بسته فرهنگی «دکتر علی شریعتی» منتشر شد+دانلود آثار، معرفی کتاب و فیلم

حلقه وصل: علی شریعتی مَزینانی، مشهور به «دکتر علی شریعتی» (۲ آذر ۱۳۱۲ – ۲۹ خرداد ۱۳۵۶) نویسنده، جامعه‌شناس و پژوهشگر دینی، از مبارزان و فعالان مذهبی و سیاسی بود. شریعتی نگرشی نوین به تاریخ و جامعه‌شناسی اسلامی عرضه کرد. او بازگشت به تشیع حقیقی و انقلابی را نیرویی برای تحقق عدالت اجتماعی قلمداد می‌کرد.
علی شریعتی در دوم آذر سال ۱۳۱۲ در روستای مزینان در نزدیکی سبزوار زاده شد. پدر پدربزرگش، ملا قربانعلی معروف به آخوند حکیم، مردی فیلسوف و فقیه بود که در مدارس قدیم بخارا، مشهد و سبزوار تحصیل کرده و از شاگردان برگزیده حاج ملا هادی سبزواری محسوب می‌شد.
شریعتی در سال ۱۳۲۵ وارد دبیرستان فردوسی مشهد شد. او با هدف ادامه تحصیل وارد دانشسرای مقدماتی شد. وی در سال ۱۳۳۴ به دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه مشهد وارد شد و رشته زبان و ادبیات فارسی را برگزید. وجود تفکر خلاق باعث شد که شریعتی در طول دوران تحصیل در دانشکده ادبیات به انتشار ادبی و یک رشته مقاله‌های تحقیقی در این زمینه همت گمارد. او در سال ۱۳۳۷ با پوران شریعت‌رضوی هم‌کلاسیش ازدواج کرد.
در جریان وقایع ۳۰ تیر سال ۱۳۳۱ اولین بازداشت او رخ داد و این اولین رویارویی او و نظام شاهنشاهی بود. شریعتی تحصیلات دانشگاهی خود را در مشهد گذراند و پس از دریافت لیسانس در رشته ادبیات فارسی به دلیل شاگرد اول شدنش بورسیه شد و برای ادامه تحصیل به فرانسه فرستاده شد وی اندکی پس از رسیدن به پاریس به گروه فعالان ایرانی نظیر ابراهیم یزدی، ابوالحسن بنی‌صدر، صادق قطب‌زاده و مصطفی چمران پیوست که با حضور او در سال۱۳۴۱ سازمان نهضت آزادی ایران (بخش خارج از کشور) بنیان گذاشته شد.
شریعتی در آنجا به تحصیل علومی چون جامعه‌شناسی، مبانی علم تاریخ، تاریخ ادیان، تاریخ و فرهنگ اسلامی پرداخت و با استادانی چون لویی ماسینیون، ژرژ گورویچ و سارتر و… آشنا شد. تا آنکه تحصیلات عالی خود را در مقطع دکتری در دانشگاه سوربن فرانسه و در رشته ادبیات ادامه به پایان رساند.
در سال ۱۳۴۳ به ایران بازگشت و در مرز دستگیر شد. حکم دستگیری وی از سوی ساواک بود و متعلق به دو سال پیش یعنی در هنگام خروج از ایران که به همان دلیل معلق مانده بود و در عین حال لازم‌الاجرا بود. بعد از بازداشت به زندان قزل‌قلعه تهران منتقل شد و اوایل شهریور همان سال بعد از آزادی به مشهد برگشت.
در سال ۱۳۴۴ اداره فرهنگ مشهد، این استاد جامعه‌شناسی و فارغ‌التحصیل دانشگاه سوربن را به عنوان دبیر انشاء مدرسه ابتدایی در یکی از روستاهای مشهد استخدام می‌کند و سپس در دبیرستان به تدریس می‌پردازد و بالاخره به عنوان استادیار تاریخ وارد دانشگاه مشهد می‌شود. در سال ۱۳۴۸ به حسینیه ارشاد دعوت می‌شود و به زودی مسئولیت امور فرهنگی حسینیه را به عهده گرفته و به تدریس جامعه‌شناسی مذهبی، تاریخ شیعه و معارف اسلامی می‌پردازد.
شریعتی از آبان ماه ۱۳۵۱ تا تیر ماه ۱۳۵۲ به زندگی مخفی خود روی آورد. در سال ۱۳۵۲، رژیم شاه، حسینیه ارشاد را تعطیل نمود، ساواک به دنبال او بود و از تعطیلی حسینیه ارشاد به بعد، متن سخنرانی‌های شریعتی با اسم مستعار شمع به چاپ می‌رسید. در تیر ماه ۱۳۵۲، ساواک پدر علی شریعتی و بعد برادر خانم وی را به گروگان گرفت و به زندان اوین برد تا شریعتی به ناچار خود را معرفی کند. بعد از آن روز به مدت ۱۸ ماه به انفرادی رفت و پس از آن آزاد شد زیرا شاه به دلیل فشارهای بین‌المللی و درخواست وزیر فرهنگ الجزایر متوجه شد که نگه داشتن شریعتی در زندان بیش از آزادی او می‌تواند به شهرت و محبوبیت او بیفزاید. وی پس از آزادی از زندان روزهای بسیار سختی را پشت سر گذاشت و بارها توسط مأموران ساواک تهدید شد و تحت شکنجه روحی و جسمی قرار گرفت.
ساواک او را شدیداً تحت نظر داشت و روز به روز حلقه این محدودیت‌ها تنگ‌تر می‌شد. شریعتی خود می‌گوید: «ظاهراً آزاد هستم و از قید اسارت، به اصطلاح رهایی یافته‌ام ولی آنچه مسلم است نوع زندانم تغییر کرده و از زندان دولتی به زندان خانه منتقل شده‌ام». دکتر شریعتی پس از دو سال، خسته از وضعیتش تصمیم به «هجرت» می‌گیرد.
او در ۴۳ سالگی در انگلستان درگذشت و هم‌اکنون پیکر وی در مکانی نزدیک حرم حضرت زینب(س) در دمشق سوریه مدفون ‌است.
نام‌های مستعار «شمع» و «شاندل»(ترجمه شمع به فرانسه) که تخلص مورد استفاده شریعتی در مقالات ادبی و اعتقادی و حتی اشعارش بود را تا سال‌ها پس از فوتش کسی نمی‌دانست.

**شریعتی اما همیشه محل منازعه دو طیف مخالفان و موافقان جدی بوده است. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب در اولین مراسم سالگرد وفات دکتر علی شریعتی پس از انقلاب در یک سخنرانی که در سومین سال فوت وی، در مسجد اعظم قم برگزار شد این اختلاف و دوستگی را کار دشمن می‌دانند:
«دشمن در آن وقت خوب فهمید که به کجا تکیه کند. نقش اختلاف افکنی و در این نقش دشمن یک جانبه بازی نکرد بلکه دوجانبه بازی کرد. از دو طرف دو جناح و دو جبهه را به جان هم انداخت. کسانی را به بهانه اشتباهات شریعتی آنچنان برانگیخته کرد که حاضر شدند بگویند این حتی دین ندارد، سنی بودن پیش‌کش چون چیز خیلی کمی‌ بود، معتقد به الله و معتقد به نبوت هم نیست.
متقابلا عده‌ای را وادار می‌کردند که بیایند به مردم و جوان‌ها بگویند بفرمایید اسلام یعنی این، مسلمان‌ها یعنی این، روحانیت یعنی این، تبلیغ اسلامی حوزه علمیه یعنی این که این اندیشه‌ها و این آرمان‌ها و این هدف‌ها و این سوز و این گداز را بی‌دینی می‌داند. و بازی گرفت و به طور فاجعه‌آمیزی هم گرفت و آن کسانی که در این میانه می‌ایستادند و به دو طرف هشدار می‌دادند به یک طرف می‌گفتند بابا برای اشتباهات کوچک برای خطاها و لغزش‌های قابل اغماض اصالت‌ها و ارزش‌های بزرگ را فراموش نکنید و به قول خود شریعتی مجازات را به قدر گناه بدهید و نه بیشتر، او خودش هم می‌گفت من اشتباهاتی دارم اما مجازاتی که بعضی از آقایان برای من در نظر می‌گیرند صدبرابر بزرگتر از اشتباه من است. اگر صد برابر بزرگتر نبوده ده برابر بزرگتر بود و به این طرف بگویند موضع عکس‌العملی انفعالی پیدا نکنید.
آن کسی که به نام حوزه علمیه کتاب می‌نویسد سرتا پا فحش به دلیل فحاشی‌اش جزء حوزه علمیه نیست. حوزه‌ علمیه‌ جای عالمانه تهمت و افتراء و فحش آمیز، این عده‌ای که این وسط را گرفته بودند اتفاقا از دو طرف می‌خوردند عده‌ای به این‌ها می‌گفتند مرتجع و این دلیل آن بود که نقش سازمان امنیت خیلی خوب گرفته بود.
و در سوی دیگر انتقاد تبدیل شد به فحاشی و این اختلاف به دو حرکت شدید متاخصم مبدل شد و بعد از آن‌همه کوشش و تلاش که توانسته بود روحانیت و جوان را در کنار هم قرار بدهد این دو به تدریج با هم قهر می‌کردند و از هم روبر می‌گرداندند. خوشبختانه انقلاب اسلامی، ایران اوجش، اشتغال بزرگش همه این ناصافی‌ها و قشرها و ناصافی‌ها و ناهنجاری‌ها را ذوب کرد و از بین برد.»
(این سخنرانی با عنوان «شریعتی بارها به من می‌گفت مرید مطهری است» در تاریخ 4 تیرماه 1359 در روزنامه جمهوری اسلامی منتشر شده است.)

در سیزدهمین بسته فرهنگی حلقه وصل به مناسبت سالروز درگذشت دكتر علي شريعتي به معرفی آثار مکتوب و آثار تصویری مرتبط با این شخصیت متفکر تاریخ معاصر ایران پرداخته‌ایم.

آثار

شریعتی آثار عمده‌ای در زمینه اسلام‌شناسی و شیعه‌شناسی دارد. اکثر کتاب‌های شریعتی جمع‌آوری سخنرانی‌های تحریر یافته او در حسینیه ارشاد، دانشگاه‌ها، یا مجموعه‌ای از مقالات و نوشته‌های پراکنده او هستند که توسط مرکز نشر آثار دکتر شریعتی به صورت مجموعه آثار در سی و شش جلد پس از مرگ وی به چاپ رسیده‌است.

کتاب‌ها

آثار نمایشی و مستند

فیلم و ویدیو

مستند «فرزند کویر» در مورد دکتر علی شریعتی؛ مینو بیگی

پاسخ رهبر انقلاب به شبهه همکاری دکتر شریعتی با ساواک؛ رحیم پور ازغدی

گزارش خبری از زندگی دکتر علی شریعتی؛ واحد مرکزی خبر

گفتگو  با محمدرضا شریفی نیا در مورد  دکتر علی شریعتی

مصاحبه احسان شریعتی در مورد ماجرای هجرت و شهادت دکتر علی شریعتی

پوستر و آثار گرافیکی