به گزارش حلقه وصل، سرطان پستان شایع‌ترین سرطان زنان در جهان و ایران است و همچنین به عنوان اولین علت مرگ‌ومیر ناشی از سرطان، در بین زنان ایرانی محسوب می‌شود.
یکی از راه‌های کنترل این بیماری انجام غربالگری ها و تشخیص زودهنگام آن است. با توجه به اینکه امکان غربالگری در جمعیت عمومی وجود ندارد، تشخیص زودهنگام این سرطان در زنان پرخطر یکی از راه‌های کنترل این بیماری است.
ماموگرافی از راه‌های تشخیص سرطان پستان است؛ اما متاسفانه بیشتر افراد تمایلی به انجام ماموگرافی ندارند. این موضوع در زنان با سابقه فامیلی سرطان پستان که یکی از گروه‌های پرخطر این بیماری محسوب می‌شوند، مسئله مهمی است.
میزان انجام ماموگرافی در کشورهای توسعه‌یافته متفاوت است. در ایران میزان انجام ماموگرافی در جمعیت زنان ۴۰ تا ۵۹ سال، سه تا ۲۶ درصد تخمین زده می‌شود که این میزان بسیار نامناسب است. زیرا زنانی هستند که علی‌رغم در خطر بودن، بنا به دلایل بسیار متفاوت، برای تشخیص زودهنگام این بیماری اقدام نمی‌کنند.
با توجه به اهمیت این موضوع، پژوهشگران مطالعه‌ای انجام دادند و موانع و مشکلات عدم انجام ماموگرافی را در بستگان زنان مبتلا به سرطان پستان در تهران، بررسی کردند.
برای انجام این مطالعه کیفی ۱۶۰ نفر از بستگان درجه یک و ۱۱۸ نفر از بستگان درجه دو بیماران مبتلا به سرطان پستان، از طریق مصاحبه مورد بررسی قرار گرفتند.
داده‌های به دست آمده از مصاحبه‌ها، پس از پیاده‌سازی دسته‌بندی شده و مورد تحلیل قرار گرفتند.
اکثر بستگان درجه یک، خواهران بیماران و اکثر بستگان درجه دو بیماران، خاله های بیماران مبتلا به سرطان پستان بودند. زنان مبتلا به سرطان پستان گاهی بیماری خود را از بستگان پنهان کرده و در صورت اصرار پژوهشگر عکس از خانه‌های خود را برای شرکت در مطالعه معرفی می‌کردند.
در تحلیل یافته‌های به‌دست آمده از این پژوهش، مشخص شد که از بستگان درجه یک و بستگان درجه دو بیماران مبتلا به سرطان پستان برای عدم انجام ماموگرافی دلایل متعددی (۷۳ دلیل) را عنوان می‌کردند که این دلایل در پنج مضمون کلی ترس، مسائل و مشکلات زندگی، عدم آگاهی کافی در مورد سرطان پستان، باورها و نگرش‌های نادرست و مسائل مالی و دسترسی تقسیم می‌شدند.
ترس یکی از دلایل مهم بیان شده توسط زنان بود که خود شامل انواع ترس شامل ترس از انجام ماموگرافی، ترس از عوارض درمانی بعد از تشخیص سرطان و ترس از عواقب اجتماعی تشخیص و درمان سرطان بودند.
در این مطالعه شرکت‌کنندگان مسائل و مشکلات زندگی را یکی دیگر از موانع انجام ماموگرافی می دانستند. این شرکت‌کنندگان مشکلاتی شامل سهل‌انگاری و فراموشی، بی‌توجهی به سلامتی، درگیر بیماری‌های دیگر، بودن کار و مشغولیت زیاد، نداشتن مرخصی، مخالفت همسر، خانه‌نشینی و بیکاری، داشتن فرزند خردسال و ... را مطرح می‌کردند.
در این مطالعه برخی عنوان کردند که در مورد سرطان پستان آگاهی و اطلاعات کافی ندارند و پزشکان، خانواده، دوستان، کارکنان بهداشتی و درمانی و ... به آن‌ها در خصوص انجام ماموگرافی، توصیه‌ای نکرده‌اند.
برخی افراد باورها و نگرش‌های نادرستی در خصوص انجام ماموگرافی داشتند. این باورها در پنج دسته پایین بودن حساسیت درک شده، عدم باور به دقت و اثربخشی تشخیص، عدم باور به فایده تشخیص سرطان، باور به تاثیر ماموگرافی در ایجاد عوارض و بیماری و احساس خجالت و شرم از ماموگرافی تقسیم بندی می‌شدند.
همچنین برخی افراد مسائل مالی مانند مشکلات مالی و بیمه‌ای عدم دسترسی به مراکز معتبر را به عنوان دلایل عدم انجام ماموگرافی مطرح می‌کردند.
نتایج به دست آمده از این مطالعه نشان داد که برخلاف ضرورت انجام ماموگرافی برای تشخیص زودهنگام بستگان زنان مبتلا به سرطان پستان، آن‌ها انجام غربالگری و ماموگرافی را نادیده می‌گیرند. از طرفی سیستم بهداشت و درمان کشور نیز از این زنان که جزء افراد پر خطر ابتلا به این بیماری هستند غفلت می کند.
بر همین اساس پژوهشگران این مطالعه پیشنهاد می کنند که سیستم خدمات بهداشتی و درمانی کشور آموزشهای جامعه و اثر بخشی برای بستگان زنان مبتلا به سرطان پستان با هدف رفع موانع غربالگری ارتقاء آگاهی و رفع نگرش‌های نادرست پیش بینی کند و همچنین تمهیدات و تاثیرات تسهیلات لازم برای انجام ماموگرافی برای تشخیص زودهنگام این بیماری را فراهم کند.
در انجام این تحقیق کبری نوری از دانشگاه جامع علمی کاربردی تهران، پروانه صحرایی از شبکه بهداشت و درمان شهرستان کامیاران و نسترن کشاورز محمدی از دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی مشارکت داشتند.
یافته‌های این مطالعه مرداد ماه سال جاری به صورت مقاله علمی با عنوان «بررسی موانع انجام غربالگری ماموگرافیک در بستگان مبتلایان به سرطان پستان» در فصلنامه بیماری‌های پستان ایران منتشر شده است.