تهران: موسیقی پا به پای انقلاب حرکت کرده است/ موسیقی ضد استکباری را نمی‌توان در جامعه استکبارپذیر تولید کرد

سرویس حاشیه نگاری: مهدی کلهر، مدیر اسبق اداره موسیقی ارشاد و صداوسیما، پیش از آغاز مراسم رسمی دومین جشنواره شعر، موسیقی و سرود ضد استکباری طبس، در سالن استاد اوستا حوزه هنری در کارگاهی به سخنرانی درباره «نظریه مدیریت موسیقی پس از انقلاب» پرداخت.

کلهر با بیان اینکه مدیریت موسیقی شاخه‌های مختلفی را شامل می شود و یکی از آنها، مدیریت آموزش موسیقی است که آن نیز شامل مواردی مانند نوازندگی و آهنگسازی می شود، گفت: مدیریت تولید موسیقی نیز زیرمجموعه مدیریت موسیقی است که شقوقی دارد و ما در کشورمان حدود هفت نوع موسیقی داریم.

وی با تصریح به اینکه انواع موسیقی با توجه به نیاز جامعه شکل گرفته اند، افزود: پایه گذار موسیقی سنتی ایران آقای دکتر صفوت بودند و در این نوع موسیقی که در دهه 40 شکل گرفت، از ساز، ریتم و نواهای وطنی استفاده می شد و از اصول این موسیقی این بود که موسیقی ایرانی را با ساز اروپایی نزنند و افرادی مانند شجریان، محمدرضا لطفی، داوود گنجه ای و چند خانم خواننده حاصل پرورش این دستگاه موسیقی هستند.

وی با بیان اینکه مدیریت تولید انواع مختلف موسیقی متفاوت است، اظهار داشت: هنگام بحث درباره مدیریت موسیقی باید مشخص کنیم که منظورمان چه نوع موسیقی است چون هر موسیقی مدیریت تولید خودش را دارد همانطور که «نی» با «فلوت» تفاوت زیادی دارد.

کلهر اظهار داشت: هر موسیقی، مخاطب خاص خود را دارد و مخاطب موسیقی پاپ که عموم مردم هستند با مخاطب موسیقی سمفونیک و علمی متفاوت است و حتی موسیقی براساس رده‌های مختلف سنی تقسیم بندی می شود، همانطور که شاهد شکل‌گیری موسیقی کودک در ایران در دهه 50 بودیم.

وی تولید موسیقی براساس قسمت‌های مختلف شبانه روز را از تقسیمات دیگر موسیقی دانست و افزود: موسیقی که در صبح نواخته می شود باید شادی را القا کند در حالی که موسیقی شب، آرام است. موسیقی تولید شده در هر فضا نیز باید القاکننده خصوصیات آن فضا باشد همان طور که موسیقی مجالس عروسی و عزاداری با هم متفاوت است.

وی با بیان اینکه موسیقی‌ای که از درون انقلاب زاده می‌شود نیز باید حال و شور انقلابی را افزایش دهد، گفت: حرکت و تأثیر متقابل از درون انقلاب زاده می شود و و انقلاب را تداوم می بخشد و این‌گونه نیست که موسیقی باعث انقلاب شود بلکه این انقلاب و مردم انقلابی هستند که از موسیقی می‌خواهند که شور و هیجان او را همراهی کند.

کلهر با بیان اینکه سال‌ها موسیقی کشور ما، موسیقی بزم بود، اما از درون همین موسیقی بود که مرحوم لطفی «ای ایران ای سرای امید» را ساخت، ادامه داد: این فضا است که موسیقی را خلق می‌کند و موسیقی آن فضا را تداوم می بخشد و هنرمند از فضا مایه می گیرد. اگر می‌خواهیم از تأثیرگذاری موسیقی صحبت کنیم، قبل از آن باید به تأثیرپذیری موسیقی توجه کنیم.

کلهر تصریح کرد: موسیقی انقلابی در همه جوامع اشتراکاتی دارد به نحوی که مثلا با شنیدن موسیقی انقلابی شیلی میتوانیم به انقلابی بودن آن پی ببریم و در عین حال تفاوت ها هم وجود دارد. همانطور که موسیقی انقلابی وجود دارد، موسیقی ضد استکباری هم معنا دارد اما باید توجه کرد که موسیقی ضد استکباری را در جامعه استکبارپذیر نمی توان تولید کرد.

کلهر بیان کرد: مدیریت چندین ساله هنری‌ام ثابت کرده است که برای تولید اثر هنری ماندگار، ابتدا باید محیط را آماده کرد و فضای متناسب آن اثر را ایجاد کرد. برای اینکه فضای انقلابی پایدار باشد، مدیریت موسیقی، باید طوری باشد که شور و هیجان حماسه در جامعه تداوم داشته باشد.

کلهر با بیان اینکه یکی از رشته‌های هنری که پا به پای انقلاب پیش آمده و نسبت به بقیه رشته‌های هنری موفق‌تر بوده، موسیقی است، خاطرنشان کرد: افت و خیزهایی که در این مسیر برای موسیقی وجود داشته است، مربوط به موسیقی نیست و از افت و خیزهای جامعه نشأت می‌گیرد.

کلهر در پایان سخنان خود را این‌گونه جمع بندی کرد: آنچه در تولید یک موسیقی و برای تأثیر روی مخاطب نقش اساسی دارد، فضایی است که هنرمند در آن فضا به تولید آن اثر پرداخته و اگر بخواهیم خلاف این عمل کنیم، اثری سفارشی وکم تأثیر، تولید کرده‌ایم.

وی در ادامه این کارگاه، در پاسخ به سوال یکی از حاضران پیرامون موسیقی سیاسی و نحوه پیدایش آن گفت: موسیقی سیاسی وجود دارد اما شرایط تولید آن متفاوت است و گاهی در دوره اختناق بوجود می‌آید که شعر و کلام آن نمی‌تواند صریح باشد و فضای اختناق باعث می‌شود که تمرکز هنرمند بر حس و ادراک خاص، تنها همان حس را منتقل کند و از این نوع موسیقی می‌توان به موسیقی فیلم «ضد» اشاره کرد.

کلهر در ادامه نوع دیگری از موسیقی سیاسی را حاصل شرایط آزادی و تعامل سیاسی دانست و عنوان کرد: در این نوع موسیقی، احزاب مختلف مانیفست خو را در ترانه‌ها خلاصه می‌کنند.  برای اینکه در یک جامعه بحث سیاسی تبدیل به موسیقی شود، باید زمینه آن که گفتگو بین جریان‌های مختلف سیاسی است، در جامعه اتفاق بیفتد همان‌طور که در اوایل انقلاب شاهد گفتگوی افراد با گرایشات متفاوت در صدا و سیما بودیم.

وی با بیان اینکه سمفونی پنجم «بتهوون»، یک سمفونی سیاسی است، اظهار داشت: اشعار شاهنامه هم سیاسی است و در اشعارش، دوره شاهنشاهی را نقد می‌کند و از طرفی، مشهورترین ترانه‌های ما هم سیاسی هستند.

کلهر خاطر نشان کرد: با توجه به این‌که در هم‌نوازی، روحیه جمعی وجود دارد و تأثیر آن بسیار است، بعد از انقلاب اسلامی ایران سعی کردیم که هم‌نوازی را به جای تک نوازی رواج دهیم و یکی از آرزوهایمان این بود که سرود 22 بهمن را چند هزار نفر با هم بخوانند که محقق هم شد.