حلقه وصل: حضرت عبدالعظیم حسنی (۱۷۳-۲۵۲ ق) مشهور به شاه عبدالعظیم و سیدالکریم از عالمان سادات حسنی و از راویان حدیث. نسب او با چهار واسطه به امام حسن(ع) میرسد. عبدالعظیم حسنی، امام رضا(ع) و امام جواد(ع) را درک کرده و نقل است که ایمان خویش را بر امام هادی(ع) عرضه داشت و در زمان او وفات یافت. حرم حضرت عبدالعظیم واقع در شهر ری، زیارتگاه شیعیان است. در برخی روایات ثواب زیارت قبر او برابر با ثواب زیارت قبر امام حسین(ع) دانسته شده است.
عبدالعظیم بن عبدالله، مشهور به عبدالعظیم حسنی، شاه عبدالعظیم و سیدالکریم، در پنجشنبه ۴ ربیعالثانی سال ۱۷۳ق، در زمان حکومت هارون الرشید، در مدینه (درباره محل ولادت ایشان اختلاف است) متولد شد. پدرش عبدالله بن علی قافه و مادرش دختر اسماعیل بن ابراهیم بوده که به «هیفاء» موسوم است. نسب وی به امام مجتبی(ع) میرسد.
عبدالعظیم محضر چند امام را درک کرده است. آقا بزرگ تهرانی و شیخ طوسی نقل میکنند که عبدالعظیم حسنی، امام رضا(ع) و امام جواد(ع) را درک کرده و ایمان خویش را بر امام هادی(ع) عرضه داشته و در زمان این امام همام وفات یافت.
درباره برخورد عبدالعظیم با امامان نقل شده که او هرگاه وارد مجلس امام جواد(ع) یا امام هادی(ع) میشد، با کمال ادب و خضوع و غایت حیا و تواضع، در حالی که دستهای خود را از ردا بیرون آورده بود، به محضر آن امامان سلام عرض میکرد و امام پس از جواب سلام، او را نزدیک خود میخواند و در کنار خویش مینشاند؛ به حدّی که زانوی او به زانوی امام میچسبید و امام، کاملا از احوال او سؤال میکرد. این برخورد موجب حسرت و غبطه دیگران میشد. در کتب حدیثی و متون روایی، بیش از صد روایت از عبدالعظیم حسنی آمده است. که اکثرا از امام جواد(ع) و امام هادی(ع) روایت کرده است.
دوران زندگی عبدالعظیم مصادف با شرایط خفقان و سرکوب شیعیان توسط بنی عباس بود. عبدالعظیم نیز همچون پدرانش سالها تحت تعقیب بود. او گرچه زمانی که در مدینه، بغداد و سامرا میزیست روش تقیه را در پیش گرفته و عقیده و مرام خود را پنهان میداشت، ولی با این حال مورد غضب متوکل و معتز بود.
بنابر گزارشهای تاریخی، عبدالعظیم در زمان معتز خلیفه عباسی، به جهت اذیت و آزار و ترس از قتل، به امر امام هادی(ع) از سامرا به ری - که از پایگاههای مهم عباسیان بود - هجرت کرد. برخی هم نقل کردهاند به قصد زیارت قبر علی بن موسی الرضا(ع) به قصد خراسان هجرت کرد و در ری برای زیارت حمزة بن موسی بن جعفر توقف کرد و در آنجا مخفی شد.
شیخ صدوق در باب زیارت مرقد وی، روایتی را نقل میکند که فردی از اهالی ری بر امام هادی(ع) وارد شد و گفت: به زیارت حضرت سیدالشهدا مشرف شدم. امام(ع) فرمود: ثواب زیارت قبر عبدالعظیم که نزد شماست مانند کسی است که قبر حسین بن علی(ع) را زیارت کرده است.
از وی کتابهایی در دست است؛ مانند کتاب «خُطَب امیرالمؤمنین» و کتاب «یوم و لیله» که ظاهرا اعمالی است که بر حسب اخبار ائمه اطهار(ع) با اذکار خاصه روایت شده است و هر مکلفی میتواند در تمام روز و شب از مستحبات و واجبات به جا آورد. همچنین کتابی با عنوان «روایات عبدالعظیم حسنی« نیز شهرت دارد.
عدهای از بزرگان شیعه احادیثی را از عبدالعظیم حسنی روایت کردهاند و شیخ صدوق، مجموعه روایات وی را با عنوان «جامع اخبار عبدالعظیم» گردآوری کرده است. شمار احادیثی که وی بیواسطه از امامان(ع) نقل میکند، دو روایت از امام رضا(ع)، ۲۶ روایت از امام جواد(ع) و ۹ روایت از امام هادی(ع) است و روایات باواسطه وی هم به ۶۵ حدیث میرسد.
علامه حلی در شرح حال عبدالعظیم، او را عالمی پرهیزکار معرفی میکند. محدث نوری نیز درباره فضائل او از رساله صاحب بن عباد نقل میکند که وی مردی با ورع، پارسا، معروف به امانت، صداقت در گفتار، عالم به امور دین، قائل به توحید و عدل و دارای احادیث بسیار بود. تقوا پیشگی و درستکاری عبدالعظیم حسنی باعث بلندی جایگاه و مقام وی نزد ائمه اطهار بود.
نود و چهارمین بسته فرهنگی حلقه وصل به معرفی آثار مکتوب و تصویری مرتبط با «ولادت حضرت عبدالعظیم حسنی(ع)» پرداخته است.
در این روزهای ابتلاء، برای مشاهده زنده و حضور مجازی در ویژه برنامههای هیآت مذهبی میتوانید به سامانه هیات آنلاین (heyatonline.ir) مراجعه کنید.
کتابها
عنوان | نویسنده | پیوند |
زندگانی حضرت عبدالعظیم(ع) | احمد صادقى اردستاني | پیوند رایگان |
عبدالعظیم حسنی و روایات مهدویت | علیرضا هزار | پیوند رایگان |
حکمت نامه حضرت عبدالعظیم الحسنی(ع) | محمد محمدی ری شهری | پیوند رایگان |
شرح حدیث عرض دین حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) | آیت الله صافی گلپایگانی | پیوند رایگان |
اعتقادات شیعه از دیدگاه حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) | سید باقر میردامادی | |
احوال حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) و دیگر امام زادگان مدفون در ری | علی قلی میرزا اعتضادالسلطنه قاجار | معرفی و خرید نسخه چاپی |
مستند و آثار نمایشی
عنوان | کارگردان | توضیحات |
سینمایی و سریال «مسافر ری» | داوود میرباقری | محصول سال ۱۳۷۹ |
مستند «آستان مقدس حضرت عبدالعظیم(ع)» | ارد زند | محصول سال 1380 |
مستند «خادم حرم»؛ یک روز همراه خادم حرم حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) | شبکه آموزش | محصول سال 1396 |
مستند «یاقوت ری» | شبکه قرآن | محصول سال 1397 |
ویدیو و نماهنگ
نماهنگ «کربلای ری»
معرفی کوتاه «حرم حضرت عبدالعظیم(ع)»
مستند «خادم حرم»؛ یک روز همراه خادم حرم حضرت عبدالعظیم حسنی(ع)
مولودی خوانی «ولادت حضرت عبدالعظیم حسنی(ع)؛ سعید حدادیان