احتمال جنگ مستقیم آذربایجان با روسیه / آیا آذربایجان برای یک جنگ جدید علیه ارمنستان آماده می‌شود؟

سرویس جهان حلقه وصل - پایگاه یونانی گریک‌سیتی‌تایمز در گزارشی به قلم پل آنتونوپلوس نوشت: درست دو روز پیش از آغاز جنگ ناگورنو-قره‌باغ که با حمایت ترکیه انجام شد، گریک‌سیتی‌تایمز افشا کرد که ترکیه تعدادی از شورشیان سوری را به آذربایجان منتقل کرده است. وزارت امور خارجه آذربایجان به سرعت این خبر را تکذیب کرد، اما هم اکنون دلایل غیرقابل انکاری نظیر تصاویر و فیلم‌ها و اظهارات اسیرانی وجود دارد که بر اساس اعترافات آنها، سابقه حضور در جنگ سوریه را داشته‌اند.

مخاطبان گرامی، محتوا و ادعاهای مطرح‌شده در این گزارش، صرفاً جهت تحلیل و بررسی رویکردها و دیدگاه‌های اندیشکده‌های غربی منتشر شده است و ادعاها و القائات احتمالی این مطالب هرگز مورد تأیید حلقه وصل نیست.

یک منازعه جدید در راه است

این پایگاه یونانی می‌نویسد اکنون به نظر می‌رسد که آذربایجان خود را برای یک جنگ جدید با ارمنستان یعنی حمله مستقیم به بخش‌هایی از این کشور آماده می‌کند. اگرچه آذربایجان با کمک شورشیان سوریه و نیروهای ویژه ترکیه توانست هفت منطقه پیرامون منطقه خودمختار ناگورنو-قره‌باغ را از ارمنستان تصرف کند، اما به نظر می‌رسد که یک منازعه جدید در راه است.

پس از شکست نیروهای ارمنی به رهبری نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر این کشور و ناتوانی در کنترل هفت منطقه مورد اختلاف، شاهد ایجاد یک مسیر زمینی مستقیم برای آذربایجان هستیم که آنها می‌توانند از طریق این کریدور به منطقه نخجوان دسترسی داشته باشند. این کریدور از استان سیونیک ارمنستان عبور می‌کند که آذربایجانی‌ها به آن زنگزور می‌گویند. ایجاد این کریدور در توافق آتش‌بس سه جانبه دولت‌های ارمنستان، آذربایجان و روسیه در روز دوازدهم نوامبر به تصویب رسید.

اهمیت راهبردی استان سیونیک ارمنستان

مونته ملکونیان، از افسران بلندپایه حاضر در نخستین جنگ ناگورنو-قره‌باغ در سال‌های ۱۹۸۸-۱۹۹۴در اوایل دهه ۱۹۹۰ میلادی گفته بودد: اگر ارمنستان منطقه ناگورنو-قره‌باغ را به آذربایجان واگذار کند، به دنبال آن شاهد از دست رفتن استان سیونیک شامل یک نوار باریک خشکی که آذربایجان را از نخجوان جدا می‌کند، خواهیم بود. وی می‌افزاید: اگر ما قره‌باغ را از دست بدهیم، آخرین صفحه از تاریخ کشورمان را بر باد داده‌ایم. وی اعتقاد داشت که اگر نیروهای آذربایجان در اخراج نیروهای ارمنستان از قره‌باغ موفق شوند، به سوی استان سیونیک و سایر مناطق ارمنستان نیز حرکت خواهند کرد.

اگر آذربایجان تلاش کند تا استان سیونیک را تصرف کند، علاوه بر ایجاد ارتباط میان کشور آذربایجان و نخجوان، شاهد ایجاد دسترسی مستقیم کشور ترکیه به ذخایر عظیم نفت و گاز دریای خزر و در ادامه آسیای میانه خواهیم بود.

ترکیه و آذربایجان به دنبال ایجاد یک دولت کوچک‌تر ارمنی؟

رهبران باکو با استناد به قطعنامه‌های سازمان ملل متحد از اقدامات خود برای بازپس‌گیری ناگورنو-قره‌باغ و مناطق پیرامونی آن دفاع می‌کنند. الهام علی‌اف، رئیس‌جمهوری آذربایجان اعلام کرده که کشورش تنها خواهان بازپس‌گیری مناطق اشغال‌شده است. به هر حال ناسیونالیست‌های ترکیه و آذربایجان، خواهان اشغال استان سیونیک ارمنستان هستند تا عملیات اتصال منطقه نخجوان به خاک آذربایجان تکمیل شود.

بسیاری از کارشناسان ارمنستانی هشدار می‌دهند که در بلندمدت، کشورهای ترکیه و آذربایجان به دنبال ایجاد یک دولت کوچک‌تر ارمنی در جنوب ارمنستان کنونی هستند. به نظر می‌رسد دولت آذربایجان خود را برای یک جنگ جدید آماده می‌کند تا استان سیونیک را از ارمنستان بازپس‌بگیرد.

علی‌اف اخیرا طی سخنرانی در یک کنفرانس اقتصادی گفت: یک کریدور حمل‌ونقل جدید از منطقه زنگزور به عنوان یک منطقه تاریخی آذربایجان عبور خواهد کرد و خاک کشور آذربایجان را به جمهوری خودمختار نخجوان و ترکیه متصل می‌کند.

آنا نقدلیان سخنگوی وزارت خارجه ارمنستان در واکنش به این سخنان اعلام کرد: اظهارات علی‌اف مبنی بر انضمام استان سیونیک به آذربایجان اشتباه است و با چنین اظهارات اشتباهی در مورد ایجاد یک کریدور خیالی، شاهد زیر سؤال بردن توافق‌های سه‌جانبه نهم نوامبر و یازدهم ژانویه هستیم. در هیچ یک از این دو توافق از ایجاد یک کریدور جدید، سخنی گفته نشده است.

رئیس‌جمهور آذربایجان اعلام کرد که ارمنستان خواهان جلوگیری برای ساخت کریدور زنگیزور است، اما آنها موفق نخواهند شد. ما با استفاده از قدرت خود این کار را انجام خواهیم داد.

نشانه‌های عملیات ویژه قریب‌الوقوع آذربایجان در قره‌باغ

در بخش دیگری از این گزارش آمده است: دلایل و شواهد مختلف نشان می‌دهد که آذربایجان در حال آماده شدن برای استفاده از نیروهای نظامی خود جهت ایجاد یک کریدور حمل‌ونقل از خاک ارمنستان هستند تا نخجوان را به خاک خود متصل کنند. اظهارات الهام علی‌اف نیز نشان می‌دهد که نیروهای ارتش آذربایجان به زودی در قره‌باغ یک عملیات ویژه اجرا خواهند کرد. چندی پیش یک هواپیمای بوئینگ آواکس ۷۳۷ متعلق به ارتش ترکیه در مناطق مرزی ارمنستان اقدام به گشت زنی نموده بود.

این هواپیما با کد CENAH01 در روزهای آغازین جنگ سال گذشته نیز در این مناطق مشاهده شده بود.  در هفته‌های اخیر، گزارش‌هایی نیز در مورد فراخوان نیروهای ذخیره جهت پیوستن به ارتش آذربایجان در رسانه‌ها منتشر شده است. همچنین نیروهای ارتش ترکیه و آذربایجان در هفته‌های اخیر چند رزمایش نظامی مشترک در نزدیکی مرز ارمنستان اجرا کرده‌اند.

آماده شدن اوکراین برای حمله به دونباس

همزمان با آماده شدن دولت آذربایجان برای یک جنگ جدید، گفته می‌شود که دولت اوکراین نیز در بهار آینده به دنبال اجرای یک حمله علیه نیروهای شبه‌نظامی در منطقه دونباس است. 

این احتمال وجود دارد که به دلیل روابط نزدیک دولت‌های اوکراین و آذربایجان با ترکیه، با آغاز عملیات نظامی همزمان در ارمنستان و اوکراین، شاهد ناتوانی رهبران روسیه در موضع‌گیری در برابر اتفاقات پدید آمده خواهیم بود. ترکیه بارها اعلام کرده که شبه‌جزیره کریمه به اوکراین تعلق دارد و اشغال روس‌ها باید با سرکوب اقلیت تارتار پایان یابد. به علاوه، رهبران آنکارا با در اختیار گذاشتن ده‌ها پهپاد به ارتش اوکراین اعلام کرده‌اند که در صورت عدم پذیرش خواسته‌های باکو توسط رهبران تفلیس دست به اقدامات نظامی خواهند زد.

پشتیبانی روسیه از ارمنستان ادامه دارد

اگرچه پاشینیان تلاش نموده تا کشورش را از سیطره روسیه خارج کرده و به سوی غرب لیبرال حرکت کند، اما همچنان کرملین مهم‌ترین تأمین‌کننده تجهیزات و آموزش‌های لازم جهت ارتش ارمنستان به شمار می‌رود.

واقارشاک هاروتیونیان، وزیر دفاع ارمنستان در گفت‌وگو با شبکه ریو نووستی می‌گوید: ما علاوه بر برنامه‌ریزی برای ایجاد تحول در ارتش ارمنستان، اقدامات عملی زیادی انجام داده‌ایم و نظامیان روسیه در این مسیر مستقیماً با ما همراه بوده‌اند.بر اساس اعلام وی، مهم‌ترین اقدامات اجراشده شامل توسعه سیستم‌های کنترل اطلاعات، جنگ الکترونیک، دفاع هوایی، هواپیماهای بدون سرنشین، قدرت موشکی و آتشبار بوده است.

در مقابل، علی‌اف اعلام کرده که روسیه نباید در به‌روزرسانی ارتش ارمنستان دخالت کرده و یا سلاح‌های جدید در اختیار این کشور قرار دهد. 

نکته کلیدی این است که ارمنستان عضو سازمان معاهده امنیت جمعی (CSTO) است. اگر این کشور توسط یک کشور غیرعضو مورد حمله قرار گیرد، دولت‌های بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و روسیه به عنوان سایر اعضای معاهده، از این کشور دفاع خواهند کرد. 

احتمال جنگ مستقیم آذربایجان با روسیه

این پایگاه یونانی در پایان گزارش خود مدعی شد: در شرایط کنونی به نظر نمی‌رسد آذربایجان تمایلی به ایجاد یک جنگ مستقیم با روسیه بر سر تصرف خاک ارمنستان داشته باشد. البته اگر همزمان شاهد ایجاد دو جنگ در قفقاز و دونباس توسط آذربایجان و اوکراین در بهار آینده باشیم، ممکن است شرایط تغییر کند. 

به علاوه، روسیه متعهد به حضور در جنگ‌های سوریه و لیبی (به صورت غیرمستقیم) است. البته ممکن است آنکارا از رهبران باکو و کیف بخواهد تا با اجرای عملیات‌هایی همزمان، روسیه را به گوشه رینگ بفرستند. بدین ترتیب راه برای گشودن یک کریدور حمل‌ونقل میان آذربایجان و نخجوان هموار می‌شود.  اتفاقی که می‌تواند رؤیاهای رهبران باکو و آنکارا را پس از سال‌ها محقق نماید.