مناظره ‏«هفت»‏ بر سر آوینی هنرمند یا نظریه‌پرداز/ یامین‌پور: جذابیت آوینی برای من آتش‌زدن گذشته‌اش است

سرویس حاشیه نگاری: نخستین قسمت از برنامه سینمایی «هفت» در سال 95 شب گذشته 20 فروردین ماه با موضوع جشنواره جهانی فیلم فجر و بررسی آرای شهید مرتضی آوینی روی آنتن شبکه سه سیما رفت.

افخمی: سینمای ایران زنده شد

بهروز افخمی در آغاز برنامه در کنار تبریک سال نو، استقبال دوستداران سینمای ایران از فیلم های اکران نوروز را تبریک گفت.وی گفت: سینمای ایران با فروش غیر قابل پیش بینی در نوروز امسال نشان داد زنده شده اما هنوز نشسته است و روی پای خود به طور کامل نیاستاده است.

افخمی ادامه داد: انتظار می رود تا جمعه هفته آینده که اکران نوروزی یک ماهه می شود فروش فیلم ها 25 میلیارد تومان شود که این رقم نیمی از فروش کل سال سینمای ایران در سال 93 است و این نشان می دهد ظرفیت سینمای ایران بسیار بالاست. البته هم اکنون از همه ظرفیت ها استفاده نشده است و می توان با همین سالن های محدود، ظرفیت های بالاتری بدست آورد.

وی ادامه داد: دو فیلم کمدی «من سالوادور نیستم» و «50 کیلو آلبالو» 60 درصد فروش نوروزی را تشکیل داده اند. فیلم اکشن ملودرام «بادیگارد» نیز 15 درصد فروش امسال را تشکیل داده است و در مجموع این سه فیلم با ژانرهای روز دنیا 75 درصد فروش نوروزی را تصاحل کرده اند. اگر دست اندرکاران سینما به فکر ادامه این روند هستند و می خواهند استقبال مردم ادامه یابد باید شیوه در اکران تحرک بیشتری داشته باشد. نظیر فیلم «خشم و هیاهو» که اگر با شیوه بهتری اکران می شد قطعا با استقبال بالاتری مواجه می شد.

مدیر سینما آزادی: به دنبال ثبت رکوردشکنی نوروزی در گینس هستیم

«هفت» در ادامه در گزارشی با مدیر پردیس سینما آزادی به استقبال چشمگیر مردم از سینماها در ایام نوروز 95 پرداخت. مدیر سینما آزادی در این گفتگو گفت: در صددیم تا رکوردشکنی سینمای ایران در نوروز امسال و 12 فروردین را در کتاب گینس ثبت کنیم. درآمد این پردیس سینمایی در طول اکران نوروزی نزدیک به 1 میلیارد و نیم بوده، این در حالی است که فروش این سینما در کل سال گذشته 6 میلیارد تومان بوده است.

افخمی: آوینی شخصیتی رازگونه داشت

«هفت» در بخش نخست خود با اجرای بهروز افخمی به مناسبت شهادت شهید آوینی، مناظره ای با حضور امید روحانی و وحید یامین پور برگزار کرد.

افخمی در ابتدای این مناظره درخصوص سیدمرتضی آوینی گفت: خلاف اینکه برخی امروزه به دنبال تصویرکردن عجیب از آوینی هستند و یا صرفا این تصویرسازی ها را تکذیب کنند، از نظر من سیدمرتضی شخصیت رازگونه و کنجکاوکننده ای داشت و آدم فکر می کرد که او دائم بی قرار است و به طور جدی به دنبال معنایی برای زندگی و مرگ است.

وی افزود: او کنجکاوی زیادی درباره مرگ داشت. به گونه ای که گویی هجویی به سوی مرگ داشت. نه به معنای خودکشی، بلکه در معنای شهادت. ما هرگاه در سال های اولیه او را می دیدیم او به شکل معصومانه ای و به دور از ریا همواره می گفت: چرا من شهید نمی شوم!

روحانی: فهم ما از آوینی دچار تعارفات غلوشده است

در ادامه امید روحانی، منتقد سینما و از دوستان قدیمی آوینی درخصوص وی گفت: درباره آوینی اولین پرسش این است که آیا شهید آوینی غرب ستیز بود؟  قصه این است که بیست و چند سال از فعالیت ها و کتب های او گذشته است. یک عادت فرهنگی در ایران وجود دارد که ما معمولا حقایق و واقعیات درباره یک شخصیت فرهنگی را در برخی تعارفات غلو شده می پیچانیم و درواقع حقایق او را نادیده می گیریم. درباره شهید آوینی هم اینگونه شده است. از بس این غلوها صورت گرفته که من ناخودآگاه در حالت تدافعی و نفی این گزاره ها درآمده ام.

وی افزود: یک روز بالاخره ما باید دست برداریم و بنشینیم به واقعیت بپردازیم. او می توانسته در درجاتی ضدغرب بوده و در عین حال می توانسته در مواردی درباره غرب مداقه کند و بیاندیشد. آوینی ای که من حتی قبل از انقلاب و در کافه می شناختم این حالت بی قراری و با مرگ زیستن را داشت. این حالتی که در روزهای آخر زندگی اش بیشتر شده بود. این نیاز به سعادت به معنای رسیدن به آن قربی که انتظارش را داشت این بی قراری را موجب می شد.

وحید یامین پور، محقق نیز درخصوص شهید آوینی بیان داشت: خصوصیت سیدمرتضی آوینی این بود که خیلی شفاهی نبود و بسیار نوشته کتاب است. لذا تحلیل او براساس نوشته هایش چیز غیرواقعی نیست. آوینی مرگ آگاهی را مقدمه حکمت و حکمت را مقدمه هنر می دانست. لذا بر این باور بود دستیابی به نخل بلند حکمت از مسیر مرگ آگاهی اتفاق می افتد. این نیست که او تصور کند هنر از مسیر دیگری به دست آید. لذاست تنها این مسیر را انتخاب کرد.

یامین پور: جذابیت آوینی برای من آتش زدن گذشته اش است

وی افزود: جذابیت آوینی برای من این است که آوینی به آنچه به ایمان آورده بود، کافر شد و همه نوشته هایش را آتش زد. یعنی آنقدر شجاعت، صراحت و جوانی دارد که گذشته اش را آتش بزند. انقلاب این توانایی را داشته از قلب جریان شبه روشنفکر سکولار ایشان را یارکشی کند و به دامن انقلاب بیاورد.

این پژوهشگر ادامه داد: ما باید آوینی را یک اندیشمند بدانیم. او می داند بعدها این نوشته هایش مبنای تفکر و تحلیل دیگران می شود. چرا باید بگذارد اندیشه هایش دچار متشابهات شود. اگر چنین می شد امروز ما باید درباره آوینی دهه 50 و 70 بحث می کردیم. خیلی مشکل ایجاد می شد.

در ادامه امید روحانی در پاسخ به وی گفت: اتفاقا من برعکس شما ناراحتم که آوینی نوشته هایش را آتش زد. شما هم به دنبال ساخت آوینی تک ساحتی هستید. برای شناخت یک انسان بهتر بود آن نوشته ها الان بود تا بهتر این انقلابِ او را درک می کردیم. سیروریت آوینی با گذشته اش بهتر درک می شد. اگر نوشته های قبل از انقلابش امروز بود برای شما می شد. شما یک آدم را می گیرید حواشی اش را حذف می کنید این نمی شود!

افخمی نیز بیان داشت: به نظر من آتش زدن نوشته های گذشته اش کار شاعرانه، حماسی و البته احساسی ای بود.

آوینی هنرمند یا نظریه پرداز؟

مجری «هفت» با طرح پرسش آوینی هنرمند یا نظریه پرداز؟ خود گفت: به نظر من آوینی بیشتر هنرمند بود تا نظریه پرداز.

امید روحانی در این خصوص بیان داشت: مهمترین وجه نوشته های آوینی تک گفتارهای او برای فیلم های مستندش بود. برخی او را تئوریست سینمایی یا فیلسوف می نامند من در نوشته های او نه تئوری سینمایی دیدم نه فلسفه دیدم. درواقع همان شاعرانگی آوینی در قبل از انقلاب در حال گذر از ایمان مذهبی و دین به متونی می رسد که او در گفتارهای روایت فتح دارد.

یامین پور پاسخ داد: آوینی یکی از معلم های انقلاب اسلامی و در این مسیر در برخی وجوه از شهید مطهری نیز پیشی می گیرد. اینکه بگوئیم وی یک هنرمند شاعری بود اجحاف در اوست. شأن نظری او را باید جدی گرفت. آوینی قطعا به دنبال ارائه یک نظریه سینمایی بود. او به دنبال سنگ بنای یک تئوری جدی در سینما بود. دست کم آوینی صاحب یک تئوری انتقادی در سینما و مطبق با چارچوب های انقلاب اسلامی بود.

وی نهایتا گفت: اگر آوینی نبود ممکن بود برخی از تارکوفسکی به عنوان الگو در سینما یاد کنند، در حالی که امروز فیلمی مانند «ایستاده در غبار» الگو گرفته از «روایت فتح» ساخته می شود.

روحانی در انتها بیان داشت: من فکر می کنم درباره آوینی یک جوزدگی وجود دارد. ما همچنان غلو می کنیم. همچنان برخی چیزها را زیادی باد می کنیم و اینها در تضاد اند. در واقع آوینی مستندساز نبود. در حوزه نظری هم هیچ کدام از مواردی که مطرح کردند به علت شهادتش تبیین نیافت اما قطعا تاثیر خود را گذاشت. اما ما باید یک روز باید بنشینیم و تک تک این موارد را بحث کنیم.

افخمی در جمع بندی مناظره «هفت» بیان داشت: آوینی برای کسانی که او را از نزدیک درک کردند شخصیتی معماگونه دارد و برای کسانی که او را از نوشته هایش فهمیده اند، بنا بر گرایش و تفسیرهای هرکس آوینی متفاوتی خلق شده است.

در ادامه امیرعباس صباغ و سیدسعید هاشم زاده با هومن سیدی و سعید سعدی، کارگردان و تهیه کننده فیلم سینمایی «خشم و هیاهو» در خصوص این فیلم و علت های فروش کم آن در اکران نوروزی گفتگو کردند.

تقاضای هومن سیدی از رئیس جمهور: به ما سینما بدهید!

هومن سیدی در این گفتگو بیان داشت: «خشم و هیاهو» اقتباس از یک داستان واقعی نیست. نخواستم به زندگی شخصی ناصر محمدخانی سرک بکشم و اگر می خواستم این کار را انجام دهم فیلمی مانند استیو جابز می ساختم. روایت سینماگر برگرفته از جامعه است و این اتفاق در جامعه رخ داده و این فیلم هم برگرفته از جامعه است. لذا اقتباسی در کار نبوده است. تغییر فیلمنامه از یک شخصیت سینماگر به خواننده تنها به درخواست ارشاد بود.

سعید سعدی، تهیه کننده «خشم و هیاهو» درباره فروش فیلم گفت: نفروختن فیلم در گیشه به ضرر ما نیست. با راه های دیگری مثل شبکه نمایش خانگی و فروش رایت های بین المللی هزینه ها تامین می شود. ما تقریبا هیچ گاه از ساخت فیلم ضرر نکردیم.

در ادامه هومن سیدی در پاسخ به شبهه دولتی بودنش پس از اهدای سیمرغ خود به روحانی بیان داشت: من تنها یک بار سیمرغ خود را به ایشان اهدا کردم چون علاقه شخصی به ایشان دارم. ایشان هم در مراسم دیگری همان سیمرغ را به من بازگرداندند به همراه سه سکه. که آن سکه را هم دزد از خانه ما زد و همان سیمرغ تنها به ما رسید. لذا اصلا چنین چیزی نیست و امسال هم لطف داوران به ما بوده است که جایزه بگیریم. دخالتی از سوی دولت در جوایز صورت نگرفته است.

وی نهایتا رو به دوربین گفت: آقای روحانی! چرا وقتی من به شما سیمرغ دادم، شما تنها 13 سالن سینمایی به ما دادید؟ از شما تقاضا دارم به ما سالن بدهید.

آرزوی سلامتی صدرعاملی برای کیارستمی

در ادامه برنامه رسول صدرعاملی میزبان رضا میرکریمی، دبیر سی و چهارمین جشنواره جهانی فیلم فجر بود و در آستانه برگزاری این رویداد سینمایی با وی درخصوص تازه ترین اخبار و تحولات این جشنواره به گفتگو نشست.

صدرعاملی در ابتدای این گفتگو گفت: برای عباس کیارستمی عزیز آروزی سلامتی داریم. نمی توان از جشنواره ها صحبت کرد و از عباس کیارستمی مرد هنر، موسیقی و شعر و ادب صحبت نکرد.

میرکریمی نیز بیان داشت: با توجه به بزرگ شدن جشنواره ملی و مردمی شدن آن بخش بین الملل خوب دیده نمی شد، حتی ضعف هایش هم دیده نمی شد. جداشدن جشنواره ملی از جشنواره جهانی باعث رشد بخش جهانی شده است و این جشنواره می تواند نقطه قوت جشنواره های آسیا میانه شود.

وی افزود: اگر رویداد فرهنگی بدون هدف باشد، دکوراتیو و بیهوده است. هیچ جشنواره ای برگزار نمی شود، مگر اهداف ملی داشته باشد. همه این جشنواره ها برای اهداف ملی خود در سطح بین المللی برنامه ریزی می کنند. حال چرا ما نباید چنین جشنواره ای برای اهداف خود داشته باشیم؟ همین رویکرد فرهنگی ناموفق فجر باعث شده است که اساسا نداند هدفش چه کسانی هستند!

دبیر سی و چهارمین جشنواره جهانی فیلم فجر با بیان آنکه ما در منطقه سینمای ریشه دار و بزرگی داریم افزود: از سویی هم هیچ رویداد فرهنگی سینمایی بزرگی هم در منطقه نداریم. در آسیای میانه بسیاری از کشورهایی چشم امیدشان به ما است تا از آنها حمایت کنیم. ما در منطقه هیچ جشنواره ای نداریم که قدرت و اعتبار سینمای ایران را داشته باشد. ما باید مثل سایر جشنواره های دنیا در این جشنواره اهداف ملی مان را تبلیغ کنیم.

میرکریمی: همه فیلم ها را خودم انتخاب کردم

وی همچنین درخصوص هیئت انتخاب جشنواره گفت: من مشاورین زیادی داشتم اما همه فیلم ها را خودم انتخاب کردم. هیات انتخابی وجود نداشت. برای آنکه به دنبال یک هویت خاص برای این جشنواره جهانی مان بودم. به کشورهای منطقه توجه ویژه ای کردم.

وی افزود: فیلم های خوبی انتخاب شده است. استاندارد سینمایی در انتخاب آنها رعایت شده است. جایی نوشته بودند ما هیچ کدام از این فیلم ها را نمی شناسیم. درستش هم همین است. نباید هم بشناسید. اگر تکراری باشند که فایده ای ندارند. در میان این فیلم ها 26 عدد از این فیلم ها افتتاحیه منطقه ای دارند یعنی تاکنون در این منطقه اکران نشده اند. 18 فیلم افتتاحیه آسیایی دارند و 8 فیلم برای نخستین بار در جهان در این جشنواره اکران می شوند. 17 فیلم بلند و کوتاه ایرانی داریم و از میان آنها نیز 6 فیلم برای نخستین بار در این جشنواره به نمایش در می آیند.

میرکریمی درخصوص بازار فیلم جشنواره گفت: بازار فیلم مان حدود 30 شرکت خریدار خارجی دارد. برای رونق بخشیدن به این فیلم تدارک زیادی دیدیم. هر کشوری که سال گذشته از ایران فیلم خریده است، امسال میهمان بازار فیلم است و  دعوت شد و باقی بلیط تهیه کردند.

دلایل انتخاب فیلم های ایرانی

میرکریمی افزود: دلیل انتخاب سه فیلم «اروند»، «نفس» و «خانه ای در خیابان چهل و یکم» درمیان فیلم های خارجی، تنوعی است که در این سه فیلم است. شبیه هم نیستند و هرکدام یک ذائقه را پرچم داری می کنند. در هر کدام یک تجربه خوب بود و به نظرم رسید اینها می توانند رقبای خوبی برای فیلم های خارجی و بین الملل باشند.

وی افزود: در بخش آسیایی نیز سه فیلم انتخاب شد که من یکی از این فیلم ها را به فیلم مستند اختصاص دادم. A157 مستند بسیار تاثیرگذاری است که توانست یک کرسی را از میان سه فیلم تصاحب کند.

دبیر سی و چهارمین جشنواره جهانی فجر ادامه داد: یک بحث استعدادیابی نیز قرار دادیم به اسم "دارالفنون" برای کشف استعدادهای جوان. آنها را دعوت می کنیم، اکران فیلم و ورک شاپ برای آنها برگزار می شود و در کنار اساتید به آنها آموزش داده می شود. نمونه این کار در جشنواره های بزرگ وجود دارد. در دارالفون ما حدود 110 جوان انتخاب شده اند که از کشورهای مختلف است.

میرکریمی ادامه داد: از هر کشور همسایه 5 نفر انتخاب شده اند. همه جوانان زیر 28 سالی هستند که یک فیلم خوب ساخته اند. در این میان 70 نفر جوان ایرانی نیز هستند که در یک اردوی علمی 6 روزه شرکت می کنند و در ادامه عضو یک باشگاهی می شوند که به آنها اضافه خواهند شد. بخش دارالفنون از محل صرفه جویی در هزینه تشریفات میهمانان خارجی راه اندازی شده است که این هزینه برای جشنواره می ماند.

وی ادامه داد: همچنین نسخه بازسازی شده فیلم های «باد صبا» و «گاو» در جشنواره به نمایش درمی آید. ما باید مخاطب جشنواره جهانی فیلم فجر را پیدا کنیم، این جشنواره مخاطب مردمی به آن شکل مرسوم ندارد. تا امروز 4000 نفر در سایت جشنواره ثبت نام کرده و ابراز تمایل کرده اند از برنامه های جشنواره استفاده کنند. همچنین حدود 500 نفر از اهالی رسانه ها برای حضور در جشنواره جهانی فیلم فجر ثبت نام کرده اند.

ایران را به قطب معرفی فیلم ها و کارگردانان جهان تبدیل می کنیم

وی نهایتا گفت: اولویت اصلی این جشنواره معرفی فیلم ها و کارگردانان جدید به دنیای سینما است تا ایران به عنوان یک قطب برای معرفی فیلم ها و کارگردانان به حساب آید. از تمام فیلم های بخش مسابقه و بخش سینمای آسیا دفاع می کنم. مخاطب ما اگر صبح تا شب در کاخ جشنواره ما باشد، یک سوم فیلم ها را می توانند ببینند، تعداد فیلم ها و برنامه های این دوره فراوان است.

تقوایی و مجیدی نمایندگان ایرانی هیئت داوران جشنواره جهانی فجر

میرکریمی در انتها اسامی هیئت داوران بخش سینمای سعادت (مسابقه بین الملل) جشنواره جهانی فجر را اعلام کرد: ناصر تقوایی،مجید مجیدی، زینب آتاکان، خوزه لوئیس گوئرین، ایوو فلت و ژوانگ ‌‌ژوانگ تیان.

همچنین در این برنامه تيزر سی و چهارمین جشنواره جهانی فیلم فجر برگرفته از فیلم «گاو» ساخته داریوش مهرجویی رونمایی شد.

در ادامه برنامه مسعود فراستی در میز نقد خود با حضور وحید امیرخانی، کارگردان فیلم سینمایی «در مدت معلوم» به نقد و بررسی این فیلم کمدی سینمایی پرفروش سال گذشته پرداخت.

فراستی: «50 کیلو آلبالو» بسیار فیلم بد و عقب افتاده ای است!

وی در همان ابتدا درخصوص فیلم های کمدی فعلی روی پرده سینماها گفت: من هنوز «من سالوادور نیستم» را ندیده ام اما «50کیلو آلبالو» بسیار فیلم بد و عقب افتاده ای است! و فکر می کنم تبلیغات بالای فیلم ها در ایام عید در رسانه های مختلف و فروش بالای آنها، تداوم زیادی نخواهد داشت.

فراستی: «در مدت معلوم» اساسا کمدی نیست

وی در ادامه در نقد بر فیلم «در مدت معلوم» گفت: این فیلم اساسا فیلم کمدی نیست. چند موقعیت کمدی دارد. اما خیلی کمدی نیست.«در مدت معلوم» اساسا برای صفحه تلویزیون است و برای سینما نیست. من علی رغم آنکه فیلم را در سالن پر در عید نوروز دیدم، اما برایم خنده دار نبود. فیلم کمدی نیست. پلان حضور گوهر خیراندیش در این فیلم از معدود موقعیت های کمیک این فیلم است.

وی افزود: البته «در مدت معلوم» از «50 کیلو آلبالو» بهتر است. اما اینکه از آن فیلم بهتر است افتخار نیست. هرفیلمی از «50 کیلو آلبالو» بهتر است. چون آن فیلم فاجعه است.

وحید امیرخانی پاسخ داد: احتمالا شما در زمان تماشای این فیلم حال خوبی نداشتید و با دقت ندیدید! چون در این فیلم گوهر خیراندیش اصلا بازی نکرده است و تنها صدای او در این فیلم شنیده می شود!

فراستی در ادامه با اشاره به برنامه طنز «دورهمی» مهران مدیری گفت: آقای مهران مدیری - که قبلا موقعیت های طنز خوبی خلق می کرد - جدیدا یک شویی در تلویزیون می گذارد که واقعا هیچی نیست! راه می رود بدون آنکه دلیل داشته باشد. مدام می گوید مردم در شمال جوجه سیخ می زنند خب که چی؟ خنده ندارد. اینها فریب است.

وی افزود: در ایران پشت کمدی وجود ندارد. مردم به فیلم «در مدت معلوم» می خندند چون حرف هایی در فیلم زده می شود که برای نخستین بار است. این فیلم اساسا کمدی نیست و در خلق موقعیت های کمدی ناتوان است. اینکه مردم به فیلم تو بخندند یا فروش خوبی کند نشان دهنده خلق کمدی نیست!

امیرخانی نیز پاسخ داد: آقای فراستی به نظرم شما کمی خودت را به مردم نزدیک کن!

برنامه سینمایی «هفت» با اجرا، سردبیری و تهیه کنندگی بهروز افخمی و میزبانی رسول صدرعاملی و مسعود فراستی هر هفته جمعه شب ها روی آنتن شبکه سه سیما می رود.