سینمای مستند جای هیچ فیلمسازی را در جشنواره فجر تنگ نمی‌کند/ آیین‌نامه جشنواره فجر باید تکلیفش را در زمینه آثار مستند روشن کند

به گزارش حلقه وصل، محسن استادعلی با تهیه‌کنندگی مستند «خوان بی‌خان» در سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر حضور دارد. او که در سی و دومین جشنواره فیلم فجر، سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی را برای مستند «جایی برای زندگی» به دست آورده بود، درباره‌ی حضور فیلم‌های مستند در این جشنواره سینمایی گفت: «آیین‌نامه جشنواره فیلم فجر با توجه به جشنواره‌های معتبری چون برلین و کن تنظیم شده است. اگر قرار است این جشنواره‌ها را به عنوان نمونه موفق روبروی خودمان قرار دهیم، باید این الگو در تمام بخش‌ها حضور داشته باشد. به این عبارت، مستند بخش جدا‌نشدنی جشنواره‌هایی چون کن و برلین است و هیچ دوره‌ای هم سر حضور یا عدم حضور فیلم مستند در این جشنواره‌ها بحثی صورت نمی‌گیرد.»

استادعلی سه دلیل برای طرح مساله حذف مستند از جشنواره فیلم فجر عنوان کرد و توضیح داد: «اول اینکه تولیدات سینمای مستند در دهه اخیر جدی‌تر از سینمای داستانی دنبال شده و از نظر پرداخت به موضوعات مختلف بویژه مباحث اجتماعی، دست سینمای مستند پُرتر بوده و این ظاهراً باعث نگرانی برخی شده است! دومین مساله مربوط به اکران آثار مستند در گروه هنر و تجربه است. عده‌ای که همیشه مخالف اکران فیلم‌های مستند بودند، استدلال می‌کردند این سینما مخاطب ندارد و حالا با توجه به تجربه موفق اکران مستند با کمترین میزان حمایت، احساس خطر کردند. این را هم در نظر بگیرید هزینه‌ای که برای فیلم‌های داستانی می‌شود، قابل مقایسه با هزینه صرف شده برای آثار مستند نیست تا بتوان این دو گونه سینمایی را در گیشه با یکدیگر مقایسه کرد.»

او افزود: «سومین مساله‌ای که معمولاً باعث می‌شود بحث حذف مستند از فجر باز شود، دوستانی هستند که در هر دوره از جشنواره، فرم شرکت در این رویداد سینمایی را پُر می‌کنند اما فیلمشان از گردونه‌ی رقابت جا می‌ماند. به همین خاطر ما در هر دوره از جشنواره بیم و امید این را داریم که مستند حضور دارد یا خیر!»

استادعلی پیرامون مقایسه‌ی حضور فیلم‌های مستند در جشنواره سینماحقیقت و فجر نیز تصریح کرد: «مگر در جشنواره فجر به سینمای مستند به همان شکل تخصصی جشنواره سینماحقیقت نگاه می‌شود؟ در جشنواره سینماحقیقت آثار ملی و بین‌المللی، در سه بخش جداگانه‌ی کوتاه، نیمه بلند و بلند مورد ارزیابی قرار می‌گیرند و به عوامل فنی فیلم‌ها هم توجه جدی می‌شود. من فکر می‌کنم این بهانه‌ها و برخوردهای حذفی، بیشتر از ذائقه‌های شخصی نشات می‌گیرد.»

تهیه‌کننده «خوان بی‌خان» در ادامه‌ی صجبت‌های خود، پیشنهادهایی نیز برای حضور آثار مستند در جشنواره فجر ارائه داد: «اول اینکه آیین‌نامه جشنواره فجر باید تکلیفش را در زمینه آثار مستند روشن کند. این آیین‌نامه می‌بایست به زمان مشخصی برای دسته‌بندی آثار بلند سینمای مستند برسند تا معیار مستندهای بلند، یک سال 60 دقیقه و سال بعد 70 دقیقه نباشد. مساله بعدی زمان نمایش مستندها در کاخ جشنواره است. سال گذشته زمان صرف ناهار را به نمایش این آثار اختصاص دادند و امسال هم اولین سئانس کاخ جشنواره با نمایش مستند آغاز می‌شود. به نظر من این خط‌کشی‌ها معنا و مفهوم دارد و می‌خواهند به مخاطبان بگویند دستتان برای ندیدن مستند باز است! در حالی که این برخورد با فیلم‌های «نگاه نو» و «هنر و تجربه» نمی‌شود و سئانس نمایش آنها مثل فیلم‌های سودای سیمرغ مناسب است. حرف من این است: لطفا تشخص سینمای مستند را نگیرید.»

استادعلی در پایان گفت: «اتفاق مثبتی که امسال از سوی دبیر جشنواره فجر افتاد، انتخاب آقای مرتضی رزاق‌کریمی به عنوان مدیر بخش مستند بود. کسی که از جنس سینمای مستند است و می‌تواند از حیثیت مستند دفاع کند. حضور مدیر مستند در دوره‌های دیگر جشنواره هم الزامی و از نیازهای این بخش است. امیدوارم در سال‌های بعد موج مقابله دوستان داستانی با سینمای مستند کاهش پیدا کند و ما مدام نگران حضور مستند در جشنواره فیلم فجر نباشیم.»

گفتنی است که فیلم «خوان بی‌خان» به تهیه‌کنندگی محسن استادعلی و کارگردانی هادی معصوم‌دوست، از ساعت 14 روز جمعه 16 بهمن ماه، در کاخ جشنواره فجر (برج میلاد) روی پرده می‌رود.