روایتی از وضعیت مدارس شهرهای زلزله زده +عکس

به گزارش حلقه وصل، نه آنتن موبایل هست و نه اینترنت، همان طور که جاده باصفا ولی خطرناک و پر پیچ و خم کرمانشاه به ثلاث باباجانی را طی می‌کنید، یاد ارائه گزارش عملکردها می‌افتید، گزارش‌هایی که نهادهای مختلف از جمله هلال احمر، وزارت بهداشت، سازمان مدیریت بحران و … ارائه می‌دادند: «وضعیت ابتدایی مردم زلزله مناسب هست، هیچ مشکل بهداشتی، امنیتی، رفاهی در شهرهای زلزله زده مشاهده نمی‌شود، مردم به جز از دست دادن عزیزانشان دیگر غمی ندارند»

هرچه به ثلاث باباجانی نزدیک تر می‌شوید، آفتاب شدیدتر و گرمای هوای بیشتر می‌شود، همان ورودی شهر کانکس‌ها خودنمایی می‌کردند، وقتی برای توقف و هم صحبت شدن با مردمانی که در کانکس‌ها زندگی می‌کنند نیست و باید همراه با گروه به سمت مدارس حرکت کرد.

نخستین مدرسه‌، مدرسه ۱۷ کلاسه شهید دانش‌آموز هادی محمدی که به همت بنیاد برکت و با اعتباری در حدود پنج میلیارد تومان ساخته شده بود؛ چند دانش‌آموز که لباس فرم سال‌های گذشته را به تن داشتند، به همراه معلمشان در حیاط مدرسه ایستاده اند، دانش آموزان چنان از دیدن مدرسه نو خوشحال هستند که انگار دنیا را به آنها داده ای؛ ساغر دانش‌آموز ۱۰ ساله از شب زلزله و ترس و تنهایی شأن می‌گوید: «آن شب ما در خانه تنها بودیم، در خانه قفل بود و خیلی ترسیدیم، همسایه آمد و در را برای ما باز کرد، ما مستأجر بودیم و بعد از زلزله خانه‌مان خراب شد، الان هم مستأجر هستیم، البته بیشتر در کانکس زندگی می‌کنیم و برخی مواقع به خانه‌ای که به سختی برای اجاره پیدا کردیم می‌رویم، چون با چند تا از فامیل‌هایمان باهم آن خانه را اجاره کردیم و نوبتی از آن استفاده می‌کنیم، امسال تابستان به جای تفریح و اوقات به مدرسه بالاتری که سالم بود می‌رفتیم و درس می‌خواندیم» ساغر در پاسخ به این سوال که از اینکه تابستان تفریح نداشتی ناراحت نیستی؟ بدون هیچ معطلی گفت: «نه، از درس‌ها عقب می‌ماندیم، الان خیلی خوشحالیم که این مدرسه را برای ما ساختند، می‌توانیم از چند روز دیگر به داخل مدرسه جدید و تمیز بیاییم و مثل بقیه دانش آموزان درس بخوانیم»

مرزبان نظری مدیرکل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کرمانشاه هم به جمع اضافه می‌شود و در رابطه با شرایط مدارس استان کرمانشاه بعد از زلزله می‌گوید: «در ۲۱ آبان ۹۶ در برخی شهرها و روستاهای کرمانشاه زلزله آمد که در پی این اتفاق ۷۸ مدرسه با ۴۱۵ کلاس درس در شهرستان‌های زلزله زده آسیب دیدند که در مجموع ۲۵ مدرسه شهری و ۵۳ مدرسه روستایی، مدارسی بودند که در زلزله آسیب دیدند اما ذکر این نکته ضروری است که هیچکدام از مدارس به صورت کامل تخریب نشدند.

در ابتدا که زلزله آمد اولین گام ما بحث اسکان موقت دانش آموزان بود، کمتر از دو هفته با کمک خیرین چیزی در حدود ۴۷۵ کانکس برای ادامه تحصیل دانش آموزان در شهرستان‌هایی از جمله ثلاث باباجانی، سر پل ذهاب، دالاهو و … احداث شد و دانش آموزان به ادامه روند آموزشی خود مشغول شدند.

گام بعدی، تخریب مدارسی بود که در زلزله بخشی از آن آسیب دیده بود که در این راستا باید همزمان از ظرفیت خیرین هم استفاده می‌کردیم به همین دلیل برای ساخت و سازهای جدید اعلام آمادگی کردیم و توانستیم با کمک خیرین به غیر از ۷۸ مدرسه‌ای که در زلزله آسیب دیده بودند چیزی نزدیک به ۲۰۵ مدرسه دیگر را هم به توافق برای بازسازی و نوسازی برسیم. از این تعداد ۷۳ مدرسه در سال گذشته تحویل شده و ۷۲ مدرسه هم در مهر ماه امسال تحویل داده می‌شوند که در مجموع ۱۴۵ مدرسه و ۶۲۳ کلاس درس در مهر ماه امسال تحویل داده می‌شوند.

دو برابر مدارسی که باید بعد از زلزله آماده می‌شد، مدرسه ساختیم

زلزله برای شهر ما یک تهدید بود ولی ما توانستیم این تهدید را به فرصت تبدیل کنیم و به جای ۴۱۵ کلاس دو برابر آن را بسازیم یعنی مدارسی هم که خطرآفرین بودند اما در زلزله آسیب ندیده بودند، تخریب و بازسازی کنیم.

نکته مهم به غیر از ساخت مدرسه مجهز کردن آن است که تمامی این اقدامات برای تجهیز مدارس انجام شده، بخش عمده‌ای از تجهیزات تحویل داده شده و بخشی دیگر هم در حال تحویل هستند. در بخش هوشمندسازی مدارس مشکلی نداریم. حدود ۳۰۰ دیتا خریداری شده و برای تهیه کامپیوترها هم مناقصه‌ای اجرا کردیم که حدود ۲۰ روز دیگر تکلیف شأن روشن می‌شود.

یک بحث مهم که در ساخت و ساز مدارس از قبل هم بوده ولی بعد از زلزله به آن بیشتر اهمیت داده شد بحث طراحی و جانمایی ساختمان‌ها بود. تمامی مدارسی که بعد از زلزله در استان کرمانشاه ساخته شدند برای جانمایی آنها از آزمایش‌های ژئوتکنیک استفاده شده و فقط هدف ما این نبوده که موقتاً یک مدرسه‌ای را بسازیم و به نکات ایمنی آن توجهی نکنیم.

او ا امه می‌دهد: همانطور که می‌بینید در ساخت ساختمان‌هایمان از شیوه‌های پیچ و مهره ICF، LSF و … استفاده شده تا اگر خدایی نکرده مجدد زلزله‌ای بیاید مدارس ما هیچ آسیبی نبینند البته این را هم بگویم که در آذرماه سال قبل (حدوداً یک سال بعد از زلزله) که حدود ۵۵ مدرسه ما تحویل داده شده بود، زلزله‌ای با قدرت ۶.۳ ریشتر آمد که هیچکدام از این ۵۵ مدرسه حتی یک ترک هم برنداشتند. این را هم یادآوری کنم در برخی روستاها بعد از زلزله آبان ماه دو سال قبل، تمامی ساختمان‌ها و بناهای روستایی خراب شدند اما مدارس سالم مانده بودند و حتی شیشه آنها هم نشکسته بود. البته برخی از مدارس آسیب دیدند که هم تعداد آنها کم است و هم سال ساخت آنها مربوط به ۳۰ سال پیش است.

سرانه فضای آموزشی که در مناطق زلزله زده کمبود داشتیم با ساخت و سازهای جدید جبران شد و چیزی حدود یک متر به ازای هر دانش‌آموز سرانه آموزشی در سطح استان کرمانشاه افزایش یافت. سرانه آموزشی ما قبل از این سال‌ها ۵.۷ بود که الان به ۶.۴ به ازای هر دانش‌آموز رسیده است.

برای ساخت و ساز هر مدرسه رقمی حدود ۵ میلیارد تومان به غیر از تجهیزات هزینه شده که در مجموع ۱۲۰ میلیارد تومان از سوی خیرین و رقمی نزدیک به ۷۰ میلیارد تومان از سوی نوسازی مدارس برای ساخت مدارس جدید در استان کرمانشاه جمع‌آوری شد.

برای ساخت این حجم مدرسه در کرمانشاه نیروی انسانی لازم را نداشتیم بنابراین برخی از پروژه‌ها به استان‌های معین واگذار شدند که ۸ استان، کرمانشاه را برای ساخت و ساز مدارس کمک کردند. در بحث نگهداری ساختمان‌ها نیاز جدی به کمک آموزش و پرورش داریم. اگر قرار باشد ما تجهیزاتی مثل دوربین مدار بسته، سیستم‌های موتورخانه‌ای و … را برای مدارس تهیه کنیم ولی نگهداری از آنها انجام نشود هزینه‌هایی که انجام داده‌ایم به هدر می‌رود و در همین راستا نیاز داریم تا آموزش و پرورش نیروهای خدماتی را جذب کند.»

مدرسه ۱۵ کلاسه دانش‌آموز شهید قادر قادری که در کنار همین مدرسه (مدرسه ۱۷ کلاسه شهید دانش‌آموز هادی محمدی) داشت، رفتیم این مدرسه هم به همت بنیاد برکت و با اعتبار ۶ میلیارد تومان و با ۲۱۷۵ متر زیر بنا ساخته شده است.

دانش آموزانی هم به این مدرسه آمده بودند و مشغول بازی در حیاط مدرسه بودند، یکی از دانش آموزان با اینکه مشغول بازی بود ولی انگار دنیایی متفاوت‌تر از بقیه داشت، مواظب همه بود که هنگام بازی زمین نخورند و زخمی نشوند، تند تند با دست‌هایش به روپوشش می‌کشید که چروک‌های مانتویش صاف شود، می‌خواست آبروداری کند، به سمتش رفتم و گفتم می‌خواهی چند دقیقه‌ای باهم صحبت کنیم؟ کمی مکث کرد و گفت: «از زلزله؟» گفتم: «از هر چیزی که تو دوست داری» با شرم و حیا گفت: «خاله زلزله خیلی بد هست، خدا کند هیچ بچه‌ای زلزله را نبیند، ما مستأجر بودیم و خانه ما ویران شد، الان هم جایی نداریم، همین پشت مدرسه یک خانه خالی بود رفتیم و آنجا زندگی می‌کنیم، این خانه هم دیوارهایش ترک دارند و ما هر لحظه می‌ترسیم که نکند سقف روی سرمان خراب شود، اما خوشحالم از اینکه برایمان مدرسه ساختند، ما بیشتر ساعت روز را داخل مدرسه هستیم، اینجا خیالمان راحت هست که اگر زلزله بیاید اتفاقی برای ما رخ نمی‌دهد ولی ای‌کاش خانه هم داشتیم این‌جوری دیگر خیالم از طرف مامان و برادر و مادربزرگم هم راحت بود» گفتم: چه آرزویی داری؟ گفت: «دیگه هیچ وقت زلزله نیاد» گفتم: یعنی تو اسباب بازی نمی‌خواهی؟ همان طور که تند تند سرش را تکان می‌داد گفت: «نه خاله اسباب بازی می‌خواهم چکار؟»

گروه به سمت مدرسه دیگری حرکت می‌کند و آدم با خود فکر می‌کند که شرایط محیطی چقدر می‌تواند بر سطح فکر این دانش آموزان تأثیرگذار باشد که به جای اینکه به فکر اسباب بازی و خاله بازی باشند و در جواب چه آرزویی داری بگویند فلان چیز را می‌خواهیم، آنقدر عاقل و بزرگ شوند که بگویند اسباب بازی به دردمان نمی‌خورد، دیگر زلزله نیایید! اگر بعد از زلزله شرایط زندگی برای این افراد شرایط مناسبی بود و مسئولان به وعده‌های خود عمل می‌کردند شاید این نوجوان الان آرزوی دیگری داشت.

در زلزله سرپل ذهاب تنها ۱۴ مدرسه آسیب دید و هیچ مدرسه‌ای کامل تخریب نشد

مدرسه ندای زینب از سوی یکی از خیرین مدرسه ساز با اعتبار ساخت ۸ میلیارد تومانی ساخته شده بود، محمد شهلایی معاون اجرایی و نظارت و نوسازی کرمانشاه به سمت گروه می‌آید و درباره وضعیت مدارس کرمانشاه بعد از زلزله می‌گوید: «در شهر سر پل ذهاب به دنبال زلزله دو سال پیش ۱۴ مدرسه آسیب دیدند اما هیچکدام از مدارس کاملاً خراب نشد. این ۱۴ مدرسه هم به دلیل اینکه ساختمان‌هایشان قدیمی بود و با آئین نامه‌های قبلی ساخته شده بود، آسیب‌هایی دیدند. در همان روزهای اول بعد از زلزله با همکاری راه و شهرسازی مجوز تخریب مدارس آسیب دیده گرفته شد و در هفته اول آواربرداری شده است و ساخت این مدارس شروع شد. در مجموع باید بگویم در سر پل ذهاب ۱۴ مدرسه شهری (۱۵۹ کلاس) و ۱۸ مدرسه روستایی (۵۴ کلاس) در زلزله آسیب دیدند. بازسازی مدارس اعتبارات زیادی لازم داشت که خوشبختانه با استقبال خیرین مدرسه ساز، بنیاد برکت، بانک‌ها و … رو به رو شدیم و توانستیم کار را با سرعت شروع کنیم تا به امروز تمامی مدارسی که قرار بود بازسازی و نوسازی شوند آماده شده و همچنین به بهره برداری رسیده و فقط سه مورد باقی مانده است. که هنوز آماده نشده است و دلیل این تأخیر هم تورم و گرانی بود که برای خرید مصالح با آن رو به رو شدیم البته این سه مدرسه تا آغاز سال تحصیلی یعنی مهر ماه آماده می‌شود.

درست است که تورم و گرانی تعهدات اولیه خیرین را تحت الشعاع قرار داد اما خوشبختانه توانستیم به بهترین شکل ممکن پروژه ساخت مدارس آسیب دیده بر اثر زلزله را پیش ببریم و به نحوی بود که اگر مدرسه‌ای ۱۰ کلاس داشت در نوسازی و بازسازی آن یک مدرسه ۱۵ کلاسه ایجاد کردیم و به همین منظور در سر پل ذهاب سرانه آموزشی رشد چشمگیری داشته و به ۷.۲ رسیده است که این رقم با استانداردهای ملی تنها یک متر فاصله دارد و البته از میانگین کشوری بالاتر است.

تعهدات اولیه خیرین بالای ۱۱۰ میلیارد تومان بود ولی به دلیل تورم ۳۰ الی ۴۰ درصد به تعهدات اولیه اضافه شد که حدوداً ۱۴۰ میلیارد تومان می‌شد و ۷۰ میلیارد هم اعتبارات دولتی بود که توانستیم با مجموع این دو به تعهدات خود عمل کنیم.

برای ساخت هر مدرسه مطالعات انجام دادیم، در حین ساخت چه مدارسی که عملیات بتنی داشتند و چه جوشکاری تست‌های لازم انجام شده و در پرونده هر مدرسه هم ثبت می‌شود و موارد مربوط به کنترل کیفیت برای هر ساخت هر مدرسه با دقت انجام می‌شود.

برای ساخت و ساز مدارس در استان و به تبع آن در کشور از سامانه مکان یابی علمی مدارس استفاده می‌شود. این سامانه ساخت هر مدرسه را در ۱۴۰۰ لایه مهم و تأثیرگذار بررسی می‌کند به عنوان مثال اگر بخواهیم در محلی یک مدرسه ایجاد کنیم باید این ۱۴۰۰ لایه را تست کنیم و اگر نتیجه مثبت بود بعد اجازه ساخت داده می‌شود.

این کار دو فایده دارد یکی اینکه مدارس هدفمند ساخته می‌شوند و از ساخت مدارس با کلاس‌های خالی جلوگیری می‌شود، دو اینکه دست افراد برای رفتارهای نمایشی از جمله ساخت و ساز مدارس کوتاه می‌شود. این نکته را هم یادآوری کنم که مدارس سبز یعنی مدارسی که در مصرف انرژی صرفه جویی می‌کنند در برنامه‌های ما قرار دارند و به مرور سعی می‌کنیم در ساخت مدارس تمامی آیتم‌های مدرسه سبز رعایت شود.»

تعداد مدارس زیاد است و وقت کم، تصمیم بر آن بود تا بتوان تعداد بیشتری از مدرسه‌ها را دید و برای همین گروه در هر مدرسه توقف کوتاهی داشت، در ادامه مسیر به هنرستان دخترانه مهر پروین می‌رسی که قبل از وقوع زلزله دبیرستان بوده اما با توجه به نیاز منطقه بعد از زلزله تغییر کاربری می‌دهد و فرد خیری با اعتباری در حدود ۶ میلیارد تومان هزینه‌های ساخت این هنرستان را تأمین می‌کند.

قرار بود بعد از بازدید مدارس استان کرمانشاه به لرستان برای بازدید از مدارس درگیر با سیلاب حرکت کرد و زمان هم به سرعت سپری می‌شد، آموزشگاه دخترانه برکت نصر که آماده تحویل بود و به همت یکی از بانک‌ها تأمین بودجه شده بود آخرین مدرسه‌ای بود که خبرنگاران در کرمانشاه از آن بازدید کردند. این مدرسه هم مانند دیگر مدارس، صنعتی سازی شده و تمام مواردی که باید از لحاظ فنی و مهندسی برای مقاومت سازه استفاده شود در آن رعایت شده بود.

مدارسی که در استان کرمانشاه ساخته بودند به قدری زیبا بود که آدم دوست داشت به عقب برگردد و دوباره پشت این میز و نیمکت‌ها بنشیند، دانش آموزان کرمانشاهی برای تحصیلشان در سال جدید هیچ مشکلی ندارند و تمامی مدارسی که قرار بود تا اول مهرماه تحویل داده شوند آماده بهره برداری بودند، اما ای کاش به قول ندا دانش‌آموز ۱۱ ساله کرمانشاهی به غیر از مدرسه، خانه هم داشتند!