نیمه تاریک انیمه‌های ژاپنی

به گزارش حلقه وصل: این روزها انیمه‌های ژاپنی به یکی از آثار محبوب نوجوانان به ویژه دختران و پسران جوان تبدیل شده‌اند.

 انیمه‌ها چند سالی است که در ایران بیشتر از گذشته جای خود را در کنار فیلم و کارتون باز کرده‌اند. این اتفاق بعد از انیمه سریال حمله به تایتان‌ها خصوصا در میان نوجوانان شدت یافت.

پس از انیمه‌های موفقی چون «شهر اشباح»‌، «پونیو»،‌ «قلعه متحرک هاول» و «اسم تو»‌ که در جهان بسیار پربیننده شدند،‌ سریال‌هایی چون «شیطان کش»( بعد انتشار انیمه فیلم آن)،‌ «حمله به تایتان‌ها»، «کیمیاگر تمام فلزی»، «موشی شی»، «بهشت جهنمیان»، «دورو رو» و ... با طوالی قسمت‌ها ذهن مخاطب را به طور عمیق‌تری درگیر خود کردند. 

این آثار برای سنین نوجوان تا بزرگسال ساخته می‌شود که اغلب نوجوانان را به خود جذب می‌کنند.

مانگاهای ژاپنی (کتاب‌های مصوری که این داستان‌ها را روایت می‌کنند) که اغلب این انیمه‌ها از آن‌ها ساخته می‌شوند منبعی از خیالپردازی بی‌حد و حصر در بسته بندی‌های فانتزی هستند.

فضای حسی و عاطفی این آثار با یک بخش تاریک که بر کلیت آن‌ها سایه افکنده گره خورده است. قسمت تاریکی که بر کلیت این انیمه‌ها رجحان یافته است. حتی طنز و شوخی‌های این آثار نیز نمی‌تواند این بخش را کمرنگ کند. همین بعد تاریک بعضا به سیاهچاله ذهنی برای فسردگی افراد تبدیل می‌شود. 

بخشی از مطالعات در میان نسل جوان خود کشور ژاپن نشان می‌دهد هویت مرتبط با انیمه‌ها با اضطراب، پرخاشگری، علائم افسردگی و تمایل به خودکشی ارتباط مثبتی دارد. درام‌های چشم‌بادامی‌ها نوجوانان را وارد یک فضای فانتزی با چهره‌های زیبا و شخصیت‌های پیچیده و چندبعدی و چندشخصیتی می‌کند که دنیای تلخ و گزنده‌ای پیش روی مخاطب گذاشته و آنان را درگیر غم محصورکننده‌ و دنیای تاریک درونی می‌کند.

در همین رابطه،‌ محققان ژاپنی برای مدت طولانی در حال بررسی تأثیر انیمه بر سلامت روان هستند. در تحقیقات اخیری که در سال 2022 در ژاپن انجام شد، مشخص شد که جوانانی که به عنوان طرفداران انیمه شناخته می‌شوند، در معرض خطر بیشتری برای مواجهه با نگرانی‌های سلامت روان مانند اضطراب یا افسردگی هستند.

÷

مفاهیمی چون فروش روح،‌ نبرد با شیاطین،‌ فرستادن اعدامیان به جنگ موجودات ناشناخته، تولد فردی بدون حواس بشری در یک جامعه تاریک و جنون زده، روایت موجودات خیال انگیزی که باعث بیماری و تبعات روحی و جسمی وحشتناک در افراد می‌شوند و دختری که پدر و مادرش را در یک غار گم کرده و در یک دنیا وهم‌آلود آنان را به شکل خوک یافته که می‌خواهند آنان را سلاخی کنند، مبارزه غول‌های بزرگ و برهنه‌ای که ذهنی کودکانه دارند و انسان‌ها را له کرده و می‌خورند و ... همه و همه دارای بعدی تاریک و تراژیکی هستند که با قلاب جذابیت سعی دارند نوجوانان را به خود جذب و معطوف کنند. از همین رو کارشناسان مطرح می‌کنند نوجوانان را با انیمه‌های ژاپنی تنها نگذارید!

این دنیای ناشناخته‌ها چسبندگی ذهنی زیادی در افراد خصوصا نوجوانان دارند و وقتی حالت سریال‌های بلند در فصل های متعدد می‌یابد دنیای آنان را بیشتر تحت تاثیر این فضای تاریک قرار می‌دهند. 

البته بررسی هر یک از انیمه‌ها و مفاهمی که در دل خود دارند مطلب جدایی می‌طلبد اما می‌توان در این آثار رد پای نحله‌های پوچ گرایی و دادایسم شرقی با تم خشونت ژاپنی و سامورایی را دید.

مفاهیم پیچیده و چندلایه در هم کوبنده که ذهن نوجوانان را بمباران کرده و اجازه شکل گیری ذهنیتی منسجم و منظم به آنان را نمی‌دهد و در نهایت نوجوانان را به این نتیجه سوق می‌دهد که حد تعادل و ثباتی وجود ندارد. در لایه‌های پنهان این انیمه‌ها نوعی عرفان‌ها و فرقه‌های آسیاسی شرقی و ژاپنی ممزوج و درآمیخته با مفاهیم غربی و هدفدار شده در این راستا دیده می‌شود. 

این انیمه‌ها نیرو و جذابیت خود را بیشتر از تاریکی می‌گیرند از این جهت آثاری پارانرمال و فراهنجار هستند که از فضاسازی‌هایی چون دنیای ناشناخته، فضای آخر الزمانی، سحر و جادو، زندگی جهنمی و تاریک، حس ششم، بعدهای دیگر و جهان موازی و ... برای جذابیت سود می‌برند و در همین راستا فلسفه بافی می‌کنند. 

دارک و تاریک بودن این انیمه‌ها نیز پیوستی با همین فضاسازی‌ها دارند که جز لاینفک آن‌ها محسوب می‌شود تیم‌های مختلف روانشناسی و شبه علم در نگارش فیلم نامه‌ها و مانگاهای آن‌ها مشارکت می‌کنند‌.

جذب نوجوانان بدین شکل سبب شد که کشورهای آمریکا و فرانسه نیز به سراغ تولید آثار مشابهی بروند. از همین رو آثاری چون «سامورایی چشم آبی» با درون مایه پوچی، فمنیست و انتقام و بهم ریختگی و گسستگی از همه مفاهیم ارزشمند بشری از جمله خانواده و آزادی و هویت زن در خانواده و بی‌اعتمادی مسری ساخته شد که با خشونت و خونریزی تارانتینویی و هنرهای رزمی و شمشیرزنی درهم آمیخته تا مهییج جلوه داده شود.

با این حال هر روز آثار بیشتری به صورت انیمه در حال ساخت و انتشار است که باید نسبت به گرایش جوانان به این تولیدات با احتیاط بیشتری برخورد کرد.