فارس: احیای کارخانه آزمایش، وعده‌ای که شهیدجمهور محقق کرد

به گزارش حلقه وصل: فاصله واپسین روزهای مهرماه تا نخستین روزهای آبان ماه سال ۱۳۸۳ آبستن یکی از بزرگترین فجایع صنعتی کشور بود.

 ۲۱ سال پیش سازمان بازنشستگی کشوری با ارسال نامه ای دست نویس سهام کارخانجات صنعتی آزمایش را برای واگذاری نقدی و یکجا در بورس عرضه کرد و پس از گذشت چند روز این واحد تولیدی به گروه صنعتی پیام واگذار شد تا یکی از سیاه ترین اتفاقات تاریخ تولید و صنعت کشور رقم بخورد. 

در پی این واقعه، پویاترین واحد تولیدی لوازم خانگی کشور در سراشیبی تند افول قرار گرفت و نه طی یک روند تدریجی بلکه در برابر چشم مسئولان وقت به شکل کاملا محسوس و قابل رصد به زمین زده شد.

طبق آمار منتشر شده در سامانه جامع اطلاع رسانی ناشران بورس کشور (کدال) سال ۸۴ مجموع کارگران دائم، موقت و تحت پوشش پیمانکار هزار و ۲۴۱ نفر بوده اند که در سال ۸۵ بین ۱۰ تا ۱۴ درصد کاهش یافت و این روند تعدیل نیروی انسانی ادامه پیدا کرد به طوری که سال ۸۷ نیروی رسمی به ۳۲۹ و در انتهای سال ۸۸  به یکباره‌ به ۱۷۳ نفر کاهش یافت.  قدرت تولیدی کارخانه نیز با همین سرعت رو به افول گذاشت تا جایی که طبق اعلام سامانه کدال، سال ۸۶ بیش از ۲۲۷ هزار دستگاه لوازم خانگی در کارخانه آزمایش تولید میشد اما در سال ۸۷ به ۱۷۲ هزار رسید و سال ۸۸ تولید اکثر کالاها متوقف شد، به این ترتیب کارخانه آزمایش با سرعتی باورنکردنی در طی ۵ سال به تعطیلی کامل رسید و سرانجام اردیبهشت ماه سال ۹۷ پس از تشکیل مجمع عمومی فوق العاده، تصمیم بر انحلال کارخانجات صنعتی آزمایش گرفته شد که با انتشار در جراید و تعیین مدیر تصفیه این موضوع رسمیت یافت و پروانه تولید کارخانه تولید لوازم خانگی آزمایش باطل شد.

مدیران آمدند، دیدند و رفتند
 با این وجود بازدیدهای مداوم از کارخانه همواره ادامه داشت. محمدرضا نعمت زاده، وزیر صنعت وقت، سال ۱۳۹۴، در اوج بحران آزمایش، در شرایطی که هنوز انحلال رسمی کارخانه اعلام نشده بود قول باز گشایی کارخانه را داد.

نعمت زاده که در قالب شانزدهمین سفر استانی هیات دولت به فارس آمده بود، در جمع شماری از کارگران کارخانه تعطیل شده آزمایش مرودشت گفت: پس از واگذاری این کارخانه به بخش خصوصی ، این واحد تولیدی وضعیت خوبی پیدا نکرد و هم اینک ضروری است در مورد بازگشایی مجدد این کارخانه تصمیم جدی و قاطع گرفته شود.  وی ادامه داد: صاحبان سرمایه و سهامداران کنونی این کارخانه اگر توانایی اداره کردن این واحد تولیدی را دارند اقدام به راه اندازی آن کنند در غیر این صورت باید سرمایه گذاران مقتدر به این عرصه وارد شوند و تمام تلاش خود را برای بازگشایی این کارخانه به‌کار گیرند.

علی لاریجانی، رییس مجلس شورای اسلامی مهر ماه ۱۳۹۶  پس از بازدید از کارخانه صنعتی آزمایش در مرودشت اعلام کرد که پرونده ساماندهی این کارخانه را از طریق قوه قضاییه و وزارتخانه‌های ذیربط پیگیری خواهد کرد.

وی با تاکید بر این که در زمینه‌ خصوصی سازی این کارخانه عملکرد خوبی مدنظر قرار نگرفته، یادآور شد: وضعیت فعلی کارخانه‌ آزمایش تاسف آور است و اگر قرار بود عملکرد این کارخانه بهینه شود در قالب فرآیندی صحیح در دستور کار قرار می‌گرفت، در نهایت باید گزارشی در مورد کارخانه آزمایش نوشته شود و بنده این موضوع را از طریق قوه قضاییه و وزارتخانه‌های ذیربط تا ساماندهی موضوع پیگیری خواهم کرد.

همه این بازدیدها در زمانی رخ داد که کارخانه آزمایش همچنان بازیابی و بازگشت به چرخه تولید بود، اما در میان انبوه پرونده ها به فراموشی سپرده شد.

پس از انحلال رسمی چیزی شبیه غارت در کارخانه آزمایش رخ داد. محمدمهدی برومندی، نماینده وقت مرودشت در مجلس در جلسه دیدار صنعتگران و تولید کنندگان فارس با اعضای وقت کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی گفت: کارخانه آزمایشی که روزگاری دو هزار کارگر داشت و روزانه یک هزار و ۵۰۰ دستگاه یخچال، یخچال فریزر و کولر تولید می کرد در جریان خصوصی سازی کارخانه های دولتی به عده ای صنعتگر نما واگذار شد که اکنون حاصل آن تعطیلی این کارخانه و بیکار شدن کارگران آن است.  

وی اظهار داشت: مالک آن به این امر اکتفا نکرده و اکنون شبانه سوله های کارخانه را می برند و آهنش را می بُرند و کیلویی می فروشند. به گفته آخرین گروه کارگران که کارخانه را ترک کردند، مالکان حتی سیم های برق دیوار و فلزات سقف را هم بریدند و فروختند. به این ترتیب کارخانه لوازم خانگی به فراموشی سپرده شد.

آغاز دولت مردمی و رستاخیز کارخانه های مرده
مرداد ماه ۱۴۰۰ دولت مردمی شهید آیت الله رییسی با رویکرد  احیای واحدهای تولیدی راکد و تعطیل، مسیولیت اجرایی کشور را به دست گرفت.

دولت سیزدهم از همان ابتدای تنفیذ کار خود را بی اتلاف وقت شروع کرد و در تنها دو ماه از آغاز دولت می گذشت، صبحگاه ۲۲ مهرماه ۱۴۰۰ رییس جمهور در هفتمین سفر استانی خود وارد شیراز شد و پس از تشریفات فرودگاه بلافاصله در اولین برنامه خود راهی شهرستان مرودشت شد و به شکل کاملاً سرزده از کارخانه تعطیل شده آزمایش بازدید کرد. این بازدید چنان سریع و بدون اطلاع قبلی صورت گرفت که دوربین های خبری جا ماندند و تصویری از این سرکشی ثبت نشده است.

رئیس جمهوری در جلسه شورای اداری ۲۲ مهرماه استان فارس با تاکید بر این که صنایع غیرفعال در این استان باید احیا شوند به بازدید خود از کارخانه تعطیل آزمایش مرودشت اشاره کرد و افزود: امروز وضع اسفناکی در این کارخانه دیدیم که به جای اینکه کارخانه محل تولید باشد، به انبار پیاز تبدیل شده است.

وی به محمدهادی ایمانیه استاندار وقت فارس برای بازگرداندن و احیای کارخانه آزمایش ماموریت ویژه داد.

احیای آزمایش، دغدغه ای که هرگز از ذهن رییس جمهور نرفت
آیت الله رییسی در این بازدید میدانی با صحنه های عجیبی از شرایط کارخانه روبرو شد که تا آخرین روزهای حیات خود و هرگاه سخن از خصوصی سازی بی ضابطه به میان می آمد، از کارخانه آزمایش یاد می کرد.  

وی ۶ ماه بعد در اردیبهشت ماه 1401، در نخستین رویداد خصوصی‌سازی در اقتصاد ایران،  هنگام تشریح واگذاری‌های فسادزا  گفت: «بررسی‌های ما نشان می‌دهد که در موارد مختلف کارخانه های را به انبار سیب‌زمینی و پیاز تبدیل کرده‌اند و یا دستگاه‌ها را فروخته‌اند، این موضوع حاصل روش‌هایی است که منجر به پرونده‌های فساد می‌شود.»    

رییس جمهور شهید در واکنش به منقدان سفرها استانی هم به وضعیت کارخانه آزمایش اشاره کرد و با بیان اینکه برخی می‌گویند سفرهای استانی ممکن است هزینه‌هایی داشته باشد، گفت: «اگر من به استان‌ها نیایم و کارخانه‌ای که ۱۳ سال معطل بوده و به این کارخانه سر نزنم چگونه راه بیفتد؟ مدیر در میدان باید کار را انجام دهد اینکه در اتاق پشت میز بنشینید نمی‌شود باید در میدان آمد.»

همان سال ساسان مبینی، سرپرست اسبق معاونت اقتصادی استانداری فارس، در پاسخ به پیگیری های انجام شده گفته بود: «هر هفته از دفتر ریاست جمهور با استانداری تماس گرفته می شود و از روند راه اندازی آزمایش می پرسند. شخص رئیس جمهور وضعیت آزمایش را پیگیری می کند.»

غیرممکن ها تا مرز امکان پیش رفت 
احیای کارخانه ای ۶۰ ساله که در مرحله تصفیه قرار دارد، پروانه تولید آن ابطال شده است، زیرساخت های اصلی توسط مالکان فروخته شده و از آن تنها چند سوله خالی از تجهیزات باقی مانده که به عنوان انبار به فروشگاه های کوچک و بزرگ اجاره داده شده است، همچنین از بدهی‌های کلان رنج می‌برد و‌ با قطعی انشعابات اصلی آب و برق روبرو است، کار دشوار و نزدیک به غیرممکن است و شاید سالها زمان ببرد، با این وجود حضور شخص رییس جمهور در کارخانه آزمایش و سخنان قاطعیت وی در خصوص وضعیت اسفناک کارخانه سبب شد مدیران شرکت پیام که مالکیت آزمایش را در دست دارد و پیش از آن سالها بود هیچ گونه ارتباطی با مدیران استان نداشتند، شاید بلافاصله در ۲۳ مهرماه ۱۴۰۰ طی نامه ای به استانداری فارس آمادگی خود را برای احیای کارخانه طی فرایند زمانی ۶ ماهه اعلام کنند و این اعلام آمادگی، نقطه شروع سلسله جلساتی طولانی برای احیای کارخانه شد.

مسئولان استان در جلسات مختلف کار گروه رفع موانع تولید، کوشیدند یک به یک مشکلاتی که آزمایش با آن درگیر است را شناسایی و رفع کنند، این مسائل از انشعابات آب و برق گرفته تا ادعای تملک بانک بر اندک دارایی های باقی مانده کارخانه را شامل می‌شد  در مهمترین این اقدامات، مسئولان ارشد استان از جمله شخص استاندار و معاون اقتصادی استانداری برای حل مشکل آزمایش به تهران سفر کردند و جلسه ای با مدیران کشوری بانک ملت برگزار گردید که طی آن بانک ملت رضایت داد در صورت مشاهده تلاش مدیران کارخانه و راه اندازی تولید، به امهال و تقسیط بدهی آزمایش اقدام کند.

نتیجه تمام اقدامات خرداد سال ۱۴۰۱ با مونتاژ دو محصول آبگرمکن مخزنی ایستاده و کولر آبی و به کار گیری ۴۰ نیرو خود را نشان داد که گرچه کافی نبود و انتظارات از کارخانه آزمایش را برآورده نمی کرد، اما خروج محصول از دل یک کارخانه مرده نقطه شروع قابل قبولی بود.

پای کار آوردن مالکان آزمایش که سالها اثری از آنها نبود و در آستانه تولید قرار گرفتن کارخانه ای که حتی مدیر تصفیه برایش انتخاب شده بود، کار بزرگ و قابل تحسینی بود که مدیریت اجرایی استان از ابتدای قبول مسئولیت تا کنون با پیگیری مستمر آن را انجام داد و اگر تداوم می‌یافت قطعا خبرهای امیدوار کننده تری از سوی کارخانه آزمایش شنیده می‌شد.

پایان آزمایش پس از شهادت هشتمین رئیس جمهور
۲۶ دی ماه سال گذشته در دوران فترت پس از شهادت رییس جمهور دولت سیزدهم، در حالی که مدیریت اقتصادی استان فارس مشخص نبود،

کارخانه آزمایش برای پنجمین بار راهی میز مزایده شد که با نبود خریدار عقیم ماند.
با بی نتیجه ماندن پنج مزایده، طبق آنچه در بخش افشای اطلاعات مهم سامانه ناشران بورس در دسترس است، شرکت کارخانه های صنعتی آزمایش مرودشت (سهامی خاص) که مالکیت اموال منقول و غیرمنقول کارخانه را در دست داشت، در یک معامله غیرمنتظره در ۱۵ بهمن ماه سال جاری مالکیت و اختیارات کامل این اموال را به شرکت مادر و اولیه خود بنام شرکت کارخانجات صنعتی آزمایش (سهامی عام) واقع در تهران بازگرداند و این شرکت نیز در تاریخ ۲۱ بهمن ماه سال جاری با تسویه بدهی بانک ملت شعبه سرخه حصار تهران، مطالبات عمده ترین طلبکار خود را پرداخت و به سریال مزایده ها پایان داد. با این اتفاق البته اصلی ترین اهرم فشار بخش دولتی بر مالکان کارخانه نیز از میان برداشته شد و امکان دخالت دولت در سرنوشت کارخانه آزمایش از بین رفت.