آذربایجان شرقی: وقایع قیام 29 بهمن تبریز از زبان یک شاهد عینی/ تیتر جالب روزنامه کیهان روز بعد از قیام تبریز+تصاویر

محمد حسن پور کهنمویی که در قیام 29 بهمن ۱۳۵۶مردم تبریز جوانی 28 ساله بوده و همگام با دیگر مردم تبریز در کنار آیت الله سید محمدعلی قاضی طباطبایی وارد عرصه جهاد و مبارزه با رژیم ستمشاهی شده است در گفتگو با حلقه وصل از آن قیام تاریخی روایت می کند.

کهنمویی ضمن اشاره به آغاز فعالیت های مبارزاتی در تبریز بیان داشت: مسجد شعبان تبریز با نام آیت الله سید محمد علی قاضی طباطبایی شناخته می‌شد، ایشان از سال 42 در تبریز اقامت کردند و برنامه ی مبارزاتی و تحرکات سیاسی آذربایجان را در دست گرفتند. در واقع خانه آقای قاضی خانه ی امید مردم تبریز و مسجد شعبان کانون مبارزه بوده است.

وی ادامه داد: هر شب در این مسجد، مجلس سخنرانی برپا می شد. کسانی که به مسجد شعبان و منزل آیت الله قاضی رفت و آمد داشتند بارها و بارها در مورد حادثه 15 خرداد 42 و آیت الله خمینی، سخنانی را از زبان ایشان شنیده بودند.

این فعال مبارزاتی و سیاسی دوران پهلوی تصریح کرد: مبارزات در تبریز مانند دیگر شهرهای کشور در بطن جامعه و مخفیانه انجام می شد، از پخش اعلامیه های امام(ره) تا کشیدن تصویر ایشان و نوشتن شعار، تا اینکه بعد از اتفاقی که 19 دی همان سال در قم رخ داد در مسجد شعبان زمزمه‌هایی به گوش می‌رسید و صحبت از برگزاری چهلم شهدای 19 دی قم بود و همه منتظر بودیم تا ببینیم که آقای قاضی چه تصمیمی خواهند گرفت. فعالیت در تبریز اینگونه بود که پیش از هر حرکت و اقدامی مبنی بر افشا و یا مخالفت با رژیم، از ایشان کسب تکلیف می‌شد.

کهنمویی در ادامه به یک روز پیش از حرکت مردمی 29 بهمن 56 اشاره می کند و می گوید: صبح روز جمعه 28 بهمن، اعلامیه‌ای با امضای 9 تن از علمای تراز اول تبریز(سید حسن انگجی، جعفر اشراقی، سید یوسف الهاشمی، عبدالحمید شربیانی، عبدالمجید واعظی، عبدالحسین غروی، سید محمد علی قاضی طباطبایی، کاظم دینوری و عبدالله سرابی) بر دیوارهای شهر نصب شد که مردم را به حضور در مراسم چهلم شهدای قم دعوت می‌کرد و سرانجام خورشید 29 بهمن 1356 تازه طلوع کرده بود که مردم دسته دسته، گروه گروه برای حضور در مسجد به راه افتادند، دانشجویان که نقش اساسی در این قیام داشتند با تعطیلی کلاس‌های درس خویش و بازاریان و اصناف با تعطیلی مغازه‌های خود به اجتماع این سیل عظیم که در حال جاری شدن بود می‌پیوستند.

آغاز قیام

وی خاطر نشان کرد: این حرکت و حضور خودجوش مردم با آن عظمت پایه‌های ستمکاران را به لرزه در آورده بود و آن ها را به وحشت انداخته بود. دهانه بازار به دستور سپهبد آزموده استاندار وقت رژیم طاغوت به وسیله ماموران تحت فرماندهی یک سرگرد بسته شده بود تا از ورود مردم به مسجد جلوگیری کند و هر لحظه به انبوه جمعیت حاضر افزوده می‌شد و این حضور بیش از حد مردم که لرزه بر اندام ماموران انداخته بود، باعث شد این سرگرد ملعون سرسپرده به مقدسات مردم توهین کند و در این هنگام جوانی که اعتراض کرده بود مورد اصابت گلوگه قرار گرفت و به شهادت رسید.

کهنمویی اضافه کرد: به هر صورت در آن موقعیت با گشودن آتش به سوی مردم گروهی از آنان مقابل مسجد قزلی مجروح شدند و شهادت آن جوان هم باعث شد که مردم خشمگین جنازه خون آلود جوان را برداشته و با شعارهای مرگ بر شاه،  الله اکبر خمینی رهبر و کشتند جوانان وطن، الله اکبر به طرف خیابان‌های شهر به حرکت درآمده و قیام از همین جا شروع می‌شود.

این فعال مبارزاتی دوران طاغوت یادآور شد: حضور مردم در خیابان ها ادامه پیدا کرد و به سمت مرکز شهر حرکت می کردند و سایر محلات تبریز، همه و همه پر از جمعیت شده بود و حال و هوای خاصی داشت و تبریز به شهری جنگ زده شبیه شده بود. دفتر حزب رستاخیز به دست مردم افتاده بود و می شد گفت که عصر آن روز شهر به صورت کامل در کنترل مردم تظاهرکننده بود و مأموران رژیم کاملاً گیج بودند و باورشان نمی شد که چطور به یکباره مردم اینطور شهر را در دست بگیرند.

وی ادامه داد: کم کم با حضور مردم در خیابان ها عده‌ای از روحانیون شهر با آیت الله قاضی دیدار کردند و دیگر هیچ چیز جلوی خشم ترک زبان های غیور را نمی‌توانست بگیرد و فریاد مرگ بر شاه شهر را به لرزه در آورده بود و شنیده می شد که در همان لحظات نخستین قیام در نقاط مختلف تبریز مأموران مردم  را مورد هدف گلوله و رگبار مسلسل‌های خود قرار داده بودند که البته من شاهد شهادت دو تن از این عزیزان بودم.

کهنمویی افزود: نزدیکی های ساعت 5 عصر نیروهای کمکی ارتش با تانک‌ها و زره‌پوش‌ها وارد شهر شدند، در شهر حکومت نظامی اعلام شد اما علیرغم اعلام حکومت نظامی تا پاسی از شب مردم در کوچه‌ها و خیابان‌ها به مبارزه ادامه دادند و  اماکنی از قبیل سینماها، مشروب فروشی‌ها و کاخ جوانان را آتش زدند.

این فعال سیاسی با بیان اینکه این حرکت و قیام تا پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357 ادامه یافت اظهار داشت: از آن روز به بعد تقریبا به مدت یک هفته بازار تبریز تعطیل بود تا اینکه اعلامیه‌ای از سوی علمای شهر صادر شد و از مردم می‌خواستند که کسب و کار خود را آغاز کنند تا مرکز استان دچار رکود اقتصادی نشود، پس از پخش این اعلامیه، بازار شهر از تعطیلی کامل خارج شد.

وی در پایان در خصوص نتیجه قیام مردم تبریز در آن سال تصریح کرد: خب در واقع برگزاری مراسم چهلم قیام تبریز در شهرهای کوچک و بزرگ ایران را می‌توان از نتایج این قیام تاریخی خواند. قیامی که باعث شد شعله انقلاب بر افروخته‌تر شود و همین امر باعث شد تا کمر رژیم پهلوی شکسته شود. علما و روحانیون عید سال 1357 را تحریم کردند و این مبارزات ادامه یافت تا روز موعود 22 بهمن 57 که مردم به آنچه که می خواستند یعنی پیروزی انقلاب اسلامی دست یافتند.

یادآور می شود، مردم تبریز همواره در کانون رویدادها و حوادث تاریخی ایران با محوریت ولایت پذیری و مبارزه با استبداد حضور مؤثر داشته و در دوران مشروطه، بازیگر نقش اصلی قیام عدالتخواهی مردم ایران در مبارزه با استبداد قاجار را عهده دار بودند نقشی که در کمتر از یک سده بعد بار دیگر خود را در قیام 29 بهمن 1356 نشان داد.