رهبر انقلاب: مرحوم شهید صدر قطعاً یک نابغه بود

به گزارش حلقه وصل، گزیده‌ای از بیانات حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی، در دیدار اعضای پژوهشگاه تخصصی شهید سید محمدباقر صدر به شرح ذیل است:

بسم‌الله‌الرّحمن‌الرّحیم‌ (۱)

... مرحوم شهید صدر قطعاً یک نابغه بود؛ این یک خصوصیّتی است. خب، ما آدمهای بااستعداد در حوزه‌های علمیّه کم نداشتیم؛ آدمهایی که فهم داشتند، سلیقه داشتند، پشتکار داشتند و کارهای بزرگی انجام دادند. علمای بزرگ ما مثل همین مراجع بزرگی که در این صدسال اخیر در ایران و عراق وجود داشتند همه مردمان بزرگی بودند. استعداد داشتند منتها نابغه یک خصوصیّاتی دارد که در اغلب این افراد، انسان این نبوغ را احساس نمیکند. مرحوم آقای صدر (رضوان‌الله‌علیه) به نظر بنده قطعاً نابغه بود؛ یعنی کاری که از عهده‌ی او برمی‌آمد، از عهده‌ی خیلی از فقها و علما و متفکّرین حوزه‌های ما برنمی‌آید: فضای دید بسیار وسیع، فهم نیازهای دنیای اسلام، پاسخگویی سریع و آماده به خواسته‌ها -ایشان همین «البنکُ اللّاربوی» را در جواب درخواست دولت پاکستان نوشت؛ آن‌طور که شنیدم آنها میخواستند یک کار این‌جوری درست کنند، ایشان بلافاصله این [کتاب‌] را فراهم کرد و برای آنها فرستاد- ... ایشان واقعاً یک نابغه‌ای بود، مسائل را میفهمید، مسائل را حدس میزد.

ایشان در نجف ارتباط تامّ و تمامی با امام نداشتند؛ به‌طور معمول، یک ارتباط خیلی ضعیفی با بیت امام و با تشکیلات امام [داشتند]، ارتباطشان خیلی زیاد نبود؛ ولیکن بمجرّد اینکه انقلاب شد و امام آمدند ایران، ایشان آن حرف معروف را زد که به شاگردان خودش گفت ذوب بشوید در امام خمینی همچنان که او در اسلام ذوب شده؛ این حرف ایشان معروف است. این خیلی شناخت لازم دارد، خیلی فهمِ اوضاع لازم دارد که بفهمد مسئله‌ی انقلاب چیست. ما کسانی را داریم که تا همین امروز که قریب چهل سال از انقلاب میگذرد، هنوز درست نفهمیده‌اند این انقلاب چه بود و چه شد و چه اتّفاقی افتاد... این آدم، آن‌روز درک کرد انقلاب را و مسائل و مفاهیم انقلاب را. اینها نبوغ است؛ یعنی شناخت درست محیط را، پیرامون را، علم را، بیان را، کیفیّت تبیین را، اثرگذاری را.

این نظریّه‌پردازی که آقای اشکوری فرمودند، خیلی مسئله‌ی مهمّی است؛ ایشان راست میگویند، حکومت و نظام اجتماعی، بدون نظریّه امکان ندارد که باقی بماند؛ اوّلاً به وجود بیاید، یا باقی بماند، یا رشد بکند. این آدم، آدم نظریّه‌پرداز بود؛ این انسان، انسان برجسته‌ای بود. به نظر من شخصیّت آقای صدر، حالا اگر نگوییم بی‌نظیر، حدّاقل یک شخصیّت کم‌نظیر بود. خب، حالا ما کسانی با استعدادهای خوب الحمدلله در حوزه‌های علمیّه داریم؛ در قم که ما میدانیم و می‌شناسیم افراد زیادی هستند؛ لکن آن نبوغ، یک چیز دیگری بود که در ایشان وجود داشت.

.... به‌هرحال به نظر من این کار یک حسنه است که شماها دارید دنبال میکنید(۲) و ان‌شاءالله که این حسنه‌ی شما مورد قبول الهی قرار میگیرد و برکت پیدا میکند و «کَشَجَرَةٍ طَیِّبَة» ان‌شاءالله خواهد بود که «اَصلُها ثابِت وَ فَرعُها فِی السَّمآء تُؤتی اُکُلَها کُلَّ حینٍ بِاِذنِ رَبِّها»(۳)؛ ان‌شاءالله در آینده رشد پیدا خواهد کرد.

... ان‌شاءالله خداوند درجات آن شهید عالی‌قدر را عالی کند؛ خداوند اجر داد به این مرد بزرگ که شهادت را نصیب او کرد؛ آن هم آن شهادت دشواری که ایشان مبتلا شد و دچار [ آن‌] شد. و امیدواریم که ان‌شاءالله خدای متعال روزبه‌روز روح ایشان را به خودش نزدیک‌تر و مقرّب‌تر کند و درجات ایشان را عالی‌تر کند و ان شاءالله با اجداد طاهرینشان محشور بشوند.

والسّلام علیکم و رحمةالله‌ ۱) در ابتدای این دیدار -که در چارچوب دیدارهای دسته‌جمعی برگزار شد- حجج اسلام والمسلمین محمّدعلی تسخیری (نماینده‌ی مردم تهران در مجلس خبرگان)، سیّد نورالدّین اشکوری (رئیس مؤسّسه) و محسن اراکی (دبیر مجمع تقریب مذاهب اسلامی) گزارش‌هایی ارائه کردند. ۲) اشاره به پژوهشگاه تخصّصی شهید سیّد محمدباقر صدر؛ این مؤسّسه در سال ۱۳۷۹ با هدف جمع‌آوری و چاپ و ترجمه‌ی آثار شهید صدر و پژوهش درباره‌ی اندیشه و سیره‌ی ایشان و معرّفی و ترویج شخصیّت ایشان تشکیل شد. ۳) سوره‌ی ابراهیم، بخشی از آیات ۲۴ و ۲۵؛ «... مانند درختی پاک است که ریشه‌اش استوار و شاخه‌اش در آسمان است. میوه‌اش را هر دم به اذن پروردگارش میدهد...»