تهران: اندکی آرمان خواهی و هویت طلبی در رمان «روایتی ساده از ماجرایی پیچیده»

به گزارش حلقه وصل، «این اثر روایت نوجوانی است به نام الیاس از ترکمن‌صحرا که کودکی و نوجوانی من درآن رقم خورده است و آدم‌هایش تا کنون در داستان‌های من نقش زیادی داشته‌اند. روایت الیاس در این رمان روایت زمین است و خان و رعیت و صد البته ظلم و ستم با چاشنی عشقی ناخواسته در الیاس. مفهوم برتری و نابرابری و ظلم و ستم و در یک کلام استکبار، مفهومی است که در ظرف مکان و زمان نمی‌گنجد و الیاس بهانه‌ای است تا نوجوان امروز ما با این مفاهیم آشنا شوند.» / بخشی از صحبت های ابراهیم حسن بیگی، نویسنده رمان «روایتی ساده از ماجرایی پیچیده»

***

«روایتی سازده از ماجرایی پیچیده»، تازه ترین رمان ابراهیم حسن بیگی است که این روزها مورد توجه قرار گرفته و علاوه بر آن حرف هایی دارد که برای نوجوانان راهگشا است، حرف هایی در مورد عدالت، عدالتی که نوجوان دوست دارد در مورد آن بداند. نوجوان امروز که هیچ، دو نسل قبل تر از آن هم نمی داند چه تعریفی از انقلاب اسلامی باید ارائه دهد، البته نمی داند کلمه اشتباهی است، درست تر این است که گفته نشده است. در تمام سالیان پس از انقلاب در مورد استقلال زیاد سخن گفته شده، اما استقلالش بیشتر فوتبالی بود تا هویتی و به همین خاطر است که امروز بسیاری از نوجوانان و جوانان که روزگاری انقلاب اسلامی را شکل دادند با این پرسش مواجه می شوند که چرا انقلاب کردید، برخی که حوصله توضیح ندارند یک جورهایی می پیچانند، برخی هم نمی توانند منظورشان را بازگو کند و در این میان رمان هایی مانند «روایتی ساده از ماجرایی پیچیده» با زبانی روان پاسخی روشن می دهد. این رمان پس روایت الیاس، نوجوانی روستایی در ترکمن صحرا حرف هایی را می زند که همیشه سعی شده است به شعاری ترین شکل ممکن آن را بگویند، اما وقتی وقتی الیاس در خلال داستان شعارهایی را روی دیوار می نویسد، یکی از شعارها را با نگاه خودش می نویسد نگاهی که حاصل تجربه ای تلخ است.

***

«الیاس نشست کنج سلول. پتو انداخت روی پاهایش. فکر کرد چه سرنوشتی در انتظارش است؟ با چه قیمتی می تواند آزادی اش را بخرد؟ به قیمت تحمل شکنجه و لو دادن دوستانش؟ آن بیرون زندگی جریان داشت. مردم آزادانه رفت و آمد می کردند. کسی با شاه کاری نداشت. او هم می توانست کاری به شاه و خان و هرچه ظلم و ستم است نداشته باشد و...» این تنها بخشی از رمان خوش فرم و ریتم حسن بیگی است، رمان روایت های با تقطیع های کوتاه دارد و تیترهای مجزا، مخاطب دوست دارد با سرنوشت و تصمیم های الیاس(شخصیت اصلی داستان) همراه شود و حتی در دو راهی های نفس گیر یک نوجوان جای او تصمیم بگیرد، تصمیم هایی که شاید ابتدا مخالف شخصیت اصلی باشد، اما این الیاس رمان حسن بیگی است که حرف آخر را می زند و مخاطب که فرقی نمی کند نوجوان باشد یا بزرگسال با تصمیم های او جرأت می گیرد. الیاس آرمانی دارد به نام عدالتی، عدالتی که شاید خودش هم نمی داند چگونه می تواند به آن برسد اما در راهش قدم می گذارد.

حسن بیگی در عین حال که می خواهد حرف هایی آرمان خواهانه و ظلم ستیزانه را بزند، اما در نگارش اثر بسیار هنرمندانه عمل کرده است. مثلا او داستان را با صفورا، دختر خان که الیاس عاشقش می شود شروع می کند و او را رها نمی کند تا پایان داستان، جایی که باز احساس الیاس نسبت به او فرقی نکرده اما تفکر او باعث می شود رفتاری منطقی و منطبی با آرمان هایش را شاهد باشیم، الیاس داستان قرار نیست فرشته وار بیاید و ماننده خیلی از شخصیت های این تیپی تا آخرین لحظه عمرش را ببینیم، او از 15 تا 18 سالگی اش را برای ما روایت می کند، روایتی ساده اما پیچیده، جذاب و پرحادثه.

نکته مهم دیگر داستان روایت از مبارزه با ظلم بدون تاکید بر مذهب است و این کتاب از معدود آثاری است که به جریان انقلاب در میان اهل سنت می پردازد. رمان حرف های تازه و ناب دیگری هم دارد که اگر بخواهیم به آن ها بپردازیم دیگر چیزی از کتاب نمی ماند و البته هم حجم کتاب (223 صفحه) و هم نگارش هنرمندانه نویسنده با تجربه آن باعث می شد خیلی زود کتاب به پایان برسد. به هر حال اهل کتاب و به ویژه رمان، حسن بیگی و قلم او را خوب می شناسند.

***

مسابقه های کتاب خوانی که این روزها بازارش هم گرم است به سراغ رمان «روایتی ساده از ماجرایی پیچیده» رفته اند، مسابقه هایی که البته قیمت بسیار بالای آن یعنی 15 هزار تومان برای یک نوجوان را به قیمیت متوسط تری یعنی 10 هزار تومان رسانده است، اما ای کاش به دور از این مسابقه ها و جایزه های بسیار نحیفش، به فکر محتوا و تحلیل کتاب بودیم و بیش از آنکه خوشحال خوشحال مثلا لوگوی فلان تشکیلات دانش آموزی که این روزها از در خاموشی کامل به سر می برد را بزنیم پای پوستر و به فکر گزارش کار جمع کردن باشیم به فکر حرف های مهم و خوبی باشیم که با روایت جذاب حسن بیگی هم بر دل می نشیند و هم بر ذهن، این مسئله هم متاسفانه جزء ناعدالتی های امروز ما در مواجهه با مخاطب مظلوم نوجوان است. مخاطبی که بیشتر حکم سیاهی لشکر و خرج کن دارد تا اینکه بخواهیم حرف هایش و آراء و نظراتش را بشنویم، باید قبول کنیم اگر روزی الیاس ها حماسه ساز شدند و امروز با خواندن رمان آن سینه را سپر می کنیم و افتخار می کنیم به خاطر این بود که حرف زدند و خود جزئی از اجتماع بودند برای تغییر؛ امید که نگاه های گزارش کاری از نهادهای تشکل های دانش آموزی ما دور شود و جایش را به تفکر و تعمق بدهد.