سهم ایرانی‌ها از گردشگری در خلیج فارس

به گزارش حلقه وصل، همین چند وقت پیش بود که هیأت دولت تصویب کرد شناورهای چوبی امحا و به جای آن شناورهای فلزی جایگزین شوند. موضوعی که این مصوبه را جنجالی کرد تا جایی که سازمان بنادر خبر از تغییر در این مصوبه داد.

از طرف دیگر وزارت میراث فرهنگی اعلام کرد که دانش ساخت لنج‌های چوبی در فهرست میراث جهانی ناملموس یونسکو ثبت شده بنابراین با امحای این لنج‌ها بخشی از میراث ناملموس ایران از بین خواهد رفت در حالی که می‌توان از این ظرفیت برای حوزه گردشگری دریایی در خلیج فارس و دریای عمان استفاده کرد.

این همان برنامه‌ای است که ایران نتوانسته در خلیج فارس برای توسعه گردشگری استفاده کند. ایران غیر از خلیج فارس از سواحل دریای عمان و دریای خزر نیز برای گردشگری بهره‌ای نبرده است آن هم با وجود جزایر بسیار.

این در حالی است که کشورهای دیگر از جمله کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و حتی عربستان پروژه‌های دریایی زیاد و متنوعی را راه اندازی کرده‌اند و بسیاری از اولین طرح‌ها را متعلق به خود کرده‌اند. به عنوان مثال کشور قطر چند سالی است که با انداختن لنج‌های چوبی سنتی به خلیج فارس که بیشتر آنها را کشورهای عمان و ایران ساخته‌اند، توانسته تورهای گردشگری صیادی و دریایی و تفریحی را اجرا کند. این فعالیت‌ها به خصوص با نزدیک شدن به زمان برگزاری جام جهانی قطر بیشتر نیز شده است و به آن تنوع داده‌اند.

استفاده از ظرفیت گردشگری آبی و دریایی توسط امارات نیز شکل متفاوتی به خود گرفته است؛ از ساخت اقامتگاه‌های شناور گرفته تا راه اندازی تورهای ماهیگیری که برای آن تبلیغات گسترده‌ای در سطح جهانی انجام شد.

به تازگی نیز عربستان سعودی تلاش خود را برای پیشی گرفتن از امارات و قطر به عنوان قطب تجاری، فرهنگی و ژئو استراتژیک خلیج فارس افزایش داده و اخیراً به دنبال چالش کشیدن همسایگان کوچک خود در زمینه تبدیل این کشور به مهم‌ترین کشور در زمینه حمل و نقل هوایی است.

اختلافات و رقابت میان عربستان با امارات و قطر وجهه دیگری از عربستان را نیز به دنیا نشان می‌دهد. این بار عربستان در رقابت با این کشورهای کوچک اما مدرن تلاش می‌کند تا جاذبه‌های گردشگری جدیدی را ایجاد و معرفی کند. هر چند که مهمترین و بزرگترین سفرها به کشور عربستان در ایام حج تمتع و حج عمره انجام می‌شود و این کشور درآمد بسیار خوبی از این سفرها دارد اما با اقدامات جدیدی که این بار به حوزه گردشگری معطوف شده، می‌خواهد نشان دهد که در آینده برنامه‌ای برای جایگزینی واقعی گردشگری به جای نفت دارد و شاید در سال‌های نزدیک درب چاه‌های نفتش را ببندد. شعاری که در ایران هم تکرار می‌شود اما اقدامی برای آن انجام نمی‌گیرد.

به تازگی عربستان برای رونق گردشگری دریایی با استفاده از ظرفیت دکل‌های نفتی غول پیکرش خبر از ایجاد یک جاذبه نوین دیگر داده است جاذبه‌ای که ایران از آن غافل مانده است.

دکل نفتی که تفریحی شد

عربستان سعودی اعلام کرده که از پروژه‌ای به نام The Rig (به معنی دکل) رونمایی کرده است این نخستین جاذبه گردشگری ساخته شده روی دکل خواهد بود. انتظار می‌رود این پروژه تا پیش از پایان سال ۲۰۲۵ به اتمام برسد.

جالب اینجاست که پروژه دکل در یکی از سکوهای نفتی عربستان واقع در خلیج فارس مراحل ساخت خود را طی می‌کند. در جایی که ایران دکل‌های نفتی و سکوهای نفتی زیادی را دارد که برخی از آنها بلااستفاده مانده‌اند و هیچ اقدامی برای استفاده از آنها انجام نمی‌شود. اما ایده عربستان سعودی نشان داد که می‌توان حتی از دکل‌ها نیز برای گردشگری استفاده کرد.

این ایده و پرداختن به چنین ظرفیتی پیش از این نیز از طریق رسانه‌ها به گوش مسئولان رسیده بود. ایده‌ای که می‌شد به جای عربستان، به نام ایران در جهان رقم بخورد و ایران اولین جاذبه گردشگری نفتی را در خلیج فارس ایجاد کند.

ایده استفاده از دکل حفاری برای گردشگری در ذهن مردم قشم بود

سال ۸۷ اهالی ضلع شرقی ساحل دریا در نزدیکی روستای رمچاه قشم بعد از سه روز باد و طوفان یک روز صبح از خواب بیدار شدند و دیدند در ساحل دریا یک دکل نفتی غول پیکر جا خوش کرده است؛ آن هم یک دکل ۱۰ هزار تنی.

همان روز مردم می‌گفتند کاش این دکل به یک جاذبه گردشگری دیگر در قشم تبدیل می‌شد. اهالی روستا تصور می‌کردند این دکل حفاری قرار است مانند کشتی یونانی کیش به یک جاذبه تبدیل شود اما هر بار می‌دیدند که بخشی از آهن‌های آن در حال بریده شدن است. این سکوی نفتی عظیم‌الجثه تحت اداره کشور امارات بود که ارتفاع آن ٨٠ متر و عمق آبخور آن به بیش از ١١ متر می‌رسید.

وعده‌ها برای بهره‌گیری از ظرفیت گردشگری دریایی خلیج فارس

ایران در حوزه استفاده از گردشگری دریایی به خصوص در حوزه خلیج فارس، ظرفیت‌های کمی ندارد. اخیراً هم عزت الله ضرغامی وزیر میراث فرهنگی درباره استفاده از ظرفیت گردشگری دریایی صحبت‌هایی کرده است که نشان از رویکرد و توجه او به این حوزه دارد.

وعده‌ها درباره استفاده از ظرفیت‌های نفتی خلیج فارس کم نبوده است. در سال ۹۶ اکبر نعمت اللهی، مدیر موزه‌ها و مرکز اسناد صنعت نفت ایران از مرمت و بازسازی نخستین سکوی نفتی دریایی در خاورمیانه خبر داد و گفت: پرونده ثبت این سکو که از سال ۱۳۳۸ ساخته شده و در مدار بهره‌برداری قرار گرفته، در سازمان میراث فرهنگی در حال پیگیری است تا در قالب نخستین موزه دریایی کشور به منظور آشنایی عموم مردم با فعالیت‌های صنعت نفت در بخش دریا، آماده بهره‌برداری شود.

مدیر موزه‌ها و مرکز اسناد صنعت نفت از تلاش برای راه‌اندازی اولین تور گردشگری نفتی ایران برای بازدید عموم مردم از سکوی نفتی بهرگانسر خبر داده و گفته بود: در نظر داریم تسهیلاتی برای گردشگران فراهم شود تا با بازدید از نخستین سکوی نفتی دریایی خاورمیانه با فعالیت‌ها و تلاش‌هایی که در بخش فلات قاره انجام می‌شود، آشنا شوند.‌

به تازگی نیز هیأت دولت در مصوبه ساماندهی گردشگری سواحل شمالی و جنوبی با اولویت سواحل مکران اعلام کرده که تغییر کاربری اراضی هم جوار در سواحل کشور، تصاحب اراضی سواحل توسط نهادها و دستگاه‌های اجرایی و در نتیجه محدود شدن دسترسی عموم مردم به سواحل، فقدان سطوح‌های توسعه‌ای سطح بندی شده، بهره برداری غیر اصولی بیش از حد در برخی از سواحل، نبود سامانه مناسب جمع آوری و دفع پسماندهای که در سواحل و آب دریا، از جمله چالش‌ها و تنگناها شمرده شده است اما لازم است در حوزه قوانین برای تسهیل استفاده از ظرفیت‌های گردشگری سواحل بازنگری شود و برای طرح‌های توسعه گردشگری در سواحل نیز پیوست تخصصی گردشگری پایدار تهیه و دستورالعملی برای ایمنی سواحل نوشته شود.

اینها از جمله اقداماتی است که هیأت دولت آن را برای اجرایی شدن به دستگاه‌های مربوطه ابلاغ کرده است اما هنوز برنامه عملی برای آن استفاده از ظرفیت گردشگری ساحلی به ویژه در خلیج فارس ارائه نشده است.

اواخر سال ۹۹ نیز سازمان بنادر و دریانوردی با وزارت میراث فرهنگی تفاهمنامه‌ای امضا کرد که در آن از راه اندازی خطوط دریایی بین ساحل و بین جزایر، افزایش تجهیزات دریایی و تفریحی، ساخت هتل‌های دریایی در شمال و جنوب و آمدن کروزهای بین‌المللی صحبت شد اینها نکاتی بود که وزیر وقت میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری اعلام کرد و گفت که می‌تواند در دستور کار قرار گیرد و موجب جلوگیری از خروج از کشور شود.