ماجرای حذف «منافقین» از کمیته استقبال از امام خمینی

به گزارش حلقه وصل، با انتشار خبر ورود امام خمینی به کشور، کمیته‌ای تحت عنوان کمیته استقبال از امام خمینی، به منظور مدیریت امور استقبال در همه عرصه‌ها، شکل گرفت. این کمیته موظف بود محل استقرار امام، محافظت از ایشان، هماهنگی برنامه‌های استقبال و ... را پوشش دهد.

تاکید بر حضور همه گروه‌ها در کمیته استقبال
در اولین جلسه این کمیته تاکید شد از همه گروه‌ها و دسته‌های سیاسی مبارز، نماینده‌ای در کمیته حضور داشته باشد. این موضوع در اولین اعلامیه کمیته استقبال که در روز سوم بهمن‌ماه صادر شد هم مورد تاکید قرار گرفت. بر اساس بند اول این اعلامیه، کمیته استقبال «با شرکت نمایندگان گروه‌های مختلف اجتماعی» تشکیل می‌شد.

طبق روایات و خاطرات، امام خمینی هم بر این مهم تاکید داشتند. چنانکه علی دانش‌منفرد، یکی از اعضای کمیته استقبال می‌گوید: «حضرت امام که در جریان کامل مبارزات و گروه‌های شرکت‌کننده در انقلاب بودند درخواست کرده بودند که همه اقشار و جریانات در کمیته استقبال باشند. یعنی کسی حذف نشود. تمام کسانی که امام و نهضت اسلامی را تائید می‌کنند در کمیته استقبال مشارکت کنند.»

بدین ترتیب مهم‌ترین ویژگی کمیته استقبال حضور اغلب گروه‌های فکری و سیاسی در آن بود. به گفته صباغیان: «این کمیته با موافقت اکثر مبارزین، متشکل از نمایندگان تمامی احزاب آن دوره که در جریانات ملی و مذهبی و روحانی نقش داشتند، ایجاد شد.»

بادامچیان هم تصمیم حضور گروه‌های مختلف در کمیته را این‌گونه بیان می‌دارد: «قرار شد... در شورای مرکزی کمیته از سایر گروه‌های سیاسی نیز افرادی دعوت شوند که سیاست همه با هم اجرا شود و همه خود را در استقبال از امام سهیم بیابند.»

بنابراین افرادی از گروه‌های مختلف برای مسئولیت‌های ویژه انتخاب شدند. در مرحله بعد، اعضای مرکزی کمیته استقبال، می‌بایست به منظور جلوگیری از نفوذ سلطنت‌طلبان و نیروهای معاند، ترتیباتی اتخاذ می‌کرد.

واحد انتظامات
یکی از واحدهایی که در کمیته استقبال تعریف شده بود، واحد انتظامات بود. مهم‌ترین دلیل شکل‌گیری کمیته استقبال از امام خمینی حفاظت از ایشان در مقابل خطرات احتمالی و سوءقصدهایی بود که از جانب رژیم پهلوی جان ایشان را تهدید می‌کرد؛ به همین دلیل کمیته، واحد انتظامات را با هدف حفظ نظم و ایجاد امنیت به وجود آورد که وظایفی شامل مراقبت و تأمین امنیت همه جانبه‌ داخل و اطراف کمیته استقبال، تأمین انتظامات راهپیمایی‌ها و انتظامات مسیر حرکت امام از فرودگاه تا بهشت زهرا را برعهده داشت.

با توجه به وظیفه سنگین این واحد در حفاظت از جان امام و حفظ امنیت مراسم استقبال، مسئولان کمیته، مشغول بررسی گروه‌های مختلف شدند و از آنها خواستند نماینده‌ای جهت انجام مراحل تحقیقات و هماهنگی به واحد انتظامات اعزام کنند. هر گروه نماینده خود را فرستاد. در این میان نماینده سازمان مجاهدین خلق هم به مقر کمیته آمد تا مراحل تحقیقات و گزینش طی شود. اما در همان گام اول، عملکرد سازمان، اعتراض اعضای ستاد استقبال را برانگیخت.

چنانکه هاشم صباغیان شرح می‌دهد: «کمیته تصویب کرد که از بچه‌های مجاهدین استفاده کنیم، ما هم به آنها پیغام دادیم که یکی از شما بیایید... یک روز من در مدرسه‌ رفاه بودم [یکی از اعضای سازمان مجاهدین آمد] در مدرسه هجوم جمعیت آن‌قدر بود نمی‌گذاشتند بیاید تو. [چون]گروه‌های مختلف مشغول به کار بودند [ممکن بود] مشکلات فراهم می‌شد. گفتند دم در کارتان دارند آمدیم، دیدم آقای موسی خیابانی بود. آنها آقای موسی خیابانی را فرستاده بودند. وقتی می‌خواست بیاید تو دیدیم چهار نفر هم محافظ با خود آورد همان‌جا. من خیلی بدم آمد تو دل خودم گفتم موسی خیابانی را من و چند نفر دیگر می‌شناسیم، از همین حالا چند تا محافظ با خودت بیاوری یعنی چی.»

این عضو نهضت آزادی ادامه می‌دهد: «ما رفتیم و مصوبه‌ کمیته را به آنها اعلام کردیم، گفتیم که در مصوبه آمده که 15-10 نفر از بچه‌هایتان را بدهید ما آموزششان بدهیم لباس یکنواخت هم که علامت باشد تن‌شان می‌کنیم، اینها حفاظت از آقا را برعهده بگیرند... به ایشان گفتیم، گفت که نه ما خودمان بچه‌هایمان را آموزش می‌دهیم، گفتم موسی ما که نباید با هم این‌گونه حرف بزنیم شما تازه از زندان آمده‌اید یک عده‌ای که زندان بودید حداکثر 4-5 تا تیر در کردید و رفتید زندان آنجا هم که خبری نبوده [سازمان مجاهدین نیروهای تازه‌وارد خود را برای حفاظت در نظر گرفته بود.] گفتم این بچه‌های جدید که جذب کردید می‌خواهی بفرستی به‌عنوان [محافظ]. گفت: بچه‌های ما شناسایی می‌شوند. گفتم این حرف‌ها چیه شناسایی می‌شوند چیه.»

سازمان به دنبال آن بود تا از موضوع حفاظت از جان امام بهره‌برداری تبلیغاتی کند. و این موضوع هم مورد توجه اعضای ستاد استقبال قرار گرفته بود. به طوری که عزت شاهی می‌گوید: «مجاهدین می‌خواستند از این طریق تبلیغاتی به نفع خود کرده و وانمود کنند که امام کسی را نداشته و این ما بودیم که حفاظت از ایشان را برعهده داشتیم.»

به علاوه، سازمان منافقین به دنبال تجهیز خود از طریق تشکیلات کمیته استقبال بود. آنچنان که علی دانش‌منفرد می‌گوید: «نمایندگان سازمان مجاهدین در مذاکرات فی مابین درخواست ۱۵ اسلحه کمری و ۱۵ موتور مجهز کردند، درحالی که سازمان از لحاظ امکانات نظامی مجهزتر از دیگر گروه‌های مسلح بود. برخلاف سازمان مجاهدین سایر گروه‌های چریکی دیگر صادقانه برخورد کرده و حتی تهیه برخی از تجهیزات را خودشان برعهده گرفتند و تنها کمبود وسایل را از کمیته درخواست کردند.»

علی تحیری از اعضای گروه صف هم در این رابطه می‌گوید: «سازمان مجاهدین در این مورد پیشنهادی داده بود که این سازمان و تشکیلاتش حفاظت امام را همراه با شرایط خاصی [برعهده بگیرد] آنها سلاح می‌خواستند و می‌گفتند که اسلحه‌های ما را هنگام دستگیری تقی شهرام و لو رفتن ما، از دست‌مان گرفتند و سلاح نداریم.»

سرانجام این اقدامات مشکوک سازمان مجاهدین خلق در کمیته باعث شد تا واحد حفاظت به گروه‌های مسلح اسلامی سپرده شود و این گروه‌ها عهده‌دار حفاظت از کمیته‌ استقبال و امام شدند و بدین ترتیب سازمان منافقین با اقدامات و عملکرد مشکوک خود، از مسئولیت حفاظت از جان امام کنار گذاشته شد.

به گفته محسن رفیقدوست، «شورای انقلاب که آن روزها در مقر کمیته استقبال از امام مستقر شده بود، کمیته‌ای را به این منظور تشکیل داد تا در این زمینه تصمیم‌گیری شود. در نهایت کمیته مزبور قانع شد که حفاظت از امام را به مجاهدین خلق واگذار نکنند.»

صباغیان هم در این رابطه می‌گوید: «ما نظر مجاهدین را آوردیم تو کمیته، نپذیرفتند، گفتند نه... چون ما [سازمان مجاهدین خلق را] نپذیرفتیم رفتند فشار آوردند، رفتند خانه‌ آقای دکتر بهشتی. دکتر بهشتی... با من تماس گرفتند گفتند جریان چیست؟ گفتم ماجرا این است، گفتم... من تصمیم نمی‌گیرم دسته‌جمعی است اینها شرط این جوری گفتند و کمیته نپذیرفت. گفت کار خوبی کردید. مدتی که گذشت من تماس‌هایی که با پاریس داشتم دکتر یزدی با من صحبت کردند. معلوم بود که رفته بودند از آنجا هم فشار آوردند. دکتر یزدی هم با ما صحبت کرد، به او گفتم که تصمیم کمیته بود. ان‌شاءالله اگر آمدید تهران توضیح می‌دهم. تلفنی نمی‎شود توضیح داد. بدین‌ترتیب آنها کنار گذاشته شدند.»

منبع: پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی