به گزارش سرویس دفاع و امنیت حلقه وصل، یکی از چالش های جدیدی که بسیاری از ارتش های جهان را با مشکل و دغدغه جدی روبرو کرده بحث نحوه دفاع در مقابل حملات پرنده های بدون سرنشین است. در سالهای اخیر بخصوص سال ۱۳۹۸ چندین حمله مهم و بسیار بزرگ با استفاده از پرنده های بدون سرنشین رخ داد و در بسیاری از موارد با وجود سیستم های دفاعی پیشرفته و پر ادعا که درباره ویژگی های آنها مقالات و گزارشات فراوانی نوشته شده بود، این مهاجمین بودند که بر مدافعین پیروز شدند.
در بحث دفاع هوایی موثر در مقابل تهدید پرنده های بدون سرنشین شاید بتوان عربستان را به عنوان مورد جدید مثال زد. نه فقط در ماجرای حمله پهپادها و موشک های کروز یمنی به پالایشگاه های آرامکو بلکه در موارد حملات دیگر به فرودگاه ها، پایگاه نظامی و خطوط انتقال انرژی اصولا سامانه های راداری و پدافندی سعودی ها از جمله پاتریوت ساخت آمریکا در سکوتی کامل به سر برده و سعودی ها فقط وقتی متوجه می شدند که صدای انفجار آن ها را از حمله ای مطلع می کرد.
حتی با وجود هواپیماهای آواکس هم باز کاری از دست پاتریوت ها برنیامد و در نهایت سعودی مجبور به ایجاد گشت های گسترده هوایی با هواپیماهای جنگنده اف ۱۵ شده و توانستند معدود موفقیت هایی را علیه پهپادهای یمنی کسب کنند. البته این که در زمان حمله به آرامکو که شاید توان تصفیه و صادرات نفت این کشور را به ناگاه به نصف رساند این آواکس ها و جنگنده های مدرن و مشرف به کل آسمان عربستان و یمن، کجا بودند هم از مسائل بسیار جالب و به نوعی خاص به نظر می رسد که بخش زیادی از تبلیغات سابق در خصوص آنها را غیرواقعی نشان می دهد!
بخشی از نتیجه حمله پهپادهای یمنی به تاسیسات آرامکو
اما حالا که تسلیحات ساخته شده و صادر شده توسط قدرت مملو از پروپاگاندای نظامی جهان در چند سال اخیر بارها و بارها در مقابل تهدید پرنده های بدون سرنشین تسلیم شده اند، رسانه های معتبر و مهم نظامی، از برنامه ریزی برای رفع خلأها و مشکلات سامانه پاتریوت خبر می دهند.
طبق این جزییات، شرکت ریتهون آمریکا به عنوان سازنده اصلی سامانه پاتریوت در حال ساخت یک رادار جدید برای این سامانه مشهور اما با کارنامه ضعیف در ماهها و سالهای اخیر است. اما نکته مهم در خصوص این رادار جدید آن است که این پوشش آن ۳۶۰ درجه است؛ بر خلاف رادار قبلی پاتریوت که فقط ۱۲۰ درجه یعنی یک سوم فضای مورد نیاز در آسمان را پوشش می داد و اصطلاحا فقط رو به میدان نبرد کار می کرد. اسم سامانه راداری جدید Lower-Tier Air & Missile Defense Sensor یا به طور مخفف LTAMDS است اما ممکن است به دلایل مالی، تحویل آن تا سال ۲۰۲۲ به طول بیانجامد.
این خبر که در اواسط ماه مارچ یعنی اواخر اسفندماه سال ۱۳۹۸ در رسانه های آمریکایی منتشر شده نشان می دهد علاوه بر ضعف فاحش و آشکار این سامانه برای پوشش و ایجاد چتر پدافند هوایی برای عربستان و طبیعتا سایر خریداران پاتریوت، عملا آمریکا آزمایش محصولات خود در میدان های واقعی و به دور از سرزمین و نیروهای خود را با از بین بردن اقتصاد خریداران این سلاح ها تکمیل می کند.
خبری از تلاش برای رفع مشکلات رادارهای پاتریوت
با این اوصاف به نظر می رسد سیستم های قدیمی تر پاتریوت یا اصطلاحا پک های ۱ و ۲، با مشکلات زیادتری در خصوص مقابله با پهپادها و موشک های کروز مواجه هستند و این مسئله باعث شده تا حتی ارتش آمریکا نیز (برای نمونه نیروی زمینی ارتش آمریکا) به دنبال فعال کردن یک توانایی قدیمی به شکلی جدید برود چراکه درصد شناسایی و مقابله سامانه های مرسوم موجود در این ارتش با تهدیدات جدید، به شدت پایین و مایوس کننده است.
محل تاسیسات نفتی هدف قرار گرفته با نقطه سبز مشخص شده - دایره های قرمز، شعاع موشک‌های پاتریوت و دایرهای نارنجی موشک‌های هاوک استطبق این طرح و با توجه به اینکه در دوره جنگ سرد، آمریکا هم به مانند شوروی سابق واحد های پدافند هوایی متحرک برای مقابله با بالگردها و هواپیماهای تهاجمی با قابلیت پرواز پست توسعه داده بود اما بعد از پایان جنگ سرد و کاهش تهدیدات، این بخش به نوعی از سازمان رزم ارتش آمریکا حذف شده ولی در سالهای اخیر و با توجه به احساس تهدید از طرف پرنده های بدون سرنشین و موشک های کروز، باز هم طرح های جدیدی برای یک سیستم پدافند هوایی متحرک کوتاه برد توسط شرکت های آمریکایی همکار ارتش در دست اجرا است.
طرح اصلی که به نظر به تولید انبوه برسد بر پایه زره پوش های استرایکر توسعه پیدا کرده و شامل یک سیستم هدف گیری الکترواپتیکی، رادار، سامانه جنگال، یک قبضه توپ ۳۰ میلی متری، یک قبضه مسلسل ۷.۶۲ میلی متری و ترکیبی از موشک های استینگر و هلفایر است که این طرح توسط شرکت جنرال دینامیکز توسعه پیدا کرده.
سیستم دفاع هوایی ارتفاع پایین متحرک جدید ارتش آمریکا
از طرف دیگر طرح های بر مبنای استفاده ترکیبی از موشک های هلفایر و سایدوایندر، استفاده از سیستم های لیزری کوتاه برد و البته جنگال متحرک نیز توسط شرکت های مختلف آمریکایی برای نصب روی شاسی های مختلف ارائه شده است.
سامانه Sosna-R ساخت روسیه که مدل موفقی در مقابله با تهدیدات ارتفاع پایین است
البته سیستم K۳۰ ملقب به ببر پرنده ساخت کره جنوبی نیز از جمله نمونه های موفق در این رده است. این سیستم بر پایه یک شاسی زرهی نصب شده و اصل تسلیحات آن دو قبضه توپ ۳۰ میلی متری مدل KKCB و ۴ تیر موشک هدایت حرارتی Shingung ساخت کره جنوبی به همراه ترکیب کاملی از رادار کنترل آتش، سیستم های جلونگر فروسرخ، دوربین دید در روز و سیستم تصویربرداری حرارتی، مسافت سنج لیزری و سیستم هدف گیری الکترواپتیکال است.
سامانه K۳۰ ساخت کره جنوبی
نکته دیگر این که بعد از حمله غافلگیرانه نیروهای یمنی به تاسیسات نفتی آرامکو، سعودی ها که شدیدا در شوک حاصل از این ضربه قرار گرفته و از عدم واکنش سیستم های عمدتا آمریکایی خود متعجب بودند، دست کمک به سمت کره جنوبی دراز کرده و به نظر این سیستم را از آنها درخواست کردند. اما هنوز خبر تایید شده ای در خصوص خرید این سیستم توسط سعودی ها منتشر نشده است.
اگر به اقدامات انجام گرفته در دنیا نگاه کنیم متوجه می شویم که فاکتورهایی مثل تحرک بالا، ترکیبی از سنسورهای مختلف راداری و الکترواپتیکی، حمل حجم قابل قبولی از مهمات و توان مقابله در برابر اخلال و جنگ الکترونیک دشمن از جمله از مسائلی هست که سامانه های مورد نیاز در این کلاس باید از آنها بهره ببرند. خوشبختانه در این حوزه نیز نیروهای مسلح و صنایع دفاعی کشورمان عملکرد خوبی داشته اند و بر اساس خبرهای اعلام شده، دو سامانه در بحث دفاع هوایی کوتاه برد در حال توسعه در کشور است که یکی از آنها عقاب نام دارد و با الهام گیری از سامانه تور ساخت روسیه ساخت شده (که مدل ام ۱ آن در کشور ما موجود است) و دیگری نیز سامانه ای است که به آن پانتسیر ایرانی گفته می شود و احتمالا ترکیبی از موشک و توپ ضد هوایی خواهد بود.
در عین حال سیستم های دفاع لیزری کوتاه برد نیز در کشور ما عملیاتی و در مناطق حساسی از جمله سایت های هسته ای نصب شده اند. مشخصا توسعه این فناوری ها از جمله اقدامات مهم برای توسعه توانایی پدافندی ارتفاع پایین خصوصا بر علیه پهپادها خواهد بود.
حالا بهتر می توان تاکیدات رهبر انقلاب و فرمانده کل قوا را به مسوولان دولتی و نظامی متوجه شد که مدام از ضرورت حرکت به سمت افزایش توان بومی در طراحی و تولید سلاح در کنار همکاری متوازن با کشورهای دیگر در این حوزه سخن گفته اند. قطعا همانطور که در گذشته رخ داده، در آینده نیز خریداران سلاح بخصوص سامانه های پدافندی از آمریکا، بلایی که به سر عربستان آمد را تجربه خواهند کرد اما مشخص نیست این ضربات برای اقتصاد، ارتش و سیاستمداران شان قابل جبران باشد.