به گزارش حلقه وصل، پوکی استخوان (Osteoprosis) یک بیماری شایع متابولیک استخوان بوده و در آن کاهش عمومی و شدید در توده استخوانی (پوک شدن استخوان) بوجود می‌آید؛ که در آن عناصر تشکیل دهنده استخوان از نظر کیفیت تغییر نمی‌کند ولی از نظر کمیت کاهش می‌یابد.
در این بیماری به فعالیت استئوکلاست افزوده می‌شود؛ استئوپرزپیری، پدیده فیزیولوژیکی نزد افراد مسن محسوب می‌شود. این بیماری وقتی بروز می‌کند که کاهش توده استخوان بیش از حد سریع باشد، در ضمن خانم‌ها بیشتر از آقایان دچار پوکی استخوان می‌شوند و همینطور با افزایش سن احتمال بروز پوکی استخوان بیشتر می‌شود.
علائم بالینی پوکی استخوان چیست؟
یاسر نژادی، متخصص ارتوپد و جراح زانو اظهار کرد: پوکی استخوان، بیماری است که در آن از چگالی و کیفیت استخوان کاسته می‌شود؛ هرچه استخوان‌ها شکننده‌تر شوند، خطر شکستگی بسیار افزایش می‌یابد، ریزش استخوان در سکوت و به تدریج رخ می‌دهد و تا بروز اولین شکستگی علائمی وجود ندارد.
او ادامه داد: استخوان‌های ما بافت زنده و دائما در حال تغییر هستند؛ از لحظه تولد تا بزرگسالی، استخوان‌ها در حال رشد و تقویت هستند. با افزایش سن، برخی از سلول‌های استخوانی شروع به حل ماتریس استخوان می‌کنند، در حالی که سلول‌های استخوانی جدید را تشکیل می‌دهند که این فرآیند به عنوان بازسازی شناخته می‌شود.
این متخصص ارتوپد بیان کرد: تخمین زده می‌شود که هر سه ثانیه یک شکستگی پوکی استخوان رخ می‌دهد؛ شایع‌ترین شکستگی‌های مرتبط با پوکی استخوان در لگن، ستون فقرات و مچ رخ می‌دهد. احتمال بروز این شکستگی‌ها، به ویژه در لگن و ستون فقرات، با افزایش سن در زنان و مردان افزایش می‌یابد.
او با اشاره به اینکه از نگرانی‌های خاص شکستگی‌های مهره‌ای (نخاعی) و لگن است، گفت: شکستگی‌های مهره‌ای می‌تواند منجر به عواقب جدی شود، از جمله از بین رفتن قد، درد شدید کمر و ناهنجاری است؛ شکستگی لگن اغلب به عمل جراحی نیاز دارد و ممکن است منجر به از بین رفتن استقلال یا مرگ شود.
عوامل خطری قابل کنترل
این متخصص ارتوپد با بیان اینکه بانوان کم وزن در معرض ابتلا به پوکی استخوان هستند، گفت: بانوان بسیار لاغر که عادت ماهانه نامنظمی دارند در معرض خطر پوکی استخوان قرار می‌گیرند؛ زنانی که دارای اضافه وزن هستند، معمولا در معرض خطر نیستند ولی احتمال ابتلاء به ناراحتی‌های دیگر در آن‌ها زیادتر است.
نژادی با بیان اینکه نداشتن فعالیت، کاهش توده استخوان را تسریع می‌کند، گفت: ورزش مناسب به افزایش مقدار استخوان و سلامتی بیشتر کمک می‌کند، همچنین افرادی که مشروب مصرف می‌کنند غالبا برنامه غذایی نامناسبی داشته و کم ورزش می‌کنند.
شیوه درمانی پوکی استخوان
این متخصص ارتوپد گفت: اقدامات بسیاری برای پیشگیری و تشخیص پوکی استخوان وجود دارد؛ اکنون این وضعیت بطور عمده قابل درمان است و با ترکیبی از تغییرات در شیوه زندگی و درمان مناسب پزشکی، می‌توان از بسیاری از شکستگی‌ها جلوگیری کرد. هدف از درمان، جلوگیری از پیشرفت بیماری و کمک به بهبود آن است؛ تغییر در رژیم غذایی، مواد پروتئینی، کلسیم مکمل، املاح و ویتامین‌ها و مخصوصا ویتامین D باید، مقدار کافی از راه غذایی و دارویی به این بیماران داده شود.
راه‌های پیشگیری پوکی استخوان
او در خصوص راه‌های پیشگیری از پوکی استخوان، گفت: بانوانی که دچار پوکی استخوان هستند روازنه هزار تا ۱۵۰۰ میلی‌گرم کلسیم نیاز دارند؛ بنابراین برای حفظ سلامتی خود به طور منظم به قدر کافی کلسیم و ویتامین D مصرف کنید. یک برنامه غذایی متعادل سالم داشته باشید و سیگار نکشید. همچنین از مصرف داروهایی که موجب خواب آلودگی یا گیجی شما می‌شوند، خودداری کنید. از زمین خوردن پیشگیری کنید و کفش‌های محکم بپوشید که دارای پاشنه‌های کوتاه و کف عاج‌دار باشد.
این متخصص ارتوپد افزود: برای جلوگیری از افتادن در راه‌پله‌ها سعی کنید آنجا را کاملا روشن نگه دارید؛ هنگام راه رفتن در پله‌ها از دستگیره و نرده پلکان استفاده کنید، بیشتر ورزش کنید چون استخوان‌های شما شکننده‌اند، درباره نحوه ورزش بی‌خطر مشورت کنید.
دارو درمانی در پوکی استخوان
نژادی بیان کرد: درمان پوکی استخوان ممکن است همراه با تغییر شیوه زندگی باشد. بعضی داروها موجب کُند شدن روند کاهش استخوان می‌شوند؛ بهتر است کلسیم کافی در برنامه غذایی خود بگنجانید، چراکه کلسیم کافی می‌تواند موجب پیشگیری و درمان پوکی استخوان شود.
او افزود: میزان توصیه شده مصرف کلیسم در هر روز برای بانوان بین سنین ۱۱ تا ۲۴ سال، حدود ۱۲۰۰ - ۱۵۰۰ میلی‌گرم، برای زنان باردار یا شیرده حدود ۱۲۰۰ - ۱۵۰۰ میلی گرم، سنین ۲۵ تا ۴۹ سال (قبل از یائسگی) ۱۰۰۰ میلی‌گرم، افراد ۵۰ تا ۶۴ سال (بعد از یائسگی) ۱۰۰۰- ۱۵۰۰ میلی‌گرم و برای آن‌هایی که ۶۵ سال به بالا ، حدود ۱۵۰۰ میلی‌گرم است.
درمان با مصرف مواد غذایی حاوی کلسیم
این متخصص ارتوپد با اشاره به اینکه بهترین راه جذب کلسیم مصرف غذاهای پر از کلسیم است، گفت: این غذاها عبارتند از لبنیات نظیر شیر کم چرب، پنیر و ماست کم چرب، ماهی‌های نرم استخوان نظیر کنسرو ماهی آزاد و ساردین، سبزیجات تازه، خشکبار، حبوبات، سویا. از دکتر خود بپرسید که به چه مقدار کلسیم نیاز دارید و در غذاهایی که می‌خورید چه مقدار کلسیم وجود دارد.
او در پایان یادآوری کرد: اگر مجبورید قرص یا شربت کلسیم مصرف کنید از پزشک بخواهید که مناسب‌ترین نوع و دوز آن را برای شما توصیه کند. برچسب‌ها را به دقت بخوانید و تمام داروهای یاد شده را به یکباره نخورید، بهتر است در طول روز بین مصرف آن‌ها فاصله بگذارید.