ساختار فرهنگ و رسانه کشور چگونه بازسازی می‌شود؟

به گزارش حلقه وصل، رهبر معظم انقلاب در نخستین دیدار با مسئولان دولت سیزدهم، با تاکید بر اینکه ساختار فرهنگی کشور مشکل داشته و نیاز به بازسازی انقلابی دارد، به هیات دولت دستور دادند که بر بازسازی انقلابی در همه عرصه‌های مدیریتی تمرکز کنند، البته ایشان گفتند که «حرکت انقلابی یعنی خردمندانه و عاقلانه». بعد از این دیدار بود که بازسازی فرهنگی در همه عرصه‌های آن به معنای اعم، مد نظر مسئولان فرهنگی کشور قرار گرفت و در نخستین مرحله، از طریق مشورت با صاحبنظران و اندیشمندان این حوزه، تلاش برای رسیدن به این هدف آغاز شد. در این میان مرکز راهبری فرهنگ و رسانه یکی از بخش‌های مهمی بود که به بررسی این حوزه پرداخت.

همه زیر یک پرچم

در نخستین قدم این اقدامات، ایجاد «مرکز راهبری فرهنگ و رسانه» مد نظر قرار گرفت. برای رسیدن به این هدف، سازو کار اجرایی مشترکی میان دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان تبلیغات اسلامی برای پیگیری «طرح کلان و معماری ساختار فرهنگ و رسانه کشور» شکل گرفت. این سازوکار از این بخش‌ها تشکیل شد: شورای راهبری طرح با ترکیب مقام‌های عالی این نهادها، مدیریت طرح با مرکز راهبردی فرهنگ و رسانه و علاوه بر این دو بخش، شورای مشورتی با حضور متخصصین این عرصه.

استفاده از خرد جمعی

در قدم دیگر، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و رئیس سازمان تبلیغات اسلامی از اهالی فرهنگ، هنر و رسانه، دعوت کردند تا از طریق درگاه معرفی شده، نظرات خودشان را در این باره بیان کنند که تا هفته اول آبانماه، ۳۳۵ نفر از اندیشمندان و صاحبنظران حوزه فرهنگ و رسانه به ارائه نظرات خود پرداختند. این در حالی است که حدود ۱۳۵ عنوان از طرح‌های ارسالی ساختارمند بوده که کلیه مطالب ارسالی در دبیرخانه، بررسی و تحلیل محتوا شد.

بررسی کتاب‌ها و پژوهش‌ها

همزمان با تحلیل مطالب ارسال شده، کتاب‌ها، پژوهش‌ها، مقالات و مصاحبه‌های منتشر شده در فضای عمومی و دانشگاهی از سوی نخبگان و صاحبنظران در مورد موضوع «ساختار فرهنگ و رسانه » تحلیل و دسته‌بندی محتوایی شد.

یک ماده واحده اثر بخش

در راستای تسهیل حقوقی طرح بازسازی، ماده واحده‌ای از سوی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی تنظیم و در دستور کار این شورا قرار گرفت. در دولت نیز با تأکید رئیس جمهور و پیشنهاد وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در رابطه با ارتقای بهره‌وری منابع و بودجه‌های فرهنگی و نیز انسجام بخشی در سیاستگذاری و هماهنگی بین بخشی در فعالیت‌های فرهنگی، ماده واحده‌ای در دستور کمیسیون فرهنگی دولت قرار گرفت. پس از تصویب این موضوع در دولت، نماینده ویژه رئیس جمهور و هیئت وزیران، موارد تعیین شده در جهت هم‌افزایی دستگاه‌ها و هماهنگی برنامه‌ها را پیگیری خواهد کرد.

تشکیل شورای مشورتی

شورای مشورتی که متشکل از خبرگان تعیین شده از سوی شورای راهبری طرح هستند، به بحث و تبادل نظر در قالب جلسات جمعی می‌پردازند و این فرآیند در حال تداوم و استمرار است.

با توجه به رویکردهای متفاوت به طرح، مباحث در قالب کارگروه‌‌های ششگانه با عناوین زیر پیگیری می‌‌شود:

فرصت‌محور (با رویکرد توجه به ظرفیت‌های کشور برای جهش)، مبنامحور (با رویکرد ترسیم وضع مطلوب مبتنی بر مبانی نظری)، نهادمحور (با رویکرد اصلاح نهادی و سازمانی ساختارهای موجود)، مسئله محور (با رویکرد تمرکز بر چند مسئله اصلی)، تحول محور (با رویکرد بازطراحی متناسب با تغییرات اساسی عصر جدید و تحول در مدل حکمرانی)، راهبرد محور ( با رویکرد چارچوب مفهومی حکمرانی حوزه فرهنگ).

مدل مطلوب خروجی

مدل مطلوب خروجی و الزامات این پروژه که از ضروریات بود، به این صورت طراحی شده است: رویکرد انجام پروژه، حوزه تحول (حکمرانی، سبک زندگی، حکمرانان و... ) و نقطه تمرکز، اصول، مبانی و تقریر از فرهنگ، سیاست‌ها و الزامات نحوه حکمرانی مطلوب، چرخش‌های کلیدی تحول‌آفرین، برنامه‌های پیشران و کلیدی، آرایش نهادی و مدل مصور ساختاری، تقسیم وظایف و تعیین حیطه اختیارات، ارائه راهکارهای مشخص، زمانبندی راهکارها، الزامات اجرای موفق پروژه و تعیین راهبر یا راهبران اجرای پروژه (شخص حقیقی یا حقوقی).

معرفی فعالان فرهنگی استانی

در مسیر انجام طرح، با پیگیری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۲۵ نفر از مدیران کل استان‌ها، ضمن ارائه نظرات و طرح‌های مکتوب خود، فعالان زیست‌بوم استانی را معرفی کرده‌اند که توسعه ارتباط وجمع‌آوری نظرات این شبکه فرهیخته در قالب چند گروه کاری در حال انجام است.

پیگیری در معاونت امور مطبوعات و اطلاع‌رسانی

بازسازی ساختار و نظام رسانه‌ای، در معاونت امور مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در حال انجام است. در این زمینه نشست‌های متعددی با صاحبنظران برگزارشده است.
همچنین در تعامل مستمر با دبیر شورای فرهنگ عمومی کشور، فعال شدن شوراهای فرهنگ عمومی در استان‌ها و مشارکت فعالانه در پیشبرد طرح در حال پیگیری است. از طرف دیگر هماهنگی لازم با مسئولین محترم شورای سیاستگذاری ائمه جمعه انجام شده است.

انتشار گزارش‌های بودجه‌ای

بررسی داده‌های موردنیاز در تصمیم‌گیری، در دستور کار جاری دبیرخانه این طرح قرار گرفته است. گزارش اول و دوم بودجه نمای فرهنگ با موضوع بررسی نهادی و موضوعی ردیف‌های فرهنگی دستگاه‌های فرهنگی و غیرفرهنگی در بودجه کشور، منتشر شده است، دو گزارش بعدی که به بررسی بودجه‌های استانی فرهنگ و فعالیت‌های خارج از شمول بودجه عمومی در حوزه فرهنگ می‌پردازد، هم درحال تنظیم است.
همچنین فعالسازی ظرفیت پژوهشکده‌ها، اندیشکده‌ها، تشکل‌های علمی و دانشجویی و حلقه‌های میانی در قالب نشست‌هایی پیگیری می‌شود. حمایت از پایان نامه‌ها و مطالعات دانشگاهی هم اجرایی شده است.

راه‌اندازی سامانه هم اندیشی

تلاش دیگری که با مدیریت و همکاری دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی انجام شده است، فعالسازی سامانه هم‌اندیشی برای مشارکت همه ذیربطان در تدوین طرح است. این سامانه امکان جمع‌‌ سپاری را تسهیل خواهد کرد.

در راستای استفاده از ظرفیت نخبگان در سطح کشور، جلسات هم اندیشی استانی در حال انجام است. همچنین با همکاری رسانه‌ها و فعالان خبری در استان‌ها، صاحبنظران در عرصه‌های گوناگون دعوت می‌شوند تا ایده‌ها و طرح‌های خود را در موضوع بازسازی ساختار فرهنگ و رسانه ارائه دهند.

تلاش مرکز راهبردی فرهنگ و رسانه بر این است که با همدلی و مشارکت جمعی نخبگان، صاحبنظران، فعالان عرصه فرهنگ و تشکل‌های مردمی، این پروژه، مدل موفقی از هم‌اندیشی و کار جمعی در قالب یک مشارکت وسیع و فراگیر و نیز خروجی مشخص کاربردی باشد.