«عفاف‌زدایی» کاملاً برنامه‌ریزی شده است

سرویس حاشیه نگاری: موسسه «خانه پرواز» سال 80 فعالیت خود را آغاز کرد و از سال 88 وارد مقوله عفاف و حجاب شد. سید سعید میرصادقی مدیر این موسسه متولد 1359 و‌ فارغ‌التحصیل ادبیات از دانشگاه کاشان است. از سال 77 وارد عرصه هنر شد و تا سال 87 ادامه داد، تا اینکه با گویندگی همکاری خود را با صداوسیما آغاز کرد. از سال 87 به عنوان بازیگر و نویسنده وارد عرصه فیلم شد و در ادامه به مستندسازی و ساخت برنامه‌های انیمیشنی روی آورد. این موسسه تا کنون مستندهایی مانند «هالیوود و اسب تروا»، «سریر عفاف»، «ریحانه»، «آرامش در حضور دیگران» و «چتری برای من»  و نمایش «گوهر» را در حوزه عفاف و حجاب کار کرده است. میرصادقی در یادداشتی از فعالیت‌های این موسسه برای نهادینه‌کردن عفاف و مبازه با عفاف‌زدایی می‌گوید.

موسسه «خانه پرواز» سال 80 فعالیت خود را آغاز کرد. همه مستندهایی که در این موسسه کار می‌شود، کارهای ارزشی هستند. در ادامه نیز اینگونه خواهد بود و کار سفارشی را قبول نمی‌کنیم. در شروع کار این موسسه، بیشتر مستندهای ما یا برای شهدا بود (مستندهایی مانند «شهید توکلی»، «شهید حاج امینی» و...) یا در رابطه با مراجع و علما مستند می‌ساختیم.

ما وقتی وصیت‌نامه شهدا را برای ساخت مستند مطالعه می‌کردیم، 70 درصد شهدا در وصیت‌نامه‌شان رعایت عفاف و حجاب را به خواهر و مادر یا کل بانوان جامعه وصیت کرده بودند. این باعث شد که ما به ساخت مستند در حوزه عفاف و حجاب روی بیاوریم. علت دیگر ورود به این عرصه این بود که یکی از مسئولان صداوسیما به من گفت که مرموزترین نماد جنگ نرمی که حضرت آقا می‌گوید در بحث عفاف و حجاب جریان دارد. اگر دقت کنید اول چادر برداشته می‌شود، بعد مانتوها هی کوتاه و کوتاه‌تر می‌شوند، بعد انواع و اقسام شلوار و ساپورت و... . قشنگ مشخص است که برنامه‌ریزی شده است. البته من از این مسئول گله کردم و گفتم: «متأسفانه تلویزیون الگوهای بدحجابی را ارائه می‌دهد.» یکی دیگر از مسئولین گروه معارف صداوسیما نیز حرفی به من زد که برای خود من جالب بود. گفت: «در بحث عفاف و حجاب هیچ کاری نمی‌شود کرد و تنها راهش این است که یک روحانی و عالمی بالای منبر برود و خطابه کند، همه را از خدا و آتش جهنم بترساند.» این برای من جالب بود که جایی که باید خودش ارشادکننده فرهنگ و ترویج دهنده عفاف و حجاب باشد، نگاهش اینگونه است. دیدن این مسائل پرسشی را در ذهن ما ایجاد که آیا در زمینه‌های مختلف فرهنگی و اجتماعی واقعاً نمی‌شود کار کرد؟ به این خاطر ما از سال 88 یک کارگروهی از نویسند‌گان و پژوهشگران را در موسسه «خانه پرواز» برای عفاف و حجاب تشکیل دادیم.

دشوارترین کار

بعد از این یکی دو سال کار پژوهشی سیزده طرح انیمیشنی در زمینه مختلف ارائه دادیم. در حوزه مستند،‌ مستند «سریر عفاف» را در مورد تاریخچه عفاف و حجاب کار کردیم. ابتدای کار فکر می‌کردیم، ساخت مستند در حوزه عفاف و حجاب زیاد زمان‌بر نباشد ولی شاید باورتان نشود، قشنگ یک سال ونیم تا دو سال زمان از ما گرفت. کار کردن در حوزه عفاف و حجاب فوق‌العاده سخت است؛ چرا که مانند حرکت در لبه پرتگاه است و هر آن احتمال دارد لغزشی اتفاق بیفتد. آنچه کار در این حوزه را برای ما سخت‌تر می‌کرد این بود که ما الگوی موفق برای کارمان نداشتیم. بعد از پنج شش سال تحقیق و کار؛ الان کمی راحت‌تر کار می‌کنیم. در اوایل کار حتی یکی از بهترین دوستانم، «امیر ارسطوخدا» که فقط 29 سال داشت، سر فیلمبرداری مستند عفاف و حجاب ایست قلبی کرد و بعد از سه چهار ساعت به رحمت خدا رفت. ولی ما کار را با تمام مشکلات ادامه داریم و در پایان مستند را به روح ایشان تقدیم کردیم.

اولین کار تیم شیار 143

مستند «عفاف و حجاب» اولین کار ما در این حوزه بود. تهیه‌کنندگی این مستند را من و آقای «محمد قاسمی» (تهیه‌کننده شیار 143) انجام دادیم. کارگردانی این کار را آقای «علی جهانی» بر عهده گرفت و خانم «نرگس آبیار» نریشن آن را گفتند. تقریبا همه عوامل شیار 143 در رأس کار مستند عفاف و حجاب بودند. در ادامه مستند دیگری به اسم «هالیوود» کار کردیم. مستند جالب و تأثیرگذار است و بیان کننده این است که «عفاف‌زدایی» اتفاقی نیست و کاملاً برنامه‌ریزی شده است.

در این مستند بزرگان هالیود، کسانی که در سینمای هالیود کارگردان بودند، به با برنامه بودن این عفاف‌زدایی اقرار می‌کنند. فوق‌العاده مستند خوبی است. در جشنواره مقاومت جزء کارهای برگزیده جشنواره شد و در جشنواره عمار هم بود. مستند هالیود پنج قسمت است ولی چون جایی از ما حمایت نکرد، توانایی ساخت قسمت‌های بعدی آن را نداریم. منتظر هستیم تا بودجه ساخت آن را نهادی تأمین کند و چهار قسمت دیگر آن را بسازیم. البته ناگفته نماند که خانم «حکیمیان» تنها کسی است که در ساخت مستند هالیوود از ما حمایت کرد.

این مستند به قضیه «آندلوس» اشاره می‌کند. 800 سال حکومت آندلوس دست مسلمان‌ها بود. متمدین‌ترین قدرت دنیا را مسلمانان آندلس داشتند. کشورهای غربی به این نتیجه می‌رسند که تنها راه از بین بردن حکومت اسلامی، تهاجم فرهنگی است. آنها با این تهاجم موفق می‌شوند عفاف و حجاب را از زنان این‌ها بگیرند و فحشا را در جامعه آندلوس اشاعه می‌دهند. الان سند داریم که همین تکنیک برای کشور ما هم به کار می‌رود. دقیقاً همین تکنیک آندلوسی را در ایران دارند، اجرا می‌کنند. شما ببینید فرهنگ افغانستان چرا در عفاف و حجاب خیلی تکان نخورده است و هنوز زن‌های آنها مقید هستند و لباس‌های سنتی دویست سیصد سال پیش را می‌پوشند؟ در پاکستان و عراق نیز اینگونه است، اما چرا کشور ایران که از لحاظ فرهنگی، اقتصادی و... از این کشورها متمدن‌تر و جلوتر است، از این قضیه آسیب دیده است!؟ متأسفانه من به بعضی از دوستان می‌گویم،‌ خانم‌های ما الان گیر یک روسری هستند. چند روز پیش در وزارت کشور در شورای عفاف و حجاب کشور بودیم. در بحث حجاب و عفاف همه جمع می‌شویم و یک صحبتی می‌کنیم و بعد تمام می‌شود و می‌رود! در عرصه عفاف و حجاب ما احتیاج به یک انقلاب داریم. من با قضیه اجباری کردن و یا برخورد سخت مخالف هستم و معتقدم برای بهبود وضعت فعلی نیاز به کار فرهنگی و برخورد خوب است.

چتری برای گوهرهای سرزمینم

مستند دیگری که ما در رابطه با عفاف و حجاب کار کردیم، «چتری برای من» نام دارد. این مستند از روی وصیت‌نامه یک شهید ساخته شده است. کار دیگر ما در حوزه عفاف و حجاب مستند «گوهر» است. بعد از آن یک نماهنگ «آرامش در حضور دیگران» را کار کردیم که فوق‌العاده نماهنگ موفقی بود و من فکر می‌کنم نماهنگ ما هم جزء اولین‌هایی باشد که در کشور تولید شده است. این نماهنگ در جشنواره «بصیرت» و جشنواره «خاک سرخ» به عنوان بهترین نماهنگ انتخاب شد. در جشنواره عمار نیز جزء چهار کار اول بود. از این سیزده طرح موسسه ما، فقط پنج مورد را اجرایی کرده‎ایم که اگر حوزه‌های مختلف از ما حمایت کنند، ما حاضریم این کارهای آماده را اجرایی کنیم.

در پایان درباره اهمیت عفاف و حجاب باید بگویم در روایت وجود دارد، روزی که کاروان اسیران کربلا را می‌بردند، شخصی به حضرت زینب(س) می‌گوید: من شیعه هستم، هر درخواستی از من کنید، انجام می‌دهم. حضرت زینب در آن همه مشکلات و سختی‌ها، مانند گرسنگی بچه‌ها و... می‌گوید: «برو برای این بچه‌ها و دخترانی که اینجا هستند، «معجر» بگیر. این روایت اهمیت بحث عفاف و حجاب را به ما می‌رساند. به نظرم مهم‎ترین ویزگی که باید در ساخت مستندهایی عفاف و حجاب رعایت کرد این است که نباید خیلی مستقیم به قضیه حجاب پرداخت چرا که در بحث عفاف و حجاب نیاز است که مصداقی کار کرد و اصلاً نمی‌شود مستقیم بیان شود؛ چون مخاطب ممکن است در مقابل کار بایستد و عکس‌العمل معکوس نشان دهد.