دستم از خدمت ارباب اگر کوتاه است/ باغ طوطی تو را با مژه جارو کردم

حلقه وصل: حضرت عبدالعظیم حسنی معروف به «سیدالکریم» فرزند عبدالله، فرزند علی بن حسن، فرزند حسن بن زید، فرزند زید بن حسن، فرزند علی ابن ابی طالب است که با چهار واسطه به امام حسن مجتبی علیه السلام و با پنج واسطه به حضرت علی علیه السلام می رسد.

پدر بزرگوارش عبدالله و مادرش گرامی‌اش فاطمه دختر «عقبة بن قیس» است. ولادت با سعادت حضرت عبدالعظیم علیه السلام در سال ۱۷۳ هجری قمری در شهر مقدّس مدینه واقع شده و مدّت ۷۹ سال عمر با برکت او با دوران امامت چهار امام معصوم، یعنی امام موسی کاظم، امام رضا، امام محمّد تقی و امام علی النّقی علیهم السلام مقارن بود. آن حضرت محضر مبارک امام رضا، امام محمّد تقی و امام هادی علیهم السلام را درک و احادیث فراوانی از آنان روایت کرد.

زمینه‌های مهاجرت حضرت عبدالعظیم علیه السلام از مدینه به ری و سکونت در دیار غربت را باید در اوضاع سیاسی و اجتماعی آن عصر جستجو کرد؛ در چینن دوران دشوار و سختی بود که حضرت عبدالعظیم علیه السلام به خدمت حضرت امام هادی علیه السلام رسید و عقاید دینی خود را بر آن حضرت عرضه کرد که این داستان معروف، خود به تنهایی بیانگر ایمان و تدّین والای اوست.

دیدار حضرت عبدالعظیم علیه السلام در سامرا با حضرت امام هادی علیه السلام، به خلیفه گزارش داده و دستور تعقیب و دستگیری وی صادر شد، او نیز برای مصون ماندن از خطر، خود را از چشم مأموران پنهان داشت و در شهرهای مختلف به صورت ناشناس رفت و آمد می کرد و شهر به شهر می گشت تا به شهرستان «ری» رسید و آنجا را برای سکونت انتخاب کرد. صاحب الذریعه می فرماید: از برخی کتاب‌ها نقل شده است که وفات او در نیمه شوال سال ۲۵۲ هجری قمری است.

در اینفوگرافی زیر با زندگینامه حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) آشنا شوید:

برای مشاهده اندازه اصلی روی تصویر کلیک کنید

* حکمت برابری زیارت حضرت عبدالعظیم(ع) با زیارت سیّدالشهدا(ع)
برابری فضیلت زیارت حضرت عبدالعظیم با زیارت سالار شهیدان بی تردید بدون حکمت نیست. شاید نتوان به حکمت آن پی برد؛ لیکن راز و رمز این فضیلت بزرگ را باید در شخصیت علمی، عملی و جهادی آن بزرگوار، جستجو کرد.

درمیان امام زادگان، شخصیت های بزرگی وجود دارند؛ اما درباره هیچ یک از آنها نقل نشده و حدّاقل به ما نرسیده که زیارتش با زیارت سیّدالشهدا برابری کند. بنابراین، حضرت عبدالعظیم علیه السّلام باید از خصوصیات و مقامی برخوردار باشد که از مرقد مطهّرش نور حرم حسینی ساطع گردد و شمیم دل‌انگیز سیّدالشهدا از آن استشمام شود.

گفتنی است که احادیث دیگری نیز در فضیلت زیارت حضرت عبدالعظیم علیه السّلام نقل شده‌اند ، مانند آنچه از شهید ثانی در تعلیقه خلاصة الاقول علامه حلّی از امام رضا علیه السّلام نقل شده که فرمود:
هرکس قبر عبدالعظیم را زیارت کند، بر خدا لازم می‌شود که که او را داخل بهشت کند.

و در حدیث دیگری از آن امام آمده که فرمود :
هرکس نمی‌تواند مرا زیارت کند، برادرم عبدالعظیم حسنی را در ری زیارت کند

مسئله این است که براساس حدیثِ یاد شده، آیا زیارت حضرت عبدالعظیم علیه السّلام به طور مطلق می‌تواند جایگزین زیارت امام حسین علیه السّلام شود و یا در شرایط خاصّی از چنین فضلیتی برخوردار است؟ بی تردید، مقصود امام هادی علیه السّلام در حدیث یاد شده، این نیست که از فضایل زیارت امام حسین علیه السّلام بکاهد و یا در بیان فضیلت حضرت عبدالعظیم علیه السّلام مبالغه نماید.

خبر | جزئیات برنامه‌های ایام وفات حضرت عبدالعظیم(ع)

بنابراین، در پاسخ به سؤالی که مطرح شد، می‌توان گفت: برابری فضیلت زیارت عبدالعظیم علیه السّلام و امام حسین علیه السّلام مقیّد است به فضای سیاسی ویژه‌ای که پیروان اهل بیت «علیهم السّلام» در آن مقطع تاریخی در آن زندگی می‌کردند، در زمانی که اختناق شدیدی جهان اسلام را فراگرفته بود و جامعه تشیّع در دوران زمامداری افرادی مانند: متوکّل، مُعتـّز و معتمد عبّاسی، سخت‌ترین دوران‌های تاریخیِ خود را سپری می‌کرد. در چنین شرایطی، امام هادی علیه السّلام به منظور پیشگیری از خطرهایی که از طرف حکومت‌های وقت، شیعیان را تهدید می‌کرد، فضیلت زیارت حضرت عبدالعظیم را با زیارت امام حسین علیه السّلام برابر دانسته است. به تعبیری روشن‌تر، زیارت حضرت عبدالعظیم علیه السّلام برای کسانی که آمادگی خطر پذیری برای زیارت امام حسین علیه السّلام را داشته باشند، پاداشی معادل زیارت آن حضرت دارد و حرم حضرت عبدالعظیم علیه السّلام شعبه‌ای از حرم سیّد الشهدا علیه السّلام است. و این خود، فضیلتی بزرگ و حاکی از جایگاه بلند عبدالعظیم در نزد اهل بیت «علیهم السّلام» است.

* اشعار وفات حضرت عبدالعظیم حسنی

همین که راه نَبَـستی به روی من… ممنون
همین که ذکرِ لبم شدحسن حسن ممنون
همیـن که پایِ عـَلـَم با نـوایِ یا حـیدَر
اجازه دادی وُ وٰاشد لب وُ دهـن ممنون
اگر چه نوکـرِ تو در عـمل نـبودم من
همیشه دَم زده ام از تو در سخن ممنون
مـنم گـدایِ حرم… سیـدالـکریم تویی
تو نان رِسان شده ای قبلِ در زدن ممنون
حریمِ تو حرمِ یارِ ماست… کرب و بلاست
شمیمِ سیب رِساندی به همـوطن ممنون
اگر چه یارِ حسینی ولی کفن شده ای
بخوان برایِ من از شاهِ بی کفن ممنون
غروب آمد و بخشـید جان وُ مالَـش را
عبا وُ خوُود وُ نگین داد وُ پیرهن ممنون
نرفت هیـچ کسی دستِ خالی از گودال
نَخواه روضه یِ سُم های اسب و تن… ممنون
سَری به نیزه نشست و شکست پهلویی
بـبار وُ ندبه بخوان پا به پای مِن ممنون
محمد قاسمی

ای آنکه زیباتر ز پرواز نسیمی
باخاکِ زیرِ پای خود هستی صمیمی
مثل حسن تفسیر ذکر ِ «یاکریمی»
مشهور در عالم به شاه عبدالعظیمی
بوی حسن می آید از صحن وسرایت
تعظیم دارد سبزیِ گلدسته هایت
با چشم هایِ خود گره وامی کنی تو
می آیی و در عشق , غوغا می کنی تو
با مقدمت این چشمه , دریا می کنی تو
«ری» را حسینیه زهرا می کنی تو
ما تاقیامت خاک بوسِ این حریمیم
مدیونِ احسان ِ تو آقایِ کریمیم
عبدالعظیمی عاشقِ پروردگاری
بر آستانِ قربِ حق سر میگزاری
این جمله بس باشد ز اوصافِ تو آری
«تو مُهرِ تأیید از امامِ خویش داری»
از بسکه زیبا عهد با دلدار بستی
الحق زیارانِ امامِ هادی هستی
مارا تو از دستان غم آزاد کردی
از خاک نفرین گشته ما یاد کردی
در خاک ِ ری کرببلا ایجاد کردی
این سرزمین را تو حسین آباد کردی
بی شک تورا زهرا فرستاده به ایران
مدیون تو هستیم وآقای خراسان
خیلی در این وادی کنارت گریه کردیم
با نوکران بی قرارت گریه کردیم
هر مسلمیه در جوارت گریه کردیم
سینه زنان دورِ مزارت گریه کردیم
شاید تسلایِ دل مادر نماییم
شاید که از شرمندگی ها در بیاییم
صحن وسرای تو دیارِ گریه کن هاست
هرگوشه از صحنت مزارِ گریه کن هاست
صحنت شبِ جمعه قرارِ گریه کن هاست
چون مادری در انتظارِ گریه کن هاست
دلداده و سرگشته ایم الحمدلله
مایارِ مادر گشته ایم الحمدلله
با یک سلام از کویِ تو پرباز کردیم
تاگوشه صحنِ حسین پرواز کردیم
سیر و سلوکِ عاشقی آغاز کردیم
مانند فطرس بر ملائک ناز کردیم
راه رسیدن تا خدا تنها حسین است
زیباترین ذکر لبِ زهرا حسین است
شبهایِ جمعه گریه آب و رنگ دارد
پیراهنی که جا صدها چنگ دارد
مادر شکایت ها زروز جنگ دارد
گوید چرا رویِ تو جای سنگ دارد
گوید مرا با روضه هایت پیر کردی
مثل خودم زیرِ لگدها گیر کردی
مانند من ترکیب ِ ابرویت بهم ریخت
باهر تکان ضربه گیسویت بهم ریخت
خوردی زمین ووضع پهلویت بهم ریخت
آتش گرفتی حالت رویت بهم ریخت
خیلی شبیه مادرت زهرا شدی تو
آشفته گیسو زیرِ دست وپا شدی تو
بر نیزه ها و نیزه دارِ پست لعنت
بر آنکه راهِ حنجرت را بست لعنت
با هر تکان خیزران زینب زمین خورد
از تشت و افتاد وسرت بالب زمین خورد
قاسم نعمتی

السلام ای عم ختم المرسلین
السلام ای حامی والای دین
سرور جمع شهیدان احد
شیر حق بعد از امیر المومنین
آل ابراهیم بر تو مفتخر
در بنی هاشم درخشی چون نگین
غیرت اللهی و در گردان عشق
اختر تابانی و ماه مبین
ای جوانمردی به نامت وامدار
ای حمیت با نگاه تو عجین
بر برادر زاده ات یاور شدی
تا نباشد پور عبدالله حزین
خواری بوجهل با دست تو بود
بر سرش با ضربه های سهمگین
ای شکار شیر کار سهل تو
کس ندیده شیرمردی این چنین
در احد از مرکبت لغزیده پای
نیزه ای زد بر تو خصم در کمین
ورنه کس یاری رزمت نداشت
شد چنین تقدیر رب العالمین
پیکرت شد قطعه قطعه وای من
پاره هایی از جگر با خون قرین
اشک ریزان مصطفی بر پیکرت
ناله ها دارد به قلبی آتشین
پیکر پاکت بپوشد با ردا
تا نگردد خواهر تو دل غمین
از دل زینب امان در قتلگاه
دید نعش بی سری روی زمین
محمد مبشری

سالیانی ست که بر قبله ی ری رو کردم
دست من نیست , به احسان شما خو کردم
هر سلامی به تو دادیم , حسن داده جواب
بی سبب نیست که در صحن تو هوهو کردم
دستم از خدمت ارباب اگر کوتاه است
باغ طوطی تو را با مژه جارو کردم
زائر قبر تو زوار حسین بن علیست
هر شب جمعه فقط روی , بر این سو کردم
هر زمانی گره ی کرب و بلا کور شده
روضه ای نذر تو و ضامن آهو کردم
علیرضا وفایی(خیال)

همیشه حـال مرا خـوب کرده نازِ نگاهت
همیشه دست گدا را گرفته ای سر راهت
فدای اینـهمه لطـف و وفـا ومعـرفت تو
فدای سینه یِ سرخ و کبود وشال سیاهت
تواهل دین و ولایی تو روضه خوان حسینی
نفـس نفـس زدن شاه تشنه لب شده آهت
حرمْ حریمِ حـسین است و قتلگاه ندارد
سه شعبه ای ندریده گلوی طفل سپاهت
به دست و پای گل تو نبوده بند اسارت
وشعله ای نرسیده به پای نیزه یِ ماهت
تنـی به زیر سـم اسبـهای کوفه نمانده
سری نبوده به تشت طلا برای سیاحت
شنیده ای به حرم حمله کرده اندو ندیدی
برای بردن پیـراهنـی هجوم به شاهت
حـریم تو شده کـرب وبلای کشور ایران
بیا و ندبه بخوان ای عروج و اوج شباهت
حسین ایمانی

تا که پایم به این حرم وا شد
غصه از روی سینه ام پا شد
درد بی دردی ام مداوا شد
طبع خشکیده ام شکوفا شد
فصل تنهایی ام دگر طی شد
وطن مادری من ری شد
پیش پای تو سر نمیخواهم
جز دلی دربدر نمی خواهم
به منی که جگر نمی خواهم
میدهی هر قدر نمی خواهم
جرأت پر زدن به من دادی
بسکه عشق حسن به من دادی
حسنی هستی و کرم داری
خوشبحالت که تو حرم داری
چه قدر عزت و حشم داری
نکند از درت برم داری!
میروم بی تو رو به حیرانی
ملجأ مردمان تهرانی
نامت عبدالعظیم آقا جان
لقبت هم کریم آقا جان
همگی از قدیم آقا جان
با تو همسایه ایم آقا جان
سایه ات مستدام همسایه
شخص عالی مقام همسایه
شب جمعه در ازدحام حرم
شده ام خم به احترام حرم
زندگی ام شده به نام حرم
پرچم سبز روی بام حرم
آبروی تمام “ایران” است
نفس تازه ای به هر جان است
داده ام در هوای تو پر را
میدهم پای تو تن و سر را
میزنم حرف های آخر را
ناله های غریب مادر را
ما شنیدیم از دل صحنت
جان به قربان سفره ی پهنت
بانی روضه های مسلمیه
گریه های عزای مسلمیه
اشک جاری به پای مسلمیه
سوز و ساز صدای مسلمیه
حرمت پاتوق حسینی هاست
حرمت مثل کربلا زیباست
حرف کرببلاست یاالله
روضه هایی به پاست یا الله
این سری که جداست یاالله
سر ارباب ماست یاالله
بر سر نیزه هاست هجده سر
قد زینب شده است کوته تر
تا که او را نشانه میکردند
سنگ ها را روانه میکردند
گریه اش را بهانه میکردند
قسمتش تازیانه میکردند
تازیانه , به روی یک خواهر
تازیانه… مدینه… یک مادر
محمدحسن بیات لو

ای دلنواز, دلبرم ای سیدالکریم
مسکین لطف این درم ای سیدالکریم
در سر خیال روی تو آب است و دانه ام
بر بام تو کبوترم ای سیدالکریم
ای آسمان ری, ز نگاه تو غرق نور
ای مهر و ماه و اخترم ای سیدالکریم
از خود خدا نکرده برانی اگر مرا
روی از درت کجا برم ای سیدالکریم
زنجیر عشق آل علی طوق گردنم
دست شماست بر سر ای سیدالکریم
بوی حسین و روی حسن در تو جلوه گر
ای وارث پیمبرم ای سیدالکریم
مدهوش عطر سیب حریم تو گشته ام
کرببلاست این حرم ای سیدالکریم
مانند هر فرشته به تعظیم درگهت
سر بهر سجده آورم ای سیدالکریم
وقتی دخیل پای ضریح تو می شوم
رشک جنان نمی برم ای سیدالکریم
صد حجله بسته اند مردم چشمم ز داغ تو
در ماتم تو مضطرم ای سیدالکریم
از جانگداز غصه ی تو آه و وای من
خاک عزاست بر سرم ای سیدالکریم
علیرضا شریف

* چهل حدیث از روایات نقل شده توسط حضرت عبدالعظیم(ع)
این چهل گوهر جزو احادیثی است كه حضرت عبد العظیم حسنی از امامان نقل كرده است.

گوهر اول:
عَنْ... محمدِ بن علىِ علیه‏السلام أَنَّهُ قالَ لِمُحَمَّدِ بْنِ مُسلمٍ: «یا مُحمّد بن مسلمٍ! لا تَغَرَّنَّكَ النّاسُ مِنْ نَفْسِكَ، فانَّ الأمرَ یَصِلُ إِلَیْكَ دُونَهُمْ».
امام محمد باقر علیه‏السلام: اى محمد بن مسلم! مردم تو را گول نزنند زیرا كه مسئولیت كارهایت متوجه خودت است.

گوهر دوم:
عَنْ... محمدِ بن علىِ علیه‏السلام أَنَّهُ قالَ لِمُحَمَّدِ بْنِ مُسلمٍ: «یا مُحمّد بن مسلمٍ! و لا تَقْطَعْ النهارَ عَنْكَ كَذا وَ كَذا».
امام باقر علیه‏السلام: اى محمد بن مسلم! ایام عمرت را به كارهاى بیهوده نگذران و روزهاى زندگى خود را به چون چرا به هدر نده.

گوهر سوم:
عَنْ... محمدِ بن علىِ علیه‏السلام أَنَّهُ قالَ لِمُحَمَّدِ بْنِ مُسلمٍ: «یا مُحمّد بن مسلمٍ! و لا تَقْطَعْ النهارَ عَنْكَ كَذا وَ كَذا فانّ معك من یحصى علیك».
امام باقر علیه‏السلام: اى محمد بن مسلم! ایام عمرت را به كارهاى بیهوده نگذران، زیرا با تو افرادى هستند كه كارهاى روزانه تو را احصاء مى‏ كنند.

گوهر چهارم:
عَنْ... محمدِ بن على علیه‏السلام أَنَّهُ قالَ لِمُحَمَّدِ بْنِ مُسلمٍ: «یا مُحمّد بن مسلمٍ! و لا تستصغرنّ حسنةً تَعْملُ بِها فِإِنّكَ تَراها حَیْثُ تَسُّرُكَ».
امام محمد باقر علیه‏السلام: اى محمّد بن مسلم! اگر عمل نیكى را انجام دادى اگرچه كوچك باشد، حقیر مشمار.

گوهر پنجم:
عَنْ محمدِ بن علىِ علیه‏السلام أَنَّهُ قالَ لِمُحَمَّدِ بْنِ مُسلمٍ: «یا مُحمّد بن مسلمٍ! و لا تستصغرنّ سیئةً تَعْملُ بها، فِإِنّكَ تَراها حَیْثُ تَسُؤكَ».
امام باقر علیه‏السلام: اگر كار زشتى از تو صادر شد او را نیز كوچك ندان، زیرا كه به شما خواهد رسید در وقتى كه تو را بدحال خواهد ساخت.

گوهر ششم:
عَنْ... محمدِ بن علىِ علیه‏السلام أَنَّهُ قالَ لِمُحَمَّدِ بْنِ مُسلمٍ: «یا مُحمّد بن مسلمٍ! و أحسن فانّى لم أر شیئا قطّ طلبا و لاأسرع دركا من حسنةٍ محدثةٍ لذنبٍ قدیم».(علل الشرایع، باب النوادر العلل، حدیث 49
امام باقر علیه‏السلام: نیكى نما به درستى كه من چیزى را ندیدم كه انسانى را زودتر به مقصد رساند از عمل خوب جدیدى كه در مقابل گناه كهنه‏اى انجام دهد.

گوهر هفتم:
قالَ الرِّضا علیه‏السلام : «أَلْمُؤْمِنُ الذَّی إِذا أَحْسَنَ اِسْتَبْشَرَ وَ إِذا أَساءَ إِسْتَغْفَرَ».
امام رضا علیه‏السلام: مؤمن كسى است كه هرگاه نیكى كند، از عمل خود خوشوقت گردد، و هرگاه از او عمل بدى سرزند، استغفار كند.

گوهر هشتم:
قالَ الرِّضا علیه‏السلام : «ألمسلم الّذى یسلّم المسملون من لسانه و یده».
امام رضا علیه‏السلام: مسلمان كسى است كه مسلمین از دست و زبان او در آسایش به سر برند.

گوهر نهم:
قالَ الرِّضا علیه‏السلام : «لیس منّا من لم یأمن جاره بوائقه».
امام رضا علیه‏السلام: از ما نیست آن كسى كه همسایگان از شرور و فساد آن در امان نباشند.

گوهر دهم:
قالَ امیرالمؤمنین علیه‏السلام : «لایَزالُ النّاسُ بخیرٍ ما تَفاوَتوا فإذا إِسْتَوُوا أَهْلَكُوا».
امیرالمؤمنین علیه‏السلام: مردم همواره در خیر هستند تا آن وقت كه با یكدیگر تفاوت داشته باشند، هرگاه با هم مساوى شدند، از بین خواهند رفت.

گوهر یازدهم:
قالَ امیرالمؤمنین علیه‏السلام : «إِنَّكُمْ لَنْ تَسعَوا النّاسَ بِأمْوالِكُمْ، فسعوهم بِعَلاقَةِ الْوَجهِ و حُسنِ اللقاء».
امیرالمؤمنین علیه‏السلام: شما هرگز نمى‏توانید مردم را بوسیله ثروت و مالى كه در دست دارید، به خود متوجه سازید، پس آنان را بوسیله اخلاق و روش صحیح به خود نزدیك كنید.

گوهر دوازدهم:
قالَ امیرالمؤمنین علیه‏السلام : «مَن عَتَبَ عَلى الزّمانِ طالَتْ مَعْتَبَتَهُ».
امیرالمؤمنین علیه‏السلام: كسى كه به زمان خود خشمگین شود، ناراحتى او زیاد به طول خواهد انجامید.

گوهر سیزدهم:
قالَ امیرالمؤمنین علیه‏السلام : «مُجالِسَةُ الاْءَشرارِ تُورِثُ سوءُ الظَّنِّ بِالاْءَخیارِ».
امیرالمؤمنین علیه‏السلام كه ایشان فرمودند: همنشینى با بدان، موجب بدبینى نسبت به نیكان است.

گوهر چهاردهم:
قالَ امیرالمؤمنین علیه‏السلام : «بِئْسَ الزّادُ إِلَى المَعادِ، أَلْعُدوانُ عَلَى الْعِبادِ».
امیرالمؤمنین علیه‏السلام: دشمنى كردن با بندگان خدا، بدتری توشه‏اى براى روز قیامت است.

گوهر پانزدهم:
قالَ امیرالمؤمنین علیه‏السلام : «قیمَةُ كُلُّ امْرِءٍ ما یَحْسُنَهُ».
امیرالمؤمنین علیه‏السلام: ارزش هر انسانى بسته به اعمالى است كه موجب نیك‏نامى او گردد.

گوهر شانزدهم:
قالَ امیرالمؤمنین علیه‏السلام : «أَلْمَرْءُ مَخْبُوءٌ تَحْتَ لِسانِهِ».
امیرالمؤمنین علیه‏السلام: مردم در زیر زبان خود مستور و مخفى هستند.» (مقصود این است كه تا انسان سخن نگوید، قدر و اندازه‏اش معلوم نمى ‏گردد).

گوهر هفدهم:
قالَ امیرالمؤمنین علیه‏السلام : «ما هَلَكَ اِمْرؤٌ عَرَفَ قَدْرَهُ».
امیرالمؤمنین علیه‏السلام: مردمانى كه اندازه و ارزش خود را بدانند، هیچ‏گاه از بین نخواهند رفت.

گوهر هجدهم:
قالَ امیرالمؤمنین علیه‏السلام : «أَلتَّدْبیرُ قَبلَ الْعَمَلِ یُؤْمِنُكَ مِنَ النَّدَمِ».
امیرالمؤمنین علیه‏السلام: پیش از این كه كارى را شروع كنى، در اطراف آن نیك تأمّل كن، تا شما را از پشیمانى نگهدارى كند.

گوهر نوزدهم:
امیرالمؤمنین علیه‏السلام : «مَنْ وَثَقَ بِالزَّمانِ صَرَعَ».
امیرالمؤمنین علیه‏السلام: هركس به زمان خود اعتماد بورزد، به پشت به زمین خواهد افتاد.

گوهر بیستم:
قالَ امیرالمؤمنین علیه‏السلام : «خاطَرَ بِنَفْسِهِ مَنْ اسْتَغْنى».
امیرالمؤمنین علیه‏السلام: «كسى كه خویشتن را بى‏نیاز دانست، خود را به مخاطره و هلاكت خواهند افكند».

گوهر بیست و یكم:
قالَ امیرالمؤمنین علیه‏السلام : «مَن دَخَلَه أَلعُجُب هَلَكَ».
امیرالمؤمنین علیه‏السلام: «هركس كه گرفتار خودبینى گردد، هلاك خواهد شد».

گوهر بیست و دوم:
قالَ امیرالمؤمنین علیه‏السلام : «مَنْ أَیْقَنَ بِالْخَلْفِ جادَ بِالْعَطیةِ».
امیرالمؤمنین علیه‏السلام كه ایشان فرمودند: «كسى كه یقین داشته باشد كه اعمال و افعال او پس از مرگ به او خواهد رسید، در بذل و بخشش و احسان به همنوعان خود كوتاهى نخواهد كرد».

گوهر بیست و سوم:
قالَ امیرالمؤمنین علیه‏السلام : «مَنْ رَضِىَ بِالْعافِیَةِ مِمَّنْ دُونَه رَزَقَ السَّلامَة مِمَّنْ فَوقَهِ».
امیرالمؤمنین علیه‏السلام كه ایشان فرمودند: «هركس با درگذشت از زیردستان خوشنود گردد، از اذیّت و آزار مافوق خود در آرامش و سلامتى خواهد بود».

گوهر بیست و چهارم:
قالَ رسُول اللهِ صلى ‏الله ‏علیه‏ و‏ آله : «یا عَلِىُّ! ما حارَ مَنْ اسْتَخارَ».
پیامبر اكرم صلى ‏الله‏ علیه‏ و‏ آله: «اى على علیه‏السلام ! سرگردان نخواهد شد كسى كه طلب خیر كند». (یعنی هركس كه از خدا در كارهایش طلب خیر كند و كارش را با نام او و كمك او آغز كند موفق می‌ شود)

گوهر بیست و پنجم:
قالَ رسُول اللهِ صلى ‏الله ‏علیه‏ و‏ آله : «یا عَلِىُّ! لا نَدَمَ مَنْ إِسْتَشارَ».
پیامبر اكرم صلى ‏الله ‏علیه‏ و‏ آله : «اى على علیه‏السلام ! هرگز پشیمان نخواهد شد كسى كه كارهاى خود را با مشورت با دیگران انجام دهد».

گوهر بیست و ششم:
قالَ رسُول اللهِ صلى ‏الله ‏علیه‏ و‏ آله : «یا عَلِىُّ! عَلَیك بِالدّلجة فَإِنَّ الأرضَ تَطوى بِاللَّیل ما لا تَطْوى بِالنَّهارِ».
پیامبر اكرم صلى ‏الله ‏علیه‏ و‏ آله: «یا على علیه‏السلام ! به تاریكى شب توجه كن، زیرا كه زمین در شب به ‏هم پیچیده مى‏ شود به آن اندازه كه در روز درهم نمى ‏رود».
 
گوهر بیست و هفتم:
قالَ رسُول اللهِ صلى ‏الله ‏علیه‏ و‏ آله : «یا عَلِىُّ! أُغْدُ على إِسْم اللّهِ، فَإِنَّ اللّهَ تَبارَكَ وَ تعالى بارَك لاِءُمّتی فی بُكورِها».
پیامبر اكرم صلى ‏الله ‏علیه‏ و‏ آله : «اى على علیه‏السلام ! به نام خداوند صبح را آغاز كن، زیرا كه خداوند براى امّت من در صبح‏ها بركت قرار داده است».

گوهر بیست و هشتم:
قالَ امیرالمؤمنین علیه‏ السلام : «أَلْمَرَضُ لا أَجْرَ فیهِ وَلكِنَّهُ لا یَدَعُ عَلَى الْعَبْدِ ذَنْبا إِلاّ حَطَّهُ».
امیرالمؤمنین علیه‏ السلام: «مریضى و ناخوشى مؤمن موجب اجر و ثواب نمى ‏شود ولیكن سبب از بین رفتن گناهان بندگان مى ‏گردد».

گوهر بیست و نهم:
قالَ أمیرالمؤمنین علیه‏السلام : «إِنَّما الأَجْرُ فِى الْقَولِ بِاللَّسانِ وَ الْعَمَلِ بِالْجَوارِح».
امیرالمؤمنین علیه‏السلام: «همانا پاداش در ازای گفتار به زبان و عمل به اركان است».

گوهر سی‌ ام:
قالَ أمیرالمؤمنین علیه‏ السلام : «إِنَّ اللّهَ بِكَرَمِهِ وَ فَضْلِهِ یُدْخِلُ الْعَبْدَ بِصِدْقِ النِّیَّةِ وَ السَّریرَةِ الصّالحةِ الْجَنَّة».
امیرالمؤمنین علیه‏ السلام: «خداوند به فضل و كرمش، بندگان خود را به خاطر نیّتهاى درست و دلهاى پاك به بهشت داخل مى‏ كند».

گوهر سی و یكم:
قالَ أمیرالمؤمنین علیه‏ السلام لاِءَصْحابِهِ: «إِنَّ الدُّنیا، خَدّاعَةٌ، صَرّاعَةٌ، مَكّارَةٌ، غَزّارَةٌ، سَحّارَةٌ، تَأْكُلُكُمْ بِأَضْراسِ الْحَنایا».
امیرالمؤمنین علیه‏ السلام: «همانا دنیا بسیار فریبكار، حیله‏ گر، گول‏زن و جادوگر است و دنیا با دندانهاى مرگ شما را خواهد خورد».

گوهر سی و دوم:
قالَ أمیرالمؤمنین علیه ‏السلام لاِءَصْحابِهِ: «...إِنَّ الدُّنیا... طَلَبُوا إِرتبتها...».
امیرالمؤمنین علیه‏ السلام: «آنكه به دنبال دنیای فانى است، جاهل و نادان است».

گوهر سی و سوم:
قالَ الرّضا علیه‏ السلام : «ثَمانِیَةُ أَشْیاءٍ لایَكُونُ إِلاّ بِقَضاءِ اللّهِ و قدرته: النو و الیقظه و القوة و الضعف و الصحه و المرض و الموت و الحیاة».
امام رضا علیه‏ السلام: «هشت چیز است كه جز به قضاء و قدر پروردگار انجام نمى ‏گیرد، كه عبارتند از: خواب، بیدارى، توانایى، ناتوانى، تندرستى، ناخوشى، مرگ و زندگى».

گوهر سی و چهارم:
قالَ امیرالمؤمنین علیه‏ السلام: ...قالَ موسى: الهی فَما جَزاءُ مَنْ أَطْعَمَ مِسْكینا إِبْتِغاءَ وَجْهَكَ؟ قالَ: یا موسى آمُر مُنادیا یُنادی یَوْمَ الْقِیامَةِ عَلى رُؤُسِ الْخَلائِقِ إِنَّ فِلانَ بْنِ فِلان مِنْ عَتْقاءِ اللّهِ مِنَ النّار.
امیرالمؤمنین علیه‏ السلام: حضرت موسى علیه‏السلام سئوال كرد كه خداوندا پاداش كسى كه نیازمندى را سیر كند و این عمل را براى تو انجام دهد، چیست؟ خداوند فرمود: روز قیامت امر مى ‏كنم فریاد بزنند كه این شخص از آزادشدگان دوزخ است.

گوهر سی و پنجم:
قالَ موسى علیه ‏السلام : «الهی فَما جَزاءَ مَنْ وصل رحمه؟ قالَ: یا موسى: أنسى لَهُ أَجَلَه، وَ أَهْوَنُ عَلَیه سَكَراتَ الْمَوْتِ، وَ یُنادیهِ خَزَنَةُ الْجَنَّةِ هلّم إلینا، فَأدْخُلْ مِنْ أَىِّ أَبْوابِها شِئْتَ».
حضرت موسى به خداوند گفت: خدایا! پاداش كسى كه با خویشاوندانش به نیكى رفتار نماید، چیست؟ خداوند فرمود: «مرگ او را به تأخیر خواهم انداخت و سختى ‏هاى مرگ را براى او آسان خواهم كرد، و كارگزاران بهشت او را فریاد خواهند زد كه به سوى ما شتاب كن و از هر درى كه میل دارى، وارد بهشت بشو».

گوهر سی و ششم:
قالَ موسى علیه‏ السلام : «یا الهی! فَما جَزاءُ مَنْ كَفَّ آذاءُ عَنِ النّاسِ وَ بَذَلَ مَعْروفَه لَهُمْ؟ قالَ: یا موسى یُنادیهِ النّار یَومَ الْقِیامَةِ لا سَبیلَ لی عَلَیْكَ».
حضرت موسى پرسید: خداوندا! پاداش كسى كه از آزار مردم دست بردارد و با آنها خوش‏رفتارى كند، چیست؟ خداوند فرمود: آتش جهنّم به او فریاد خواهد زد از من دور شو، تو را به طرف من راهى نیست».

گوهر سی و هفتم:
قالَ موسى علیه‏ السلام : «الهی! فَما جَزاءُ مَنْ تَلا حِكْمَتَكَ سِرّا وَ جَهْرا؟» قال: «یا موسى! یمرّ عَلَى الصِّراطِ كَالْبَرْقِ».
حضرت موسى علیه‏ السلام سئوال كرد كه: «خداوندا!پاداش كسى كه كتاب حكمت تو را در نهان و آشكارا بخواند، چیست؟» فرمود: «اى موسى! او از صراط مانند برق خواهد گذشت».

گوهر سی و هشتم:
قالَ موسى علیه‏ السلام : «یا الهی! فَما جَزاءُ مَنْ صَبَرَ عَلى أَذَى النّاسِ وَ شَتْمِهِم فیك؟» قال: «أَعیُنُه عَلى أَهْوالِ الْقِیامَةِ».
حضرت موسى علیه‏ السلام سئوال كرد: «خداوندا! پاداش كسى كه بر آزار و اذیت مردم و دشنام آنها شكیبایى ورزد، چیست؟» خداوند فرمود: «اى موسى! او را از شدائد و سختى‏ هاى روز قیامت كمك خواهم كرد».

گوهر سی و نهم:
قالَ موسى علیه‏ السلام : «یا الهی! فَما جَزاءُ مَنْ دَمَعَتْ عَیناهُ مِنْ خَشْیَتِكَ؟» قال: «یا موسى! أقى وَجْهَهُ مِنْ حَرِّ النّارِ وَ أَؤْمَنُهُ یَوْمَ الْفَزَعِ الاْءَكْبَر».
حضرت موسى علیه‏ السلام سئوال كرد: «خداوندا! پاداش كسى كه از خوف تو گریه كند، چیست؟» خداوند فرمود: «اى موسى! چهره او را از آتش نگهدارى خواهم كرد و او را از وحشت روز قیامت ایمن خواهم ساخت».

گوهر چهلم:
قالَ موسى علیه‏ السلام : «یا الهی! فَما جَزاءُ مَنْ أَحَبَّ أَهْلَ طاعَتِكَ؟» قال: «یا موسى! أُحَرِّمُهُ عَلى ناری».
حضرت موسى علیه‏ السلام سئوال كرد: «خداوندا! پاداش كسى كه اطاعت‏كنندگان تو را دوست داشته باشد، چیست؟» خداوند فرمود: «اى موسى! بدن او را از آتش غضب خود، حرام خواهم ساخت».

منبع: كتاب «مسند عبدالعظیم الحسنى، عطاردى»

در ادامه تصاویری قدیمی از حرم مطهر حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) آمده است: