خواص و عوارض نشادر

به گزارش حلقه وصل، این ماده در دو گرید خوراکی و صنعتی موجود می باشد. از کاربردهای عمده آن می توان به استفاده در تولید کودهای شیمیایی ، ساخت الکترولیت خشک ، در جوشکاری و لحیم کاری جهت پاک سازی اکسید فلزات، تولید داروهای سرما خوردگی و همچنین برای جلوگیری از تشکیل سنگ ادرار در اسب ، گاو و بز اشاره کرد.

کشور تولید کننده: ایران/ چین

 بسته بندی: کیسه ۲۵ کیلوگرمی

 درصد خلوص: ۹۹%

خواص و ویژگی ها

این ماده دارای فرمول شیمیایی NH۴Cl بوده و می تواند در دو فرم کریستال بی رنگ جاذب رطوبت و یا پودر سفید وجود داشته باشد. وجود یون های آمونیوم و کلر در این ماده باعث شده است که به صورت گسترده در کشاورزی و سایر صنایع مورد استفاده قرار بگیرد.

ساختار مولکولی:

طبق شکل زیر ساختار این ماده مکعبی می باشد که NH۴+ در وسط مکعب قرار دارد و می تواند با یون های کلر موجود در گوشه پیوند هیدروژنی برقرار نماید.

طبق خواص و ویژگی هایی که این ماده دارد،فروش نشادر جز قوی ترین نمک ها با قدرت اسیدیته ی بالا می باشد که در پزشکی به منظور بالا بردن میزان خاصیت اسیدی اوره مورد استفاده قرار می گیرد. با خوردن این ترکیب، این ماده در کبد متابولیزه می شود و به هیدروکلریک اسید و اوره متابولیزه می گردد.

در دارو های دامپزشکی این ماده به عنوان یک عامل فعال کننده ی دارویی کاربرد زیادی دارد.

نشادر که یک نمک معدنی است به عنوان کریستال های رنگی ، بی رنگ یا به عنوان یک پودر بلوری سفید یافت می گردد

مسمومیت با این ماده امکان پذیر می باشد به طوری که در مطالعات آزمایشگاهی انجام گرفته حدود ۵۰ درصد از موش ها بر اثر مصرف ۱۶۵۰ mg/kg از این ترکیب جان خود را از دست دادند

روش تولید ammonium chloride

روش های مختلفی برای تولید نشادر وجود دارد:

۱) فرآیند نمک دوتایی که NH۴Cl و کربنات سدیم به طور همزمان تولید می شود.

CO۲ + ۲ NH۳ + ۲ NaCl + H۲O → ۲ NH۴Cl + Na۲CO۳

۲) خنثی سازی مستقیم آمونیاک با استفاده از اسید هیدروکلریک. بیشتر NH۴Cl مصرفی در هند، چین و ژاپن جهت استفاده در کود شیمیایی با فرآیند نمک دوتایی تولید می شود. ولی این ترکیب با درصد خلوص بالا با استفاده از واکنش مستقیم بخار آمونیاک بدون آب و گاز اسید هیدروکلریک تولید می شود.

NH۳ + HCl → NH۴Cl

مصارف و کاربرد های نشادر

در ادامه با کاربردهای شگفت انگیز این ترکیب بیشتر آشنا می شویم:

صنایع کشاورزی

کلرید آمونیوم ترکیبی از دو عنصر ضروری ازت و کلر برای رشد گیاهان است. هر دو این عناصر به طور طبیعی در جو و خاک وجود دارند و تأمین از طریق منابع کودی به گیاهان کمک می کند تا به رشد کامل برسند. در صورت کمبود این عناصر گیاه پژمرده می شود ، و برگ ها به رنگ زرد و قهوه ای تبدیل می شوند. کود کلرید آمونیوم یکی از اشکال مختلف نیتروژن است که در محصولات زراعی ، چمن کاری و باغها استفاده می شود.

محصول فوق به دلیل دارا بودن مقادیر زیاد نیتروژن به صورت یون آمونیوم به طور گسترده به عنوان کود برای تامین نیتروژن مورد نیاز گیاهانی همانند برنج مورد استفاده قرار می گیرد. استفاده به عنوان کود را می توان عمده ترین کاربرد این ترکیب به شمار آورد تا جایی که کاربرد این ماده در زمینه ی کود های شیمیایی توانسته است بازار مصرفی این محصول و تقاصا برای خرید آن را به شدت تحت تاثیر قرار دهد.

نیتروژن آمونیوم موجود در این کود با آبشویی از بین نمی رود زیرا NH۴ توسط ذرات رس و مواد آلی خاک تثبیت می شود. در زمانی که نیاز گیاهان به نیتروژن بالا می باشد می توان جهت افزایش میزان تولید از این کود استفاده نمود. و نیز این شکل از نیتروژن در این کود بازده آن را در زمان کمبود گیاهان بالا می برد. همچنین کلر موجود در کود آمونیوم کلرید می تواند با آفات و بیماری ها مقابله کند.

مصارف صنعتی

یک فرآیند ولتامتری برای شناسایی Cu، Pb، Cd و Ni در ماتریس های زیست محیطی وجود دارد که از بافر آمونیاک – نشادر استفاده می کند. همچنین به عنوان طعم دهنده در مشروبات الکلی به کار می رود. NH۴Cl در مقیاس آزمایشگاهی برای کاهش دما در حمام های خنک کننده و نیز همراه با آمونیاک به عنوان محلول بافری استفاده می شود.

در فلزاتی که قرار است بر روی آنها پوشش قلع قرار گیرد ، گالوانیزه و یا لحیم کاری شوند به عنوان شار مورد استفاده قرار میگیرد .

صنایع غذایی

نشادر به صورت پودری و در گرید خوراکی بسیار جاذب رطوبت می باشد. AC در آب ،آمونیاک و به مقدار کمی در اتانول محلول می باشد و در اتر و استون نامحلول است.  گرید خوراکی این محصول در مقایسه با گرید صنعتی آن دارای خلوص بالاتری و در حدود (۹۹.۵٪ -۹۹.۸٪) می باشد، مقدار ناخالصی در آن کمتر و محتویان فلزات سنگین نیز در آن نسبت به گرید صنعتی بسیار ناچیز تر می باشد. از نظر کاربرد و عملکرد این محصول در صنایع غذایی همانند بی کربنات آمونیوم عمل می نماید. میزان برتری این ترکیب نسبت به آمونیوم بی کربنات ، وجود کلر در ساختار آن است که موجب می شود طعم و عطر ماده غذایی بهبود یابد.

نشادر به عنوان یک ماده ی مغذی و یک تقویت کننده به خمیر ها برای بهبود عملکرد مخمر ها اضافه می گردد. در بسیاری از کشور ها به دلیل کاهش سن مبتلا شدن افراد به بیماری های قلبی و عروقی، سیاست های دولت بر این شده است تا از این ماده به جای سدیم کلرید به عنوان ماده ی طعم دهنده در ساخت بسکوییت ها، نان ها و… استفاده شود.

همانطور که پیش از این نیز گفته شد این ماده در گرید خوراکی یک ماده ی مغذی برای مخمر ها می باشد و در موارد زیر مورد استفاده قرار میگیرد:

به دلیل شناخته شده بودن و کاربردهای متنوعی که نشادر دارد ، می توان آن را در مقادیر کم حتی در عطاری ها نیز پیدا کرد .

برای استفاده از نشادر در نان ها و محصولات آردی، این ماده را همراه با بی کربنات سدیم به مقدار ۱۰ تا ۲۰ g/Kg از وزن آرد و یا ۲۵% از بی کربنات سدیم مورد استفاده قرار می گیرد.استفاده ی همزمان ویتامین C همراه با این ماده می تواند موجب الاستیکی تر شدن خمیر و بهبود حجم ، رنگ ، عطر و بافت آن شود. استفاده از این مواد بسیار ایمن تر از پتاسیم برومات است و جایگزین مناسبی برای آن به حساب می آید.

در بسیاری از کشور ها مخلوط AC و شیرین بیان نیز برای بهیود طعم بسیاری از غذا های محلی مانند مرغ پخته شده در فنلاند، لیزی رایس در سوئد، نودل در هلند، محصولات گوشتی در دانمارک و… مورد استفاده قرار می گیرد

پزشکی

اثر عمده نشادر هم بر روی انسان و هم حیوانات خاصیت اسیدی کردن ادرار و افزایش مقدار آن است. از همین خاصیت برای درمان سنگ کلیه استفاده می شود. محصول فوق قابلیت حل کردن برخی از سنگ ها را دارد و می تواند به دفع سموم کمک کند.  این ماده می تواند همراه با آنتی بیوتیک هایی مانند تتراسایکلین و پنی سیلین جهت افزایش مقاومت در برابر برخی از باکتری های خاص استفاده شود.

خلط آور : به عنوان ماده خلط آور (اکسپکتورانت) در شربت های سرفه استفاده می شود. این ماده با تحریک غشای مخاطی باعث ترشح مقدار اضافی مایعات مجاری تنفسی شده که سرفه کردن را راحتتر می کند .

درمان آلکالوز متابولیسمی : به عنوان عامل اسیدیته سیستماتیک برای درمان آلکالوز شدید متابولیک (قلیایی شدن شدید متابولیسمی) استفاده می شود.

در زایمان : این ماده از اکثر نمک ها اسیدیفایر بهتری است و اضافه کردن آن به رژیم غذایی قبل از زایمان در زمان بارداری یکی از روش های مورد استفاده برای کنترل تب شیر است .

شوینده

نشادر به صورت دی اتیل استر دی متیل آمونیوم کلرید (DEEDMAC) و به عنوان یک سورفکتانت کاتیونی در شوینده ها مورد استفاده قرار می گیرد.

همچنین در فرمولاسیون شامپو ها بهترین راه برای کنترل ویسکوزیته، افزودن نمک هایی مانند NaCl و نشادر می باشد. لازم به ذکر است که سدیم کلرید ویسکوزیته ی بالاتری نسبت به NH۴Cl تولید می نماید و NH۴Cl نیز ضخیم کننده ی بهتری از سدیم کلرید می باشد

استفاده از نمک ها بهتر است با سورفکتانت هایی نظیر آمونیوم و سدیم آلکیل سولفات انجام پذیرد و از استفاده ی همزمان آن ها با سورفکتانت هایی نظیر آلفا اولفین سولفونات خود داری نمود. استفاده ی صحیح از نمک ها می تواند منجر به نتیجه ی بسیار مطلوب شود و یا بالعکس.

در شکل زیر می توانید میزان افزایش ویسکوزیته ی سدیم لوریل سولفات توسط نمک های NaCl و NH۴Cl را مشاهده نمایید

همانطور که در نمودار های درج شده در شکل بالا نیز مشخص است، افزودن بیش از حد نمک می تواند منجر به کاهش ویسکوزیته شود. در نتیجه افزودن نمک برای افزایش ویسکوزیته باید طبق اصول انجام پذیرد

نشادر برای مو

این ماده در برخی از اسپری های پر پشت کننده مو به عنوان حجم دهنده برای نگه داشتن رنگدانه ها در کنار هم مورد استفاده قرار می گیرد . اگرچه که استفاده از نشادر در مصارف موضعی بی خطر اعلام شده است ، اما اگر مقادیر قابل توجهی از آن وارد بدن شود باعث اسپاسم عضله ، تنفس نامنظم و سوزش می شود . توصیه بر این است که برای جلوگیری از این موارد ، از موادی استفاده کنید که فاقد این ماده باشد .

نشادر در دامپزشکی

این ماده معمولا در دامپزشکی برای درمان عفونت ادراری در حیواناتی همانند اسب مورد استفاده قرار می گیرد . بر اساس قوانین اتحادیه اروپا استفاده از این ماده در داروهای دامپزشکی بلامانع است اما نمیتوان از آن به عنوان افزودنی در غذای احشام استفاده نمود .

واکنش های نشادر

واکنش نشادر با آب واکنشی گرماگیر است و در صورت حل کردن آن در آب در صورتی که ظرف واکنش در دستان شما باشد، احساس سرما را در دستانتان حس خواهید نمود .

(NH۴Cl (s)+ H۲O (l)—> NH۴Cl (aq) + H۲O (l

در اثر حرارت تجزیه شده و به آمونیاک و هیدروکلریک اسید تجزیه می شود که طبق واکنش زیر است :

NH۴Cl → NH۳ + HCl

با واکنش این ماده با یک باز قوی همانند سدیم هیدروکسید گاز آمونیاک تولید شده و آزاد می شود :

NH۴Cl + NaOH → NH۳ + NaCl + H۲O

در اثر واکنش NH۴Cl با کربنات فلزات قلیایی در درجه حرارت بالا ، آمونیاک و کلرید فلز قلیایی تولید می شود :

۲NH۴Cl + Na۲CO۳ → ۲ NaCl + CO۲ + H۲O + ۲ NH۳

محلول نشادر به صورت غلیظ در فرایند های لیچینگ نیز کاربرد دارد و با اکسید های فلزی تشکیل کمپلکس می دهد. به عنوان مثال در واکنش زیر می توانید روی اکسید را مشاهده کنید که در هنگام واکنش با این ماده تشکیل روی NH۴Cl می دهد

ZnO+NH۴Cl→Zn(NH۳)۲Cl۲+H۲O

واکنشی مشابه بالا برای اکسید های فلزی ای مانند مس و کادمیوم نیز رخ می دهد

نکات ایمنی و MSDS نشادر

در جدول زیر پیامدهای ناشی از تماس و کمک های اولیه ی مربوط که به هنگام خرید نشادر باید دقت کرد را را می توانید مشاهده نمایید:

پیشگیری

حفاظت چشم لازم است

لباس محافظ مناسب باید برای محل کار در نظر گرفته شود که نوع آن بستگی به غلظت ماده ای دارد که حمل می شود.

در هنگام پخش شدن گرد و غبار ماده در هوا لازم است

کمک های اولیه

چشمها را باز نگه داشته و با مقدار زیادی آب بشویید . به چشم پزشک مراجعه کنید

با مقدار زیادی آب بشویید لباس های آغشته به ماده را از تن خارج کنید.

مقدار زیادی آب بنوشید خود را وادار به استفراغ نکنید به پزشک مراجعه نمایید.

هشدار حفاظتی

تماس با چشم  : سوزش شدید

تماس با پوست : سوزش خفیف

بلعیدن و خوردن : سوزش مخاط

منبع: مدرسه آنلاین