خراسان رضوی: پاکستان؛ بیشترین قرابت‌های فرهنگی تاریخی را با ما دارد/جای خالی سینمای ایران در پاکستان

حلقه وصل: شامگاه 9 دی ماه جاری در هشتمین پاتوق جهان اسلام که با عنوان «پاکستان سرزمین سانسور شده‌» در محل حسینیه هنر مشهد برگزار شد،میثم مرادی ریئس حوزه هنری استان و حسین کمیلی فعال فرهنگی حوزه بین الملل حضور یافتند. 

مرادی در این نشست اظهار کرد: آشنایی با پاکستان برای من به ۶ یا هفت سال قبل برمی‌گردد، این کشور از جهات مختلف با ایران عقد اخوت بسته و دانستن اطلاعات اندکی در خصوص آن برای ما خسران است.

رئیس حوزه هنری خراسان رضوی با اشاره به سیل چندین سال قبل پاکستان که از شمال تا جنوب آن درگیر بود و خسارتی برابر با ۹۰ میلیارد دلار متحمل شد، گفت: رهبری در مراسمی به این مسئله اشاره کردند و در این خصوص بغض‌شان شکست و گریه کردند، من آنجا دست به‌کار شدم و مقاله‌ای در قیاس با داخل کشور نوشتم که ما به‌ازای فرمایش حضرت آقا برای دعوت مردم به کمک پاکستان، ما شاهد بودیم پاکستانی‌ها هم در سیل ایران کمک کردند و به یاری شتافتند، نتیجه صحبت این است که از هر دست بدهی از همان دست هم دریافت می‌کنی.

وی اظهار کرد: ما در این سال‌ها با پاکستان خوب برخورد نکردیم و دلیل آن هم این است که رسانه و مسؤولان ما نگاه دیپلماتیک را نشان دادند، اما در این حوزه چیزی عنوان نشده که پاکستان اولین کشوری بود که در مجمع عمومی سازمان ملل به ایران آری گفت و استقلال ایران را پذیرفت.

مرادی با بیان اینکه به‌نظر می‌رسد که پاکستان سرزمینی است که بیشترین قرابت‌های فرهنگی تاریخی را با ما دارد، بیان کرد: اما متأسفانه ما آن را از زاویه درستی به مردم نشان ندادیم.

رئیس حوزه هنری خراسان رضوی یادآور شد: ما باید روایت سفر به این سرزمین پاک را رسانه‌ای کنیم، رایزن‌های فرهنگی ما که چندین سال آنجا بودند اگر قصد داشتند روزانه مطالبی در خصوص پاکستان منتشر کنند، برداشت ذهنی و نگاه اکنون ما به پاکستان به واقعیت نزدیک‌تر بود، ما در این خصوص بسیار کم کاری کردیم.

وی خاطرنشان کرد: مردم پاکستان مردمان با احساسی هستند، روحیه آن‌ها انعطاف‌پذیر است و وقتی برخورد و روحیه خوب ببینید استقبال می‌کنند بسیار صبور هستند، شور و احساس آن‌ها به‌دلیل غلیان و اوج احساس آن‌ها است که باید آن‌ها را درک کرد و مورد توجه قرار داد.

مرادی با اشاره به وضعیت برند، پوشش و فروش در این کشور گفت: فروشگاه‌های بزرگ برند لباس توجه مرا جلب کرد و تبلیغات آن را کاملا اسلامی دیدم، درست است که مصرف‌گرایی را نشان می‌داد اما زنان و مردانی با پوشش مناسب را در بیلبوردها‌ نشان می‌داد و خلاف شرعی در آن ندیدیم که اگر به کشورهای عربی مراجعه کنیم تبلیغاتی با جنبه اروتیک را مشاهده می‌کنیم، اما در این سفر چنین چیزی را ندیدم.

رئیس حوزه هنری خراسان رضوی کامیون‌ نوشته‌های پاکستانی و نقوش آن را مسئله‌ای دانست که این کشور به آن شهرت پیدا کرده و در این زمینه گفت: نقش طبیعی در آن بسیار است، نقوش مرتبط با جغرافیا و شرایط طبیعت کشورشان، نام ائمه و اهل بیت هم در داخل ماشین‌ها دیده می‌شد.

وی به صبوری این مردم اشاره کرد آن را یکی از ویژگی‌های آن‌ها دانست و افزود: آن‌ها در رانندگی به‌شدت بوق می‌زدند اما نکته اینجا است که راننده مقابل هیچ اعتراضی نمی‌کرد و این نشان می‌دهد آن‌ها مردمان صبوری هستند و در مقابل اعتراضات بی‌خود و بی‌جهت واکنش نشان نمی‌دهند، اگر ما امروز اعتراضاتی را در پاکستان می‌بینیم حتما با عقاید، دید یا مصالح کشورشان مغایر است که دست به اعتراض زدند و پای اعتراض خود هستند، این نشان می‌دهد صبوری تا جایی است که مصالح آن‌ها را مورد توجه قرار ندهد. 

رئیس حوزه هنری خراسان رضوی با اشاره به جریان دیدار با یکی از سران پاکستان از حضور سالار عقیلی در پاکستان و برگزاری کنسرت در آن کشور سخن گفت و افزود: در این دیدار متوجه شدم دیپلمات‌های ما بی‌کار هم نبودند، سالار عقیلی به آنجا رفته بود و کنسرت گذاشته بود.

وی افزود: رفقای انقلابی ما به سالار عقیلی خرده نگیرند که چرا یک کلمه در خصوص اسلام و دین در آثارش نیست، به این بیندیشند که هنوز ما اقدام نکردیم اما امثال سالار عقیلی به آنجا رفته‌اند و کنسرت برگزار کردند، پس ما از این جنبه نقادی فاصله بگیریم و این جبهه را کمی گسترده‌تر ببینیم، برای توسعه این کشورها سالار عقیلی‌ها حکم سفیر فرهنگی و دوستی را دارند و می‌توانند داشته باشند.

مرادی با اشاره به قوالی‌خوانی‌های کشور پاکستان، در خصوص فاصله گرفتن ایران از موضوعات فرهنگی، موسیقی و تولیدات تلویزیونی ارزشی گلایه کرد و گفت: دهه ۶۰ تلویزیون ما در مناسبت‌ها گروه قوالی نصرت‌‌ علی‌خان را نشان می‌داد، اما اکنون بند‌های مختلف را نشان می‌دهد، آن موقع خانواده‌ها از پیر تا جوان تحت تأثیر قرار می‌داد، اما اکنون جوان تمایل دارد ببینید اما پدر مخالفت می‌کند و تلویزیون افتخار می‌کند که آخرین کار فلان بند را پخش می‌کند که اصلا متوجه نمی‌شوی چه چیزی گفته و چه خوانده است.

رئیس حوزه هنری خراسان رضوی به تاکید رهبر انقلاب به استفاده از شعر پرمحتوا اشاره و عنوان کرد: جا دارد از موسیقی و گروه‌های قوالی پاکستان در مناسبت‌ها استفاده کرد، نعت‌خوانی و منقبت‌خوانی اهل بیت را چرا نباید داشته باشیم، باید به ایران بیایند و با گروه یا بدون گروه به اجرای موسیقی بپردازند.

وی خاطرنشان کرد: بیان و زبان هنر می‌تواند پیوند دهنده افراد و فرهنگ‌ها باشد اگر ایران می‌خواهد ارتباط خود را با پاکستان گسترده کند، راهی به جز زبان هنر ندارد.

مرادی افزود: پاکستان ۱۰۰ سینما دارد و ۳۰ درصد آن توسط هالیوود و بالیوود اشغال شده است، اما ۷۰ درصد آن خالی است، ما برای آن‌ها چه برنامه‌ای داریم؟ باید برای آن تولید اثر کنیم که سبب قوام آن می‌شود، مقصودم فیلم‌هایی که فروش ۳۰ میلیاردی دارند، نیست، بلکه فیلمی همچون یتیم‌خانه ایران جای دارد در خصوص آن فعالیت کنیم، اما اکنون شاهدیم که با وجود نزدیکی فرهنگ و جغرافیای ما به پاکستان، ترکیه به این حوزه ورود کرده است.

تصویری که از پاکستان ارائه می‌شود، ناقص است

در ادامه یک فعال فرهنگی جهان اسلام با اشاره به سفر اخیر گروه به پاکستان و ویژگی‌های آن از تفاوت آنچه از پاکستان در ذهن داریم و مغایرت آن با واقعیت سخن گفت و اظهار کرد: این مسئله به جز سانسورچی بزرگ که صدا وسیما است، دلایل بسیاری دارد، تصویری که از این کشور ارائه می‌شود، تصویر ناقصی است، تجربه‌های اجتماعی ما نیز تجربه‌های خاصی از حیث مواجهه با پاکستانی‌ها است و دید جامعی از پاکستان نداریم.

حسین کمیلی بیان کرد: شیعیان پاکستان بیشتر در مناطق روستایی زندگی می‌کنند و زوار هم بیشتر از میان همین قشر هستند، به همین دلیل تداعی‌ها از پاکستان اغلب وضع ضعیف و مفلوک است، اما تا جایی که ما رفتیم تصویر این نبود و تفاوت چشمگیری با تصویر ذهنی ما داشت.

وی خاطرنشان کرد: مباحثی از قبیل نزدیکی زبان، ارادت به ائمه هم در میان پاکستانی‌ها به چشم می‌خورد، اما آنچه تصور ذهنی ما از  پاکستان است، در آنجا مشاهده نکردیم بنابراین عنوان برنامه که سرزمین سانسور شده‌ها است، عنوان مناسبی است.

این فعال فرهنگی جهان اسلام با بیان اینکه به لاهور و اسلام‌آباد سفر کردیم، یادآور شد: مسیر استاندارد بین‌المللی در جاده‌ها وجود داشت، ما فکر می‌کردیم حتی راهنمایی و رانندگی درستی نداشته باشد اما همه مسائل مناسب و استاندارد بود.

کمیلی یادآور شد: اسلام‌آباد یک شهر نوساز و مدرن است که در هند قدیم نبوده و بعد از تشکیل حکومت پاکستان تشکیل شده و کاملا بر اساس اصول شهرسازی ساخته شده‌ است.

وی ادامه داد: همه چیز در آنجا نوساز است، برندهای مختلف در آنجا مشاهده می‌شد که توسعه‌یافتگی و سطح رفاه را نشان می‌داد و علاوه بر برندهای جهانی، برندهای پاکستانی هم به‌چشم می‌خورد.

فعال فرهنگی جهان اسلام اظهار کرد: در مقایسه با هند در فروشگاه‌های پاکستان محصولات پاکستانی بیشتر به‌چشم می‌خورد و استفاده از تولیدات ملی در پاکستان بیشتر بود.

کمیلی با بیان اینکه کتاب‌فروشی‌های بسیاری در اسلام آباد وجود داشت، متذکر شد: با وجود اشتراکات بسیار میان زبان فارسی و اردو که برخی خیابان‌ها نام فارسی دارد، اما کتابی به زبان فارسی در آن مشاهده نمی‌شد، زبان فارسی آموزش داده می‌شد، بیشتر کتب ایرانی و سیاسی بود که ذهنیت بدی از ایران نشان می‌داد.

وی عنوان کرد: کتبی با محوریت زنان ایرانی وجود داشت اما به زبان انگلیسی بود که این بسیار جالب توجه است.

این فعال فرهنگی جهان اسلام اظهار کرد: پاکستان حدود ۲۰۰ میلیون جمعیت دارد و ۲۵ درصد تشیع و مابقی اهل سنت هستند که بیشتر آن‌ها سنی صوفی یا قادری و محب اهل بیت هستند.

کمیلی اظهار کرد: اهل سنت آن‌ها ۱۲ امامی هستند و این مسئله‌ای است که ما نسبت به آن غفلت کردیم، چرا که حدود ۱۵۰ میلیون محب اهل بیت در آن کشور وجود دارد.

وی همچنین به نکاتی از قبیل مستحب دانستن تسبیحات حضرت زهرا(س) بعد از نماز، ارادت ویژه به اهل بیت(ع)، توجه خاص به بعد سیاسی کشور خود، احترام ویژه به پول ملی و به‌خصوص رئیس جمهور اشاره کرد و آن‌ها را از مسائل جالب توجه در این کشور دانست.

این فعال فرهنگی جهان اسلام خاطرنشان کرد: موسسه «نظریه» پاکستان که نیمه حکومتی است، روی هویت ملی پاکستان برای مردم فعالیت و تولید محتوا می‌کند.

کمیلی به اشتراکات ایران و پاکستان از قبیل هم خانواده بودن زبان فارسی و اردو، شاعر بزرگی همچون اقبال که ۷۰ درصد اشعارش فارسی است و سرود ملی کشور که تماما فارسی است، اشاره کرد و گفت: متأسفانه ما نسبت به این اشتراکات بی‌توجه بودیم.

وی ادامه داد: دیگران اما بسیار فعال هستند، به‌طور مثال نماد اسلام‌آباد مسجد فیصل است و علاوه بر پلاک خودرو آن نماد هم پشت پلاک نصب می‌شود، این نکته حائز اهمیت است که در کشوری که همه محب اهل بیت هستند، جریانی برای خود نماد ایجاد کرده که غفلت ما و فعالیت ویژه دیگران را نشان می‌دهد.

این فعال فرهنگی جهان اسلام یادآور شد: در این سفر با تیپ‌های مختلف مواجه شدیم و به دلیل اعتراضات سیاسی شرایط شبه امنیتی در کشور برپا بود.

کمیلی به وضعیت پوشش در این کشور اشاره کرد که بیشتر مردم لباس بلوچی و پاکستانی به تن می‌کنند و تاکید کرد: در شهرهای بزرگ‌تر نوع پوشش جوانان تغییر کرده و لباس عادی زیادتر شده است، اما لباس‌های جدید در میان بانوان مرسوم نیست و بسیار نادر است.

وی عنوان کرد: رفاه، نظم و سامان ایران برای اهالی پاکستان تداعی‌گر کشور توسعه یافته است اما برخی تلاش دارند که نخبگان آن‌ها به ایران سفر نکنند.

این فعال فرهنگی جهان اسلام به تلویزیون این کشور اشاره کرد و گفت: در شبکه‌های تلویزیونی فضای سیاسی غالب است و در هر شبکه دائم بحث‌های سیاسی مطرح است.

کمیلی ادامه داد: مسائل اقتصادی و نقد به دولت در آنجا و کاهش ارزش پول ملی پاکستان نسبت به دلار بحث رایج و مطرح کشور بود، همچنین حرف از کشمیر هم در فضای شهری و هم در برنامه‌ها و نقدها مطرح بود، اما در میان مردم اینگونه نبود.