کیفی ارتقا می‌داد و ویراست جدیدی را به مخاطب عرضه می‌کرد، من معتقدم این رفتار از نظر اخلاقی یک ویژگی قابل تامل است که محمد کاظم کاظمی نیز با همین رفتار کتاب‌هایش را ارتقا داده و مخاطب را با اثر روزآمد خود مواجه کرده است.

وی افزود: او در سال‌های دور کار همه را راحت کرده بود زیرا هر کس کتابی از ما در حوزه شعر می‌خواست ما کتاب روزنه را به او معرفی می‌کردیم.

*شاعران روزگار ما شاگردان «روزنه» هستند

اسماعیل امینی در بخش دیگری از این مراسم گفت: شاعران روزگار ما همه شاگردان «روزنه» هستند و این کتاب پیوسته کمال پیدا کرده است.

او اضافه کرد: آموزش و پرورش ما در دوره‌ای به دست تاجران کنکور افتاد و نوعی ادبیات زدایی از آن صورت گرفت و در همان دوره بود که دیگر دانش‌آموزان نه می‌خواندند و نه می نوشتند و تنها با تست روبرو هستند و این از توفیقات آنها بود که توانستند چنین دانش‌آموزی را تربیت کنند تا جایی که یک نفر شعری را در فضای مجازی بازنشر می‌دهد و می‌نویسند که این شعر متعلق به ابوالقاسم فردوسی است و اتفاقاً بسیار هم مورد استقبال قرار می‌گیرد. حتی معلم ادبیات آن شعر را برای من ارسال می‌کند و در تلویزیون به عنوان شعر فردوسی آن را می‌خوانند. این در حالی است که روزگاری مردم ما حتی کم سوادترین آنها با شاهنامه مانوس بوده‌اند.

این استاد دانشگاه گفت: بر این باورم این رفتار در سیستم آموزشی تعمدی بوده و امروز شاهدیم که ادبیات در سوالات امتحانی کمترین سهم را دارد و در چنین وضعیتی است که ارزش دو کتاب محمدکاظم کاظمی روشن می‌‌شود که توانسته جای خالی کتاب‌ها را پر کند.

امینی با اشاره به کتاب «شعر پارسی» گفت: در این کتاب در انتخاب شعرها دقت بسیار شده علاوه بر آ‌ن مقدمه بسیار شیوایی دارد و برخلاف کتاب های تاریخ ادبیات که کسل‌کننده است بسیار روان و خواندنی است اما این مساله سبب نشده که کاظمی دقت را فدای شیوایی و سرعت کند. معمولا کتب تعلیمات شعر به دست کسانی نوشته می‌شود که بیشتر درصدد فاضل‌نمایی تا انتقال دانش هستند. برخی از این کتب آنقدر سخت خوان هستند که باید ترجمه شوند ولی کتاب «شعر پارسی» اینطور نیست.

او با اشاره به کتاب روزنه گفت: نثر این کتاب رسا و ساده است ولی محمدکاظم کاظمی با این پیش‌فرض کتاب را نوشته که مخاطب آن کتابخوان است. از این رو به نظرم می‌رسد که یک کتاب مقدماتی برای «روزنه» نیاز است. مباحثی در این کتاب آمده که در جای دیگر نیست مثلا اینکه چه چیزی کلام را شعر می‌کند در اغلب کتب به آن  اشاره‌ای نشده اما اینکه یک نفر که سابقه تعلیم شعر دارد بتواند فرق بین شعر و غیرشعر را نشان دهند در کتاب «روزنه» توسط آقای کاظمی صورت گرفته است. همچنین حرکت از زبان توصیفی و عاطفی به زبان علمی و مستدل کاری است که در «روزنه» شاهد آن هستیم.

*محمدکاظم کاظمی یک مجموعه فرهنگی است

مصطفی محدثی خراسانی با اشاره به کتاب «روزنه» گفت: من از روزهای اول شکل‌گیری این کتاب با آن بوده‌ام آن روزها آقای کاظمی نکاتی را در کلاس‌ها برای بچه‌ها می‌گفت و آنها می‌نوشتند بعد که جزوه‌ها را دیدیم به نظرمان رسید که ظرفیت کتاب شدن دارد.

وی افزود: از دلایل توفیق این کتاب‌ها باید به قرار گرفتن محمدکاظم کاظمی در محفل آموزشی در آموزش و پرورش آن سال‌های خراسان اشاره کرد؛ همچنین عطش عظیمی که به واسطه پیروزی انقلاب و جنگ تحمیلی برای دانستن بوجود آمده بود دیگر دلیل توفیق این کتاب است و نکته دیگر اینکه او این کتاب را در حالی نوشت که خودش می‌آموخت.

محدثی خراسانی در پایان سخنانش گفت: اگر چه محمدکاظم کاظمی اطلاعات گسترده‌ای داشت اما این کتاب تجربیات خودش است و ارتباطی با مطالعاتش ندارد. مطالعات او پشتوانه آثارش بوده اما باید گفت که مطالب این کتاب‌ها حاصل تجربیات خودش است. چون همزمان می‌آموخت و آموزش می‌داد. در مجموع محمدکاظم کاظمی یک مجموعه فرهنگی است و نادیده گرفتن او یک خلاء بزرگ در ادبیات ایران است.

*از تمام کسانی که کتاب‌هایشان را خواندم تشکر می‌کنم

محمد کاظم کاظمی مولف کتاب‌های «روزنه» و «شعر پارسی» در پایان این مراسم ضمن تشکر از برگزار کنندگان آن گفت: اگر قرار باشد از کسی تشکر کنم باید از تمام کسانی که کتاب‌هایشان را می‌خواندند تشکر کنم. زیرا در مطالعه کتاب‌های آنها مطالب بسیاری آموخته‌ام.

وی افزود: در تمام کتاب‌های من رد پای مصطفی محدثی خراسانی وجود دارد. زیرا او ذهن مدونی دارد و ایده‌‌های کتاب‌ها را او به من می‌داد. «روزنه» و «شعر پارسی» نیز از این ماجرا جدا نیستند. زیرا «روزنه» در ابتدا به صورت جزوه‌ای 10 صفحه منتشر شد تا اینکه از شماره پنجم به بعد جزوه‌ها آنها را تبدیل به کتاب کردیم. «شعر پارسی» نیز به همین نحو است و مکمل «روزنه» است و نمونه‌های شعر در قالب‌های مختلف را که در «روزنه» تنها به عنوان شاهد مثال به ‌آنها اشاره شده در خود دارد.