«دیدن این فیلم جرم است» پشت سد ارشاد

به گزارش حلقه وصل، «دیدن این فیلم جرم است»؛ فیلمی که حتی نامش کنجکاوی‌برانگیز است و از همان روزهای اول ساخت، به‌عنوان یکی از تولیدات جنجالی حوزه هنری در فضای رسانه‌ای معرفی شد.

داستان حواشی این فیلم هم به پیش از برگزاری سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر بازمی‌گردد. هرچند نام این فیلم در فهرست آثار بخش «نگاه نو» این رویداد سینمایی جای گرفت اما زمزمه‌هایی از احتمال حذف «دیدن این فیلم جرم است» به کارگردانی رضا زهتابچیان به دلیل مضمون سیاسی‌اش از جشنواره به گوش رسید و حتی بارها مطرح شد مسئولانی از نهادهای مختلف به تماشای این فیلم نشسته‌اند تا رضایت یا عدم رضایت خود را برای نمایش آن در جشنواره فیلم فجر اعلام کنند.

«دیدن این فیلم جرم است» محصول حوزه هنری است و می‌توان رگه‌هایی از «آژانس شیشه‌ای» ابراهیم حاتمی‌کیا را در آن یافت؛ همان‌قدر اعتراضی و همان‌قدر چالش‌برانگیز؛ فیلمی که جریان‌های قدرت و ثروت را مورد مواخذه قرار داده و جریان‌های مختلف سیاسی و... را زیر تیغ نقد برده است.

فرصت اکران؛ نشانه‌های یک تقابل

پس از رونمایی پرواکنش فیلم در جشنواره سی‌وهفتم فیلم فجر، در آستانه نوروز ۹۸ صاحبان فیلم درخواست اکران در این فصل را دادند اما طبق گفته محمدرضا شفاه تهیه‌کننده این اثر در برنامه «هفت»، اخذ پروانه نمایش «دیدن این فیلم جرم است» منوط به انصرافش از اکران در این بازه زمانی می‌شود! شفاه در این برنامه تلویزیونی عنوان کرد: «ما حتی برای اکران نوروز درخواست هم داده بودیم اما تأکید شد که باید انصراف بدهید و نهایتاً هم تصمیم بر این شد که اکران نوروز را از دست بدهیم. معترض این وضعیت بودیم اما واقعاً احساسمان این بود که بعد از این تصمیم پروانه نمایش فیلم صادر خواهد شد، اما بعد از چهارماه انتظار و ارائه درخواست رسمی و کتبی، هنوز پروانه نمایش برای فیلم صادر نشده است. هر بار هم به مراجعی ما را ارجاع دادند که به ظاهر ارتباطی با صدور پروانه نمایش فیلم نباید می‌داشتند!»

هر چند در همان زمان یعنی در زمانی تصدی‌گری ابراهیم داروغه‌زاده در معاونت ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی چندبار بر این فیلم اصلاحیه‌هایی وارد شده بود و صاحبان این فیلم برای دریافت اطلاعات بیشتر از کم و کیف این اصلاحات به شورای پروانه نماش مراجعه کرده و نتیجه نگرفته بودند، اما همزمان با روی کار آمدن محمدمهدی طباطبایی‌نژاد و معارفه او به عنوان معاون جدید ارزشیبابی و نظارت سازمان سینمایی، بار دیگر تهیه‌کننده «دیدن این فیلم جرم است» اعتراض خود را اعلام و نامه‌ای خطاب به طباطبایی‌نژاد منتشر کرد که در آن خواستار تعیین تکلیف این فیلم سینمایی شد که البته تاکنون پاسخی به آن داده نشده است.

«دیدن این فیلم جرم است» فراز و نشیب‌های زیادی طی کرده و شواهد نشان می‌دهد جریان اکرانش با یک گره کور مواجه شده است، که همین موضوع این انگاره را شکل داده است که آیا واقعا دیدن این فیلم جرم شده است!؟

پای انتقام بابت «گاندو» در میان است!

برای اطلاع از سرنوشت این فیلم، سراغ محمدرضا شفاه تهیه‌کننده «دیدن این فیلم جرم است» رفتیم که او زوایای تازه و پنهانی را از مشکلات این فیلم آشکار کرد.

هیه‌کننده فیلم سینمایی «دیدن این فیلم جرم است» به کارگردانی رضا زهتابچیان درباره سرنوشت این فیلم به خبرنگار مهر گفت: پس از چندماه تلاش بی‌نتیجه برای دریافت پروانه نمایش،  همزمان با معارفه آقای محمدمهدی طباطبایی‌نژاد معاون جدید ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی، نامه‌ای خطاب به ایشان برای تعیین تکلیف فیلم منتشر کردیم که بازتاب زیادی هم در رسانه‌ها داشت. در پی این نامه‌نگاری، جلسه‌ای با سازمان سینمایی و با حضور جناب طباطبایی‌نژاد برقرار شد و درخواست کردیم تا تکلیف «دیدن این فیلم جرم است» را مشخص و نظرشان را صریحا اعلام کنند.

شفاه ادامه داد: دوستان ابراز کردند که نظرمان این بود تا به فیلم شما مجوز نمایش بدهیم، اما با توجه به مسائلی که حول پخش سریال «گاندو» به وجود آمد، ارشاد نمی‌تواند اجازه دهد «دیدن این فیلم جرم است» هم اکران شود! و صراحتاً بیان شد نظر تصمیم‌گیران مربوطه این است؛ «اگر ما جلوی پخش گاندو را نمی‌توانستیم بگیریم، اما مانع اکران «دیدن این فیلم جرم است» که می‌توان شد، بنابراین فعلاً اجازه اکران این فیلم را نمی‌دهیم.»

وی افزود: من فکر می‌کنم این حرکت به نوعی انتقام‌جویی اشتباهی است که در شأن مسئولان سازمان سینمایی نیست. اصلا به فرض که حرف دوستان درست باشد و هنرمندی اثری ساخته باشد که نسبت به آن انتقاد یا شکایتی وجود دارد، آیا وقتی زورمان نمی‌رسد، یک هنرمند دیگر باید توبیخ شود و یک فیلم دیگر باید به بند کشیده شود!؟ قدیمی‌ها در این موارد گفته‌اند که «گنه کرد در بلخ آهنگری به شوشتر زدند گردن مسگری»! این دیگر قانون زورگویی‌ است، هر که زورش می‌رسد بر اساس منافعش زورگویی کند.

طباطبایی‌نژاد گفت شخصاً با اکران فیلم موافق است

این تهیه‌کننده ادامه داد: به هر حال ما کماکان منتظر پاسخی روشن از سوی مسئولان سازمان سینمایی هستیم. خصوصاً که آقای طباطبایی‌نژاد در انتهای آن جلسه تاکید داشتند که «علی‌رغم نکاتی که درباره فیلم دارم، شخصاً با اکران فیلم موافقم و به نظرم اکران «دیدن این فیلم جرم است» به سینمای امروز ایران کمک می‌کند.» ایشان این وعده را نیز دادند که مساله را از مقامات سازمان سینمایی و وزارت ارشاد پیگیری کنند و جواب دقیق‌تری بدهند. به همین دلیل ما هنوز امیدواریم یک جواب متفاوت از ارشاد بشنویم.

شفاه در پاسخ به این پرسش که آیا تا آخر سال امکان نمایش «دیدن این فیلم جرم است» وجود دارد یا خیر گفت: این سوال ما از دوستان وزارت ارشاد است که باید پاسخ بدهند اما همانطور که گفتم به ما اعلام کردند که «در حال حاضر امکان نمایش وجود ندارد»؛ به نظر من این جمله معنای خطرناکی دارد و نشان می‌دهد اراده‌هایی برای جلوگیری از اکران فیلم و تلاش برای بیات کردن مضامین به روز و مهم موجود در آن وجود دارد که البته ما با همه توان مقابل چنین تصمیم‌سازی‌های غلطی ایستادگی خواهیم کرد و تصمیم جدی داریم تا فیلم را در فصول آتی همین امسال و به هر طریق ممکن به اکران برسانیم.

این تهیه‌کننده در پاسخ به این سوال که با روند پیش رو آیا می‌شود از عنوان «توقیف» برای «دیدن این فیلم جرم است» استفاده کرد؟ اظهار کرد: کلمه توقیف به لحاظ حقوقی برای فیلم‌هایی به کار می‌رود که تخلفی داشته‌اند و به این واسطه رسماً به آن‌ها اعلام می‌شود مجوز نمایش نخواهند گرفت. سازمان سینمایی و وزارت ارشاد امکان توقیف فیلم ما را به لحاظ قانونی ندارند، چرا که فیلم ما از لحاظ رویه‌های قانونی هیچ تخلفی نداشته که بتوانند آن را توقیف کنند. لذا صراحتا این موضوع را نمی‌گویند و بهانه‌جویانه هر بار به دلیل جدیدی ابراز می‌کنند که «بهتر است این فیلم فعلا اکران نشود».

جریاناتی که از اکران فیلم بیم دارند

وی افزود: تحلیل بنده این است که وزارت ارشاد و سازمان سینمایی، خواسته یا ناخواسته مجری اراده‌های جریان قدرتی شده‌اند که سال‌هاست هم درون دولت حضور دارند و هم خارج از آن، در سایر دستگاه‌ها و قوای دیگر کشور. یقینا در سطوح مختلف کشورمان افرادی هستند که به خاطر خیانت‌های خود و از ترس روشنگری‌های فیلم از اکران آن بیم دارند و تمام تلاش خود را برای جلوگیری از اکران آن به کار خواهند بست.

وی بیان کرد: این فیلم بالاخره دیر یا زود توسط مردم دیده خواهد شد. راستش تأسف می‌خورم که ارشاد پذیرفته صورتحساب همه هزینه‌ها و بدنامی‌های حاصل از کارشکنی در اکران این فیلم را به نام خود و دولت متبوعش بنویسد. نمی‌دانم دولت چه اصراری دارد خود را نماینده و مرجع ضمیر «دیدن این فیلم جرم است» قرار دهد و همه تیغ‌هایی که فیلم به سوی جریان گسترده تشنه قدرت کشیده را به جان خود بنشاند. این کار مسئولان سازمان سینمایی، دولت مستقر را تبدیل به وکیل مدافع کل جریان بیگانه‌دوست و نمادِ مقابله با فریاد مظلومانه و عدالتخواهانه‌ فیلم می‌کند!

شفاه درباره اصلاحیه‌های «دیدن این فیلم جرم است» عنوان کرد: در قدم اول به ما عنوان کردند اصلاحیه‌هایی برای فیلم در نظر گرفته شده است؛ لذا ما جلسه‌ای تشکیل دادیم تا حضوری درباره اصلاحیه‌ها و تدقیق آن‌ها مذاکره کنیم  که در طول جلسه به ما فهمانده شد که این اصلاحات موضوع اصلی نیست، و بحث اصلی‌تری درباره کلیت اکران فیلم ما مطرح است و ما هنوز باید مذاکرات در سطوح بالاتری داشته باشیم. مذاکراتی که بارها بین مسئولان حوزه هنری، سازمان تبلیغات، وزارت ارشاد و رئیس سازمان سینمایی شکل گرفته و توافقات و وعده‌هایی درباره «دیدن این فیلم جرم است» صورت گرفته است اما ما باز به پله اول بازگشته‌ایم. لذا نمایش «دیدن این فیلم جرم است» در این شیوه در یک چرخه‌ باطل در حال مدیریت است.

هرچند مسئولان سازمان سینمایی هنوز درباره این فیلم سکوت اختیار کرده‌اند اما خبرگزاری مهر همچنان پیگیر توضیحات مسئولان سازمان سینمایی درباره اظهارات تهیه‌کننده «دیدن این فیلم جرم است» و اعلام موضع رسمی درباره سرنوشت این فیلم خواهد بود.