تنها راه بقای جامعه، تحکیم بنیاد خانواده است

سرویس معرفی: خانواده یکی از مهمترین و اصلی ترین نهاد های زیربنایی هر جامعه است که کیفیت و استحکام این نهاد تاثیر مستقیمی در شرایط و فضای حاکم بر جامعه دارد. در آستانه روز خانواده گفتگویی داشتیم با حجت الاسلام رضا رویت رئیس بنیاد ملی خانواده که متن این گفتگو را در ادامه خواهید خواند.

بنیاد ملی خانواده چه کاری انجام می‌دهد و چه کارهای عملی و تاثیرگذاری را در حوزه خانواده انجام داده است؟

بنیاد ملی خانواده با تقویت‌ و شبکه کردن مجموعه های مردمی به دنبال اثرگذاری هر چه بیشتر در حوزه خانواده می‌باشد. به طور مثال با کمک به مجموعه خاتم‌الاوصیا که به ایجاد جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی مامور است از او می‌خواهیم که در این زمینه نقش بیشتری ایفا کند. هنگامیکه شورای عالی فرهنگی در حوزه کنترل و کاهش طلاق ماموریت پیدا کرده است، مجموعه‌های مردمی را به خدمت این کمیته درمی‌آوریم تا با تقویت این مجموعه ها بتوانیم از ظرفیت‌های آنجا استفاده کنیم و فضاسازی بیشتری در این زمینه حاصل کنیم. هنگامیکه قوه قضائیه قصد ورود به حوزه خانواده را داشته باشد، با توجه به شناختی که از مجموعه‌ها داریم در معرفی آنها به قوه و در توانمند کردن آنها و دستگاه‌های متعدد دیگری که در این حوزه فعال هستند، برای استفاده قوه ایفای نقش می‌کنیم و مجموعه نهادهای حاکمیتی را برای پشتیبانی از مجموعه‌ها به حرکت می‌آوریم.

چرا ۲۵ ذی الحجه  به عنوان روز خانواده در تقویم در نظر گرفته شده است ؟

علت اینکه این روز را اینگونه نامگذاری کردند، این است که 25ذی‌الحجه سالروز نزول سوره دهر یا همان انسان است که در شان حضرت زهرا سلام‌الله و همسرشان حضرت علی علیه‌السلام نازل شده است. جریانی که در آن، این خانواده نذر کردند که سه روز روزه بگیرند و هر بار در انتهای روز وهنگام افطار، فقیر یا مسکین یا اسیری از آنها کمک ویا اطعامی می‌خواست و کل خانواده افطارشان را به آنها بخشیدند و هیچ اجر و مزدی را از آنها نخواستند و بعد از اینکه این اتفاق در روز سوم افتاد ، پیامبر هم مطلع شدند و این سوره بر پیامبر نازل شد. لذا سالروز آن روز که 25 ذی‌الحجه می‌باشد، به نام روز خانواده نامگذاری شده. هفته ای هم با نام هفته ازدواج در تقویم داریم که مصادف با اول ذی‌الحجه است و سالروز ازدواج حضرت زهرا و حضرت علی‌ علیه‌السلام می‌باشد.

از نظر شما نهاد خانواده چه جایگاهی دارد ؟

اگر بخواهیم به خانواده توجه کنیم، می‌بینیم که هم در کلام دین و بزرگان دینی ما و هم در مباحث علوم انسانی غربی، مهم‌ترین رکن جامعه، خانواده است. یعنی جامعه متشکل شده است از سلول‌هایی به نام خانواده که اگر نباشد جامعه معنای واقعی خودش را ندارد و به مرور زمان به انقراض و نابودی کشیده می‌شود. اگر در مباحث حضرت آقا هم دقت کنید، وقتی سلسله ارتقاء انقلاب را جلو می‌برند و به تمدن اسلامی می‌رسند و بحث جامعه اسلامی را که ذکر می‌کنند، می‌فرمایند که خانواده رکن اساسی جامعه اسلامی است و اگر ما به دنبال ایجاد جامعه اسلامی هستیم، باید بحث خانواده را تراز بگذاریم و برای خانواده تلاش کنیم و این بخش مهمی از ضرورت و اهمیت خانواده است. بخش مهمتر آن این است که خانواده مهم‌ترین نگاه برای تامین نیازهای روحی و معنوی هر انسانی است. یعنی شما بستری بهتر از خانواده پیدا نمی‌کنید که بتواند نیازهای روحی و معنوی انسان را پاسخ دهد.

در مبانی دینی ما نیز توجه ویژه‌ای به این موضوع شده است و حتی فضاهای غربی و غرب شناسان و علوم انسانی غربی نیز به این نکته توجه خاصی دارند.

از کارکردهای ویژه‌ خانواده آموزش و انتقال مفاهیم است که ما بستری بهتر از خانواده برای این موضوع پیدا نمی‌کنیم.  هیچ بستری مثل خانواده نیست که این نقش را ایفا کند خصوصا در فضای تربیت که ما هیچ نظامی را مثل خانواده پیدا نمی‌کنیم که تا این حد موثر باشد یا بهتر است بگوییم که تنها راه تکثیر نسل‌ها تشکیل خانواده است و همه روش‌های غیر از آن همه باطل و غلط هستند و تقریبا امکان‌ ناپذیر؛ مگر در کوتاه مدت که قطعا آن هم به نتیجه‌ای نخواهد رسید. بر هیچ کس پوشیده نیست که اگر خانواده به شکل صحیحش وجود نداشته باشد، قطعا جوامع بشری و انسانی نمی‌توانند به مسیر حیات ادامه دهند.

خانواده در ایران چه جایگاهی دارد ؟

در کشور ما به واسطه تمدن‌ها و حضور پیامبران و سابقه درخشانی که قرن‌های گذشته حتی قبل از حضور اسلام داشتیم، خانواده از رونق و قوت بسیار خوبی برخوردار بوده و همیشه در بخش خانواده زبان زد بوده‌ایم و فضایی که الان در آن قرار داریم، قطعا بی‌سبقه از فضای قبلی نیست. هنگامیکه اسلام وارد کشور ما شد، تقویت ویژه‌ای را به خانواده بخشید و روز به روز به عمق و افزایش کارکردهای آن افزود.

اما متاسفانه در سال‌های اخیر به سبب تغییر فضای خانواده در غرب که تقریبا بعد از رنسانس شروع شد، ما هم در کشور شاهد تغییراتی بودیم؛ چه قبل از انقلاب و چه پس از انقلاب، وقتی متغیرهای آنها به این طرف هم حاکم شده است، سستی‌هایی در زمینه خانواده در دو حوزه تشکیل و تحکیم خانواده بوجود آمده است.

امروزه مساله ما در حوزه تشکیل خانواده افزایش سن ازدواج است و تقریبا می‌شود گفت که این میانگین سن ازدواج در کشور ما در پنجاه سال گذشته سابقه نداشته. لذا می‌طلبد که ما بیش از پیش در این زمینه تلاش کنیم و مسئله تشکیل خانواده را در حوزه سن ازدواج بهبود بخشیم. در حوزه تحکیم هم آمار طلاق ما نسبت به گذشته آمار خوبی نیست. یعنی به ازای خانواده‌های متاهل ما، تعداد طلاقی که وجود دارد، قابل مقایسه با قبل نیست و این رشد در شان جامعه ایرانی اسلامی ما با آن سوابقش نیست. هر چند که در مقایسه با جوامع غربی وضعیت بسیار خوبی داریم ولی نسبت به سابقه و عقبه خودمان، این اتفاق، اتفاق نامناسبی است و ما باید نگران این مطلب باشیم. طلاقی که دیگر آخرین مرتبه از فضای تشتت خانواده است و حتی مراحل قبلی آن را هم که می‌تواند نشانه‌ای از بحران خانواده باشد، شاهدش هستیم که متاسفانه قابل سنجش هم نیست مثل طلاق عاطفی و ناهنجاری‌هایی که در خانواده وجود دارد.

شما اگر دقت کنید بیشترین حجمی که در جرایم دادگاه‌ها و محاکم وجود دارد را موضوع خانواده شامل می‌شود. خب این نشان دهنده تغییر وضعیت ما در فضای خانواده است و لازم است که به آن توجه بیشتری داشته باشیم. قطعا این موضوع ناشی از تغییر فضای خانواده و متغیرهای متاثر بر خانواده است که بی تاثیر از غرب هم نبوده است. بی شک بدلیل اینکه آگاهی بخشی لازم و سواد رسانه‌ای مناسب برای خانواده‌هایمان را نداشتیم، تلفات و مشکلات ما در این حوزه بیشتر شده است. خانواده‌های ما اصالتا خانواده‌های مستحکمی هستند و مردم ما این آمادگی را دارند که با اندک حرکتی و با اندک آموزشی در این زمینه رشد کنند. تجربه کوچک سال‌های گذشته نشان داده است که میشود اتفاقات خوبی در این عرصه بیفتد. شاید بتوانیم بگوییم که موفق‌ترین مجموعه‌ها و دستگاه‌ها و نهادهای موثر بر خانواده، نهادهای مردمی هستند که بعضا با حمایت مجموعه‌های حاکمیتی فعالیت می‌کنند و جا دارد که دولت و مردم فعالیت بیشتری در این زمینه داشته باشند، چرا که اثر خودش را نشان داده است. جامعه ما، جامعه مذهبی است. متاثر از فضای مسجد و برنامه‌ها و طرح‌هایی که در حوزه دینی اتفاق می‌افتد. قطعا وقتی این تاثیر وجود داشته باشد، بهترین بستر برای عمل و تاثیرگذاری مان خواهد بود. در حوزه دستگاه حاکمیتی و دولتی می‌‌توان گفت که ما شاهد یک حرکت عقلی نسبت به گذشته هستیم. دستگاه‌ها با توجه به حساسیتی که اخیرا به وجود آمده است و تذکراتی که مقام معظم انقلاب داشته‌اند به سمتی رفته‌اند که بیش از بیش ایفای نقش کنند. ولی به نظر بنده هنوز به جایگاه اصلی خودشان نرسیده‌اند. امیدواریم که در آینده شاهد ایفای نقش بهتری از آنها باشیم، خصوصا در عرصه واگذاری امور به مجموعه‌های مردم نهاد.

نقش صدا و سیما و سلبریتی‌های آن و حضور آدم‌های معروف و محبوب و شخصیت‌ها و بیان خیلی راحت و مفتخرانه این موضوع که فلان شخص در تلویزیون می‌گوید من سه زن طلاق دادم و حالا هم مجرد زندگی می‌کنم؛ خود باعث ترویج طلاق در جامعه می‌شود و چیزی که امروز در جامعه شاهد آن هستیم این است که  صداوسیما طلاق را در جامعه عادی کرده است. نظر شما در این زمینه چیست؟

متاسفانه بواسطه شهرتی که عناصر استفاده شده در برنامه های صدا وسیما دارند و وضعیت نا مطلوب آنها در خانواده  و زندگی شخصی‌شان و تبدیل آنها به چهره‌هایی که در رسانه بروز پیدا می‌کنند و پیگیری مردم از فضاهای شخصی آنها، باعث می‌شود که به صورت ناخواسته ترویجی را داشته باشیم و ببینیم که زندگی آنها در تشکیل و تحکیم و ازدواج و طلاق، بعضا الگوی بسیاری از خانواده‌های ما می‌شود. همچنین شاهد عادی‌سازی فضاهایی در سطح جامعه هستیم که دیر ازدواج کردن ، ازدواج نکردن، طلاق گرفتن، چند بار طلاق دادن و امثالهم را شامل می‌شود. ولی شاید خارج از انصاف باشد که بگوییم صداوسیما کاملا در بحث ترویج خانواده‌ به این سمت و سو می‌رود. در یکی دو سال گذشته واقعا  فعالیت های خوبی را از سوی مسئولین سازمان صداوسیما برای تحکیم و تکریم بنیان خانواده شاهد بوده‌ایم.