متولی ساماندهی ۴ هزار کودک کار در تهران کیست؟

نبود متولی مشخص برای ساماندهی کودکان کار و زباله گرد باعث شده است که افراد سود جو و تعدادی از پیمانکاران شهرداری با به کارگیری این کودکان، به درآمد میلیونی برسند و در قبال کار شبانه روزی از کودکان حقوق ناچیزی به آن‌ها پرداخت کنند؛ کودکانی که بیشتر آن‌ها در همان محل دپو زباله شب را روز و در همان محل تفکیک زباله زندگی می‌کنند.

به گفته فاطمه اکبرپور کارشناس پسماند اداره محیط زیست استان تهران روزانه حدود 8500 تن زباله در شهر تهران تولید می‌شود.

تولید 8500 تن زباله تنها در تهران که تفکیک بخش زیادی از آن توسط کودکان انجام می‌شود سود زیادی را به جیب پیمانکاران می‌ریزد، اما سهم کودکان کار از این پول چقدر است؟

محمود عباسی رئیس کمیسیون حقوق کودک در پاسخ به این سوال که کدام دستگاه متولی ساماندهی کودکان کار و زباله گرد است؟ گفت: متولی کودکان کار و خیابانی با وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است، اما دستگاه دیگر مانند سازمان بهزیستی، شهرداری‌ها، استانداری و سمن‌ها نیز باید به وظایف خود عمل کنند.

وی در مورد کودکان زباله گرد گفت: این کودکان قربانی سوء استفاده و بهره‌کشی اقتصادی برخی از پیمانکارانی هستند که با شهرداری تهران قرارداد دارند، به همین دلیل شهرداری تهران مسئولیت محوری ساماندهی این کودکان را برعهده دارد.

عباسی ادامه داد: شهرداری باید به کار پیمانکارانی که از کودکان بهره‌کشی اقتصادی می‌کنند پایان دهد.

رئیس کمیسیون حقوق کودکان وزارت دادگستری بیان کرد: براساس آمار به دست آمده حدود 4 هزار و 600 کودک زباله گرد در تهران داریم که بیش از 95 درصد آن‌ها خارجی هستند.

عباسی گفت: موضوع حضور کودکان کار خارجی در تهران را به دستگاه‌های متولی گزارش دادیم و به آن‌ها اخطار دادیم که اگر در مدت مشخص به مسئولیت خود عمل نکنند، باید پاسخگو باشند.

وی افزود: وزارت کار و سازمان بهزیستی براساس برنامه‌ای که به آن‌ها سپرده شده است باید کودکان کار ایرانی و خارجی را تفکیک و شناسایی کنند و کودکانی که امکان بازگرداندن آن‌ها به خانواده‌شان وجود دارد را به آغوش خانواده بازگردانند و اگر خانواده‌ها صلاحیت نگهداری از فرزندان خود را نداشته باشند با نظر قاضی دادگاه از آن‌ها صلب صلاحیت شده و حضانت کودکان از آن‌ها گرفته می‌شود.

صدرالدین علیپور رئیس معاون سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران در رابطه با پیمانکارانی که از کودکان کار بهره‌کشی می‎کنند، اظهار کرد: ممکن است پیمانکاران طرف قرارداد با شهرداری کودکان را برای جمع آوری زباله بکار گیرند که این تخلف است و این پیمانکاران باید کارگران خود را ثبت کنند، لذا الزامی است که این کارگران در رنج سنی قانونی باشند.

وی افزود: برخی از افراد هم هستند که به صورت غیر رسمی اقدام به جمع آوری زباله‌ها می‌کنند که بر روی آن‌ها نظارتی وجود ندارد.

رئیس معاون سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران گفت: اقدام عملی که شهرداری تهران برای کنترل جلوگیری از به کارگیری کودکان توسط پیمانکاران باید انجام دهد این است که کار تفکیک زباله‌ها را به یک ایستگاه ثابت قابل کنترل منتقل کند که قابل نظارت باشد، نمونه این کار در منطقه 13 انجام شده که طبق آمار در این منطقه تعداد زباله گرد‌ها بسیار کم است.

علیپور گفت: در ایستگاه تفکیک زباله منطقه 13، زمانی که پیمانکار زباله را وارد جایگاه می‌کند افراد دیگر اجازه ورود به ایستگاه تفکیک زباله را ندارند.

وی بیان کرد: نهاد‌های مسئول در امر ساماندهی کودکان زباله گرد مانند اداره اتباع و نیروی انتظامی باید به وظایف خود عمل کنند.

گفت: باید به سمتی برویم که ایستگاه‌های تفکیک زباله را جدید کنیم و ایستگاه‌هایی بکار گرفته شوند که امکان ورود انسان به آن‌ها وجود نداشته باشد و کار تفکیک زباله مکانیزه شود، البته بهترین کار تفکیک زباله‌ها از مبدأ است و باید در منازل انجام شود.

وحید قبادی دانا رئیس سازمان بهزیستی کشور در این باره گفت: زباله گردی یکی از مصادیق کار کودکان است، لذا ضرورت دارد برای پیمانکاران شهرداری که کودکان کار را به کار می‌گیرند، مجازات‌هایی را در نظر گرفت و باند‌هایی که در این خصوص فعالیت می‌کنند، شناسایی شوند.

قبادی دانا تصریح کرد: برای کاهش معضل کودکان زباله گرد، باید نهاد‌های مربوطه از جمله شورای شهر تهران و شهرداری و همچنین اداره اتباع و سازمان بهزیستی با هم همکاری داشته باشند.

قبادی دانا گفت: در ماده 80 قانون برنامه ششم توسعه تأکید شده با همکاری سایر دستگاه‌ها، پیرامون کاهش کودکان کار اقدام شود، اما این درحالی بود که زمان اجرای این طرح، شهرداری دو فضا در منطقه 5 و 8 را که قرار بود در اختیار ما بگذارد در اختیار نگذاشت.

وی افزود: بهزیستی با بودجه محدود خود و تعداد مددجویانی که هر روز به تعداد آن‌ها افزوده می‌شود، نمی‌تواند همه کار‌ها را به تنهایی انجام دهد. شرایط را هم باید در نظر گرفت. با این حال دیوار بهزیستی کوتاه است. ما برای طرح ساماندهی، الگوی سازمان یافته ارائه کرده بودیم، اما اجرای آن نیاز به همکاری دستگاه‌های دیگر نیز داشت و همه دستگاه‌های مربوطه باید ورود کنند.

قبادی دانا گفت: وظیفه ساماندهی کودکان زباله گرد با شهرداری تهران است و در قانون مسئولیتی برای سازمان بهزیستی در قبال این کودکان تعریف نشده است.

الهام فخاری عضو شورای شهر تهران در خصوص به کارگیری کودکان زباله گرد توسط پیمانکاران شهرداری گفت: «برخی پیمانکاران شهرداری کودکان زباله‌گرد را به کار می‌گیرند و از آن‌ها به عنوان نیروی کار ارزان سوء استفاده می‌کنند. این کودکان در کارگاه‌های تفکیک زباله می‌خوابند و همه می‌دانیم که آن‌ها در معرض چه آسیب‌هایی قرار دارند؛ تعدادی از این کودکان به بیماری‌هایی همچون هپاتیت، ایدز، حصبه و کزاز مبتلا شده‌اند.»

آینده کشور در دست کودکان و نوجوانان امروز است و اگر در دوران کودکی آموزش لازم را نبینند و برای آینده آماده نشوند، قطعا در کشور آمار آسیب‌های اجتماعی مانند سرقت و اعتیاد افزایش پیدا خواهند کرد.

در شرایطی که هیچ دستگاه مسئولیت ساماندهی کودکان کار به ویژه زباله گرد را قبول نمی‌کند، لازم است دولت و سمن‌ها هر چه زودتر و پیش از رسیدن فصل سرما فکری به حال این کودکان کنند.