تهران: دفاع مقدس نمادی از مشارکت ایرانیان با تمام قوا است

به گزارش حلقه وصل، سیدجواد میری عضو پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ساعتی پیش در این پژوهشگاه به مناسبت هفته دفاع مقدس طی سخنانی عنوان کرد: اولین نکته‌ای که درباره دفاع مقدس می‌توان گفت این است که سخن گفتن درباره این موضوع به صورت علمی و بدون حب و غرض و مرض خیلی دشوار است.

وی در ادامه افزود: علتش هم این است که تقریباً بسیاری مورخان یک اصلی را در حوزه مطالعات تاریخ در نظر دارند وقتی ما به یک مسئله خیلی نزدیک باشیم سخت است که درباره آن صحبت کنیم. این نزدیکی افق تاریخی ما به جنگ هشت ساله مهم است هنوز کسانی در نزدیکی ما هستند که درگیر این موضوع به صورت فیزیکی و روحی باشند، برای آنها ممکن است که جنگ یک معنای دیگری داشته باشد اما برای کسانی که در آن دوران نبوده‌اند به صورت یک واقعه گفته شده است.

میری اظهار داشت:‌نکته دوم منظر راوی است که می‌خواهد درباره دفاع مقدس صحبت کند. کسانی که در حوزه مطالعات مردم شناسی صحبت می‌کنند از دو رویکرد کلان نگاه می‌کنند یک نگاه بیرونی و یک نگاه درونی، خود این دو رویکرد متفاوت می‌تواند به انواع مختلف روی روایت‌های ما تأثیر بگذارد.

وی با اشاره به اینکه نکته سوم منظر تاریخ نگاری است، آیا نگاه ما نگاهی مبتنی بر چارچوب تاریخی یا چارچوب معاصر (اکنون) است، توضیح داد: قالب روایت‌های ما از دفاع مقدس امروز متأثر از نگاه‌های اکنونی است و آسیب‌های ناشی از آن نگاه این است که ما نمی‌توانیم جنگ را در ظرف خود ببینیم و این خودش باعث می‌شود که ما دچار نگاه‌های اسطوره‌ای می‌شویم.

میری اظهار داشت: نکته دیگر این است که روایت از دفاع مقدس برای تثبیت نظام یا برای بسط تجربه جامعه‌ای است، فرق این دو رویکرد این است که در اولین نگاه حاکمیت به دنبال پیاده نظام می‌گردد و سوژه تبدیل به سربازی می‌شود که هر آن باید آماده شرکت در پروژه‌های نظام باشد حال آنکه در دومین نگاه سوژه خود عاملیت به عنوان شهروند دارد و نظام در خدمت اوست و او به عنوان شهروند قدرت مشارکت دارد. پس دفاع مقدس نمادی از مشارکت سوژه ایرانی با تمام قوا و نه نمادی از شرکت ایرانیان در جنگ است.

وی در ادامه گفت: نکته دیگر این است که مقایسه تجربه جنگ در بستر ایران معاصر و مشخصاً نظام اسلامی با روایت‌هایی که در اتحاد جماهیر شوروی و مشخصا جنگ جهانی دوم و روایت‌های لیبرالیستی از جنگ جهانی دوم نشان می‌دهد که در آن دو روایت ، روایت‌هایی را دستگاه حاکمه به جامعه تزریق می‌کرد تا رقبای سیاسی داخل و نظام‌های رقیب نابود شوند. هنوز هم فیلم‌ها و روایت‌های مستند جنگی طوری نشان می‌دهد که به سرکوب گفتمان‌هایی که تهدید نظام حاکم باشد، برسد. پس ما باید به این شیوه روایت‌ها آگاهی داشته باشیم تا به موجب آن از روایت‌های نادرست دور شویم.

میری اظهار داشت: نکته دیگر اینکه ما سعی می‌کنیم برای دفاع مقدس ذاتی قائل شویم و آن را تقدیسش کنیم به زبان دیگر جوهری و ذات انگاری کردن امکان گفت‌وگو، چانه زنی، خطا و فرم‌های مختلف انسان بودن را در روایت سوژه ایرانی از دفاع مقدس خواهد گرفت و تقدیس انگاری فضایی ایجاد می‌کند که ورود اصحاب جامعه شناسی با نگاه غیر تقدیس انگارانه به موضوع دشوار می‌شود.

وی در پایان گفت: اگر نگاهی به دانشگاه‌ها بیاندازیم و ببینیم موضوع دفاع مقدس چقدر درونی شده و چقدر اصحاب دانشگاهی ما به این حوزه ورود پیدا کردند و علت ورود کردن یا نکردن آن چیست، به نظر می‌آید در ذهن خیلی از ما این است که اگر ما به این موضوع ورود کنیم و با قرائت رسمی متفاوت باشد، مجازات می‌شویم یا دچار مشکل می‌شویم.