ایران‌هراسی این‌بار با پخش فیلم سیاه «تاکسی» در برلیناله سیاسی

به گزارش حلقه وصل، به‌ طور معمول در جشنواره برلیناله از ایران، فیلم‌های بدون مجوز که از کیفیت ساخت بسیار پایینی برخوردار هستند، مورد توجه بیشتری در هیأت داوران جشنواره هستند، که این حضور توسط رسانه‌های معارض مورد توجه خاص قرار گرفته است.

خبرنگار صدای آمریکا، که در گزارشی نگاهی به فیلم‌های ایرانی حاضر در این دوره از جشنواره دارد، می‌گوید: «اهالی سینما درحالی پا بر روی فرش قرمز گذاشتند که از میان ۱۹ فیلم بخش رقابت اصلی برای کسب خرس طلایی، یک فیلم سینمای ایران را نمایندگی خواهد کرد».

وی ادامه داد: «جشنواره امسال پذیرای سه فیلم ایرانی در بخش های مختلف است که دو فیلم از ورود به گردونه جشنواره فیلم فجر که همزمان با جشنواره برلین در حال برگزاری است، خط خوردند».

در این جشنواره فیلم‌های «مادر قلب اتمی» کاری از علی احمدزاده که برای حضور در بخش فروم جشنواره برلین انتخاب شده، فیلمی است که پگاه آهنگرانی، محمدرضا گلزار و ترانه علیدوستی در این فیلم به ایفای نقش پرداخته‌اند.

«پریدن از ارتفاع کم» نخستین فیلم بلند حامد رجبی، در بخش پانورامای جشنواره برلین شرکت کرده؛ این فیلم، داستان دختر جوانی است که سعی در پنهان کردن مرگ جنین چهار ماهه‌اش دارد. نگار جواهریان و رامبد جوان بازیگران اصلی این فیلم هستند.

اما  فیلم سیاه «تاکسی»، آخرین ساخته جعفر پناهی، علی‌رغم محکومیت 20 ساله او مبنی بر محرومیت از فیلمسازی، در مقابل چشمان مقامات سینمایی ایران ساخته شده است، همزمان با برگزاری دومین روز از جشنواره فیلم برلین در بخش مسابقه این جشنواره به نمایش درآمد، این فیلم داستان روبرو شدن یک راننده تاکسی با مسافران را روایت می‌کند. داستان تاکسی را جعفر پناهی نوشته و خود او، نقش اصلی داستان، یعنی راننده را برعهده دارد.

این فیلم مورد استقبال گرم غربی‌ها قرار گرفت و رویترز نیز از این فیلم به عنوان ادامه مبارزه‌ «پناهی» با مقامات جمهوری اسلامی ایران تعبیر کرد.

خبرنگاه رادیو آمریکا در ادامه گزارش خود می‌گوید: «پناهی دو سال پیش، در شصت و سومین دوره این جشنواره، با فیلم «پرده» در بخش مسابقه، برنده جایزه بهترین فیلمنامه شد. اما در حواشی این جشنواره، برخی از فیلمسازان ایرانی، انتخاب «تاکسی» از سوی هیات انتخاب این دوره از جشنواره فیلم برلین را سیاسی خواندند و دلیل آن را عدم توجه هیات انتخاب به فیلم‌هایی دانستند که به نظر آنها شایستگی شان برای حضور در جشنواره فیلم برلین، از آخرین ساخته جعفر پناهی، بیشتر بوده است».

پناهی پس از فتنه سال 88 دستگیر شد و دادگاه او را به مدت ۲۰ سال از فیلم‌سازی محروم کرد. او فیلم‌های «پرده»، «این یک فیلم نیست» و «تاکسی» را پس از محرومیت از فیلم‌سازی ساخته و با هر سه فیلم، که جنبه کاملا سیاسی دارد، در جشنواره‌های سیاسی بین‌المللی وارد شده است.

صدای مهیب پای سیاست را در جشنواره برلین می شنوم

در پی رفتار جهت‌دار دبیر جشنواره فیلم برلین درباره این فیلمساز ایرانی، حجت الله ایوبی طی نامه‌ای به وی گلایه خود را نسبت به این رفتار منعکس کرد.

به گزارش روابط عمومی سازمان سینمایی، متن کامل این نامه به شرح زیر است:

سالهاست که جشنواره برلین با حضور قدرتمند سینماگران ایرانی برگزار می شود. برلین به تدریج در بین مردم سینمادوست ایران به نامی آشنا تبدیل شده؛ جایی برای دیده شدن فیلم، فضایی برای گفت‌وگو. گفت‌وشنیدی که جهان امروز به شدت به آن نیازمند است.  گفت‌وشنودی که اگر بود، امروز ما و شما گرفتار امواح هراسناک سوء‌تفاهم‌های کنونی نبودیم.

جناب آقای کاسلیک

بپذیریم جهان امروز قربانی این سوءتفاهمات است. آنها که در کوچه پس کوچه‌های زندگی غریو مرگ سر می‌دهند قربانیان سوءتفاهمند. قرون وسطای تاریخ اروپا گویی در حال تکرار است.  درست مانند آن روزگاران انسان‌ها به جرم داشتن عقیده سوزانده می‌شوند، سرهاشان بریده می شود و به وحشیانه‌ترین شکل در بغداد و سوریه و لبنان شکنجه می‌شوند. در چنین روزگاری هنر می‌تواند روزنه امیدی باشد برای آینده‌ای بهتر. و در این روزگار سینما می‌تواند و باید وسیله‌ای باشد برای رفع سوء‌برداشتها و فرصتی برای گفت‌وگو. گفت و گویی چشم در چشم و چهره به چهره.

و جا دارد که ابراز تأسف عمیقم را از گفته‌هایتان در طول جشنواره برلین اعلام کنم. متأسفم از اینکه شما به بهانه فیلمِ فیلم‌سازی که به موجب قانون کشورش فعلا نمی تواند فیلم بسازد (گرچه دارد می‌سازد) می‌خواهید همه را سوار تاکسی سوء‌تفاهم‌های تازه‌ای علیه مردم ایران نمایید. اما خوشوقتم اعلام کنم که سازنده فیلم تاکسی به رغم آنچه در جشنواره برلین گفته شد، در ایران سوار بر قطار پرشتاب زندگی خویش است و از همه مواهب زندگی آزادانه خود  برخوردار است. به‌عنوان رئیس سازمان سینمایی ایران، از کارنکردن هیچ سینماگری خرسند نیستم. اما این را نیز خوب می دانم که تسلیم در برابر قانون تنها راه کامیابی هر ملتی است.

جناب آقای رییس

شما یقینا سینمای ایران را خوب می شناسید و با موفقیت‌هایش در جهان آشنایید. ما هم همزمان با شما در حال برگزاری جشنواره بزرگ سینمایی فجریم. به قول آقای ژیل ژکوب، سینما در خون مردم ایران جاری است. کاش می دانستید که جشنواره فجر 33 جشن قدرت نمایی جوانان ایرانی است. موجی از جوانان ایرانی که به سوی سینما آمده اند و همه در شگفتیم از این همه قدرت آفرینش و خلاقیت. آیا فضای سیاسی فرهنگی کشوری چنین می تواند آن گونه باشد که جشنواره شما نشان می دهد؟

سینمای ایران به گواه حضور قدرتمند جوانانش  ادامه خواهد داشت. سینمای ایران یک راه است. یک نگاه است. سینمای ایران به پیش می‌رود چون ریشه دراندیشه‌های درخشان پیامبر اسلام دارد. پامبری که فرمود: «آمده‌ام تا نیکی‌های اخلاق را به اوج رسانم». پیامبر مهربانی و صلح و دوستی و عشق. سینمای ایران پیش می رود چون ریشه در اندیشه های درخشان مولانای رومی، حافظ و سعدی و فردوسی بزرگ دارد. سینمای ایران پیش می رود چون سینماگران ایرانی در فضایی پر از اعتماد، احترام با دولت برخاسته از آرای خود زندگی می کنند.

آقای رئیس

من هم مانند میلیون‌ها علاقه مند به سینما، صدای مهیب پای سیاست را در جشنواره برلین می‌شنوم. من هم مانند همه آنها دوست داشتم برلین یادآور فرهنگ وهنر باشد. اما گویی شما سیاست را بر هنر ترجیح دادید. صدای پای سیاست می‌آید؛ و آجرهایی که در جشنواره شما روی هم قرار می‌گیرد به سرعت دیوار برلین تازه‌ای بر گرد جشنواره شما خواهد کشید. دیواری که می‌تواند به مراتب بلندتر از دیوار چین باشد؛ و سیاست یعنی جدایی؛ یعنی دیوار برلین... و فرهنگ و سینما اما، یعنی برچیدن پرچین‌ها و دیوارها...

ساخت و نمایش فیلم‌های بدون مجوز در جشنواره‌های خارجی جرم است

جواد شمقدری، معاون سابق سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در زمان مسئولیت خود، ساخت و نمایش فیلم‌های بدون مجوز در جشنواره‌های خارجی را جرم دانست و گفت: «ما اعتراض خودمان را به جشنواره فیلم برلین اعلام کردیم و فکر می‌کنیم مسئولان جشنواره برلین باید رفتارشان را تغییر بدهند».

شمقدری جمهوری اسلامی را در برابر چنين مسائلی صبور توصيف کرد و افزود: «اما معنای آن این نیست که این رفتارهای غیرقانونی دیده و ثبت نمی‌شود بالاخره جایی باید پاسخ بدهند».

وی در همين حال به شعر اخير گونتر گراس، نويسنده و شاعر آلمانی برنده جايزه ادبی نوبل، عليه اسرائيل اشاره کرد و گفت: «جشنواره برلين در حالی به پناهی جايزه می‌دهد که گونترگراس در آلمان به‌خاطر سرودن اين شعر تحت فشار قرار گرفته است».

برلیناله که در سال ۱۹۵۱ کار خود را شروع کرد، هزینه سالانه حدود ۲۱ میلیون یورو دارد. کورنلیا ایتسر، سناتور اقتصاد برلین درباره اهمیت برلیناله گفت که این جشنواره در سال ۲۰۱۴ حدود ۱۲۵ میلیون یورو درآمد اقتصادی برای شهر به همراه داشت.

او در مصاحبه‌ای که درباره اهمیت جشنواره فیلم برای پایتخت آلمان انجام داده، افزود: «نه تنها به طور تدریجی بر شمار تماشاگران در طول سال‌های گذشته افزوده شده است، بلکه بسیاری از شرکت‌های اقتصادی از جشنواره فیلم برلین سود مستقیم می‌برند.»

به گفته سناتور اقتصاد برلین، بیش از سه هزار و پانصد شرکت در بخش سینما و تلویزیون در برلین مشغول به کار هستند که مجموع کارکنان آنها حدود ۲۵ هزار نفر است. بدین ترتیب برلین مهم‌ترین شهر سینمایی و تهیه فیلم در آلمان به حساب می‌آید.

شصت و پنجمین دوره جشنواره فیلم برلین از ۵ تا ۱۵ فوریه (۱۶ تا ۲۶ بهمن) در پایتخت آلمان برگزار می‌شود.