به گزارش حلقه وصل، در سال‌های گذشته نزدیک شب یلدا، شهر پر از رنگ و بوی جشن و شادی می‌شد و هر کسی به فکر خرید آجیل، شیرینی و میوه شب یلدا بود تا این شب باستانی را در کنار خانواده زنده برگزار کند. اما حالا دیگر یلدا برای خانواده‌ها معنا و مفهومی دیگر دارد. یکی به فکر چیدن سفره لاکچری و عکس انداختن و تبلیغات است و از حالا چند هندوانه خریده تا مبادا جلوی مهمان‌ها هندوانه‌ای سفید و بی‌مزه باشد، یا دیگری میوه‌های شب یلدا از انار و سیب را درشت‌تر انتخاب می‌کند. گویی فرهنگ اصیل و باستانی یلدا برای برخی رقابتی شده و هر کسی به فکر چیدن سفره‌ای متنوع و رنگین‌تر است.
وقتی نشستن روی صندلی تالار جایگزین حضور دور یک کرسی می‌شود
امان الله قرائی، جامعه شناس با بیان اینکه یلدا یک سنت کهن و البته بی‌آلایش و ساده است، می‌گوید: برخی با کاهش شیوع کرونا دیگر در تالار و رستوران این شب را کنار یکدیگر جشن می‌گیرند. غافل از اینکه شب یلدا شبی است که باید فرهنگ باستانی ایران و صمیمت یک خانواده ایرانی را یادآور شد. اما وقتی این شب را محدود به یک تالار که همه باید به صورت رسمی کنار یکدیگر بنشینند، تقلیل می‌دهیم، به سوی ترویج فرهنگ و سبک زندگی غربی و اشرافی پیش می‌رویم. این امر در حالی است که در گذشته اعضای یک خانواده دور یک کرسی می‌نشستند و به خاطره‌گویی و شعرخوانی مشغول بودند.
شب یلدا فقط برای خوردن میوه و تنقلات نیست/ آداب غیرمرسوم را از شب یلدا حذف کنید
وی با اشاره به اینکه دورهمی‌های خانوادگی نباید فقط به جایگاهی برای خوردن میوه و تنقلات باشد، از تجمل‌گرایی در شب یلدا انتقاد کرده و می‌افزاید: باید همه فارغ از خستگی و نگرانی‌های روزمره زندگی، ساعاتی کنار یکدیگر خوش باشند و خاطرات شیرین گذشته را یادآور شوند. بر همین اساس، یلدا بهترین فرصت برای جمع شدن کنار یکدیگر به دور از دغدغه‌هاست و همه باید سعی کنند تا این شب باستانی را به شادی بگذرانند و اجازه ندهند برخی از آداب غیرمرسوم وارد مراسم شب یلدا شود و کام خانواده‌ها را تلخ کند. به طور مثال چیدن سفره‌های رنگارنگ و میوه‌های متنوع و شیرینی و کوکی‌های مختلف که در سال‌های اخیر مُد شده است، همه از این دست فرهنگ‌های نادرست است که باید اصلاح شود.
وقتی آجیل شب یلدا جای خود را به پفک هندی می‌دهد
با وجود اینکه آخرین شب پاییز به عنوان بلندترین شب سال شناخته می‌شود و این شب را به عنوان شب یلدا جشن می‌گیرند، برخی با افزایش قیمت آجیل، با سایر تنقلات به فکر رنگین کردن سفره شب یلدا هستند. به گفته مصطفی احمدی، رئیس اتحادیه آجیل و خشکبار تهران قیمت آجیل شب یلدا با باسلوق، کیلویی ۱۵۰ تا ۲۵۰ هزار تومان و بدون باسلوق نیز ۱۸۰ تا ۲۷۵ هزار تومان است.
با توجه به هزینه یک کیلو آجیل شب یلدا، پفک هندی، پف فیل و شکلات پای ثابت سفره‌های یلدایی شده است و بسیاری به جای آجیل شب یلدا، از چیپس و پفک و سایر تنقلات استفاده می‌کنند تا بتوانند این شب را کنار یکدیگر به شادی سپری کنند. البته برخی از میوه‌ها مثل هندوانه، انار و خرمالو که در سنت شب‌های یلدای ایرانیان باستان نیز وجود داشته، غیر قابل تغییر است.
چگونه شب یلدا را ساده برگزار کنیم؟
بر همین اساس، محمد گنجی، جامعه‌شناس معتقد است که شاید نتوان برای برخی آداب و رسوم شب یلدا جایگزینی تعریف کرد، اما حالا در این شرایط اقتصادی بیایید کاری کنیم که دیگر انار دانه درشت قرمز و هندوانه گرانقیمت، مشکلی بر مشکلات خانواده‌ها اضافه نکند. چرا که می‌توان با یک هندوانه کوچک و چند انار متوسط هم شب یلدا را کنار هم بود و این شب را با هزینه‌های نه چندان بالا برگزار کرد.
وی می‌افزاید: نیازی نیست میوه‌های متنوع و رنگین داشت. بلکه می‌توان با کمترین امکانات هم سفره جذاب و زیبایی برای یلدا چید و شب شاد و خاطره‌انگیزی برای خانواده رقم زد. به طور مثال، تزیین زیبای میوه‌ها به طوری که هدر نرود و بتوان به راحتی از آن استفاده کرد، سفره‌های یلدا را زیبا می‌کند و گذاشتن یک کتاب حافظ با برگ‌هایی پاییزی همراه با خواندن اشعار فارسی و تحلیل آنها می‌تواند این شب باستانی را زیباتر کند.
شعرخوانی و بازی جمعی را در شب یلدا احیا کنیم
در این شب از قدیم بزرگترها برای سایر اعضای خانواده حکمت‌های پندآموز و داستان‌های عبرت‌آموز تعریف می‌کردند و با مثل‌خوانی و شعرخوانی به جایگاه یلدا در ادبیات اشاره داشتند تا کوچک‌ترها هم با فرهنگ ایرانی آشنا شوند. بنابراین، چه خوب است که امسال هم شب یلدا در کنار اعضای خانواده، هر کسی اشعاری از حافظ را بخواند و کمی بیشتر از ادبیات شیرین فارسی بداند.
رژان مظفری، جامعه شناس با بیان اینکه شب یلدا باید با سایر شب‌ها متفاوت باشد و کسی با تلفن همراه در فضای مجازی سیر نکند و صدای اعلام پیام‌های شخصی افراد موجب ناراحتی اعضای جمع شود، می‌گوید: در شب یلدا می‌توان با بازی‌های سرگرم‌کننده دسته جمعی، مثل اسم فامیل، ۲۰ سؤالی، ادابازی و سایر بازی‌های قدیمی فضایی شاد رقم زد و همه اعضای خانواده را دور هم جمع کرد. علاوه بر این، بهتر است در این شب برای بچه‌ها بازی‌های جذابی تدارک دیده شود تا آنها هم از همان دوران کودکی با فرهنگ باستانی یلدا آشنا شوند.
وی درباره سفره‌های شب یلدا و لزوم ساده بودن مراسم شب یلدا برای راحتی میزبان و مهمان‌ها، می‌افزاید: دورهمی‌ها با یک جمع صمیمی و ساده بدون تجملات زیبا و به یادماندنی است و نباید این شب را برای یکدیگر تلخ کنیم. اما گاهی شاهدیم که افراد برای یک شب مهمانی خود را به زحمت می‌اندازند و مهمان‌ها هم با دیدن زحمت میزبان ترجیح می‌دهند که دیگر در دورهمی‌ها شرکت نکنند. بنابراین برای اینکه فردگرایی رواج پیدا نکند و همیشه خانواده کنار هم جمع باشند، بهتر است که این شب را ساده برگزار کرد تا ارتباطات جمعی تداوم داشته باشد.
مظفری در پایان می‌گوید: نباید فراموش کنیم که یلدا فرصتی است برای با هم بودن و صله رحم و به نوعی اطلاع از حال و روز بستگان، تکریم بزرگترها، آموختن راه و رسم زندگی به جوانان و درس آموزی برای کودکان. علاوه بر این، داشتن عکس دسته جمعی در شب یلدا توصیه می‌شد؛ تا جایی که همه هر ساله با دیدن تصاویر قدیمی خود به وجد آمده و خاطرات بسیاری در ذهن‌شان مرور می‌شود. بنابراین توصیه می‌کنم که همه اعضای خانواده کنار هم عکس یادگاری بیندازند و باهم بودن در این شب را قدر بدانند و به حواشی و مسائل شخصی نپردازند.