به گزارش حلقه وصل، بحران سوخت در لبنان در روزهای گذشته به یکی از چالش‌های جدی این کشور تبدیل شده است. این بحران تا جایی پیش رفته که روزانه صف‌های طولانی در پمپ‌بنزین‌ها شکل گرفته که محل نزاع و درگیری مردم شده است. البته نیاز لبنان به سوخت تنها به بنزین محدود نمی‌شود و این کشور برای تولید برق در نیروگاه‌ها به واردات گازوئیل و مازوت نیز وابسته است. در این بین کمبود این سوخت‌ها باعث شده بیمارستان‌های این کشور نیز برای تامین برق خود با مشکل مواجه شوند.
با جدی‌تر شدن این بحران در لبنان و انفعال دولت در تامین سوخت موردنیاز مردم، پیشنهاد واردات بنزین از ایران با لیره لبنان توسط حزب‌الله لبنان مطرح شده و مورد پیگیری قرار گرفت تا تداوم روند فعلی بحران سوخت، منجر به تشدید تنش‌های اجتماعی و امنیتی در این کشور نشود. بدین صورت پس از پیگیری و تلاش حزب‌الله برای واردات سوخت از ایران، تاکنون سه نفتکش حامل سوخت از ایران به سمت این کشور حرکت کرده‌اند.
بر اساس ردیابی کشتی‌ها نخستین نفتکش ایرانی هنوز به کانال سوئز نرسیده و دومین تانکر هنوز از قلمرو ایران خارج نشده، اما بندر را ترک کرده و سومین تانکر هم در حال ترک ایران است و حدود ۱۰ تا ۱۲ روز طول میکشد که به کانال سوئز برسد. اما با وجود ارسال محموله‌های سوخت ایران، وزیر انرژی سوریه در مصاحبه‌ای اعلام کرده است که دولت لبنان هیچ مجوزی برای واردات سوخت از ایران صادر نکرده است. در نتیجه معلوم نیست جزئیات برنامه حزب‌الله برای تامین سوخت موردنیاز لبنان چیست.
در این بین سوالات زیادی پیرامون دلایل ایجاد بحران سوخت در لبنان وجود دارد که عبارت است از:
ماجرای بحران سوخت در لبنان چگونه ایجاد شد؟ چه تغییری نسبت به گذشته رخ داده که در لبنان بحران سوخت ایجاد شده است؟ آیا آمریکا در ایجاد بحران سوخت در لبنان نقش داشته است؟ اگر بله نقش آمریکا چیست؟ چه هدفی را با ایجاد یا کمک به تقویت این بحران در لبنان دنبال می‌کند؟ فروش سوخت ایران به لبنان چه تاثیری در فضای سیاسی لبنان و نگرش مردم خواهد داشت؟ و چه فوایدی را به همراه دارد؟ محموله‌های سوخت ایران چگونه به لبنان صادر می‌شود؟ از چه مسیری این صادرات صورت می‌گیرد؟ در بعد مالی چگونه پول این سوخت تسویه خواهد شد؟در این راستا برای پاسخ به پرسش‌های مطرح شده با محمود علوی کارشناس مسائل لبنان و سردبیر پایگاه لیبانیران (libaniran) به گفتگو نشستیم.
مشروح این مصاحبه به شرح زیر است:
*روایتی از آشفته بازار سوخت در لبنان
وضعیت فعلی سوخت در شهرهای مختلف لبنان چگونه است؟ لبنان به چه سوخت‌هایی نیاز دارد؟
علوی: در پاسخ به این سوال شما باید عرض کنم، وضعیت سوخت در شهرها و روستاهای مختلف لبنان بحرانی است. بسیاری از پمپ بنزین‌ها بسته هستند و برخی که باز هستند با صف‌های طولانی مواجه هستند. به طوری که مثلا بارها کل اتوبان بیروت به جنوب لبنان به جهت ترافیک پشت پمپ بنزین مسدود شده است. بارها خودروهایی که با سرعت به انتهای ترافیک ناشی از صف بنزین می‌رسند تصادف کرده و تلفات هم داشته‌اند. برخی مردم عقیده دارند بنزین در مناطق مسیحی بیشتر یافت می‌شود و برای همین به مناطق شرق بیروت می‌رفتند تا بنزین پیدا کنند.
لبنان نیاز به بنزین سوپر و معمولی و گازوییل دارد و کمبود سوخت باعث اخلال در حمل و نقل در این کشور شده و هزینه را بالا برده است. قبلا پالایشگاهی در طرابلس وجود داشت که در جنگ‌های داخلی خسارت دید. بعد از بر سر کار آمدن سعد الحریری، دولت لبنان به سمت خصوصی سازی رفت. در نتیجه واردات سوخت را به صرفه‌تر از بازسازی و راه اندازی مجدد آن پالایشگاه تشخیص دادند و آن را به حال خود رها کردند و تعمیر نکردند.
*بحران سوخت در لبنان تحت تاثیر افزایش قیمت ارز رقم خورد
ماجرای بحران سوخت در لبنان چگونه ایجاد شد؟ مگر چه تغییری نسبت به گذشته رخ داده که در لبنان بحران سوخت ایجاد شده است؟
علوی: بحران سوخت لبنان به طور مستقیم ناشی از افزایش قیمت ارز در این کشور است که دلایل این افزایش بی‌سابقه ارز را خدمتتان عرض می‌کنم. قیمت دلار در لبنان حداقل در ۲۷ سال گذشته ثابت و روی هر دلار معادل حدودا ۱۵۰۰ لیره ثابت بود (بین ۱۵۰۷ تا ۱۵۱۵)، اما به ناگهان از اول آگوست ۲۰۱۹ افزایش یافت و در ۲۲ جولای ۲۰۲۱ به بالای ۲۲ هزار لیره رسید.
در این راستا دولت برای خرید اقلام ضروری مثل دارو، سوخت و مواد غذایی ارز حمایتی تخصیص داد که باعث شد قیمت سوخت و برق علیرغم افزایش قیمت دلار افزایش پیدا نکند. اما این موضوع باعث نارضایتی رئیس بانک مرکزی شد که این کار را هدر دادن ذخایر ارزی کشور می‌دانست. به همین جهت در صدور حواله‌های خرید سوخت تعلل می‌کرد که باعث کمبود بنزین و گازوییل در کشور شد و صف‌های طولانی در پمپ بنزین‌ها تشکیل شد.
در این بین فساد و قاچاق سوخت و احتکار آن مشکلات لبنان را دوچندان کرده و بحران سوخت را تشدید کرد. مثلا گفته می‌شود خود شرکت‌های واردکننده مقداری از سوخت را که با دلار ۱۵۰۰ وارد کرده‌اند اما در بازار سیاه به قیمت دلار آزاد می‌فروشند. توزیع سوخت باقیمانده در مخازن طرابلس در شمال و الزهرانی در جنوب این کشور انجام می‌شود و شرکت‌های توزیع کننده سوخت، تانکر سوخت‌رسان و حتی پمپ بنزین‌ها گاهی در قاچاق سوخت نقش دارند.
به طور مثال راننده‌ای با تانکر ۲۰ هزار لیتر سوخت می‌آورد ولی امضا می‌گیرد که فقط ۱۵ هزار لیتر آن را خالی می‌کند و تحویل پمپ بنزین می‌دهد. حتی برخی افرادی با این انگیزه در صف پمپ بنزین می‌ایستند که بنزین خود را در بازار سیاه بفروشند، به حدی که گفته شد ۷۰ درصد افرادی که در صف پمپ بنزین هستند چنین کاری را انجام می‌دهند.
*تحریم‌های آمریکا و عربستان باعث ایجاد بحران ارزی در لبنان شده است
شما اشاره کردید که بحران سوخت تحت تاثیر افزایش قیمت ارز در لبنان اتفاق افتاد. دلیل افزایش قیمت ارز چه بود؟ سیاست‌های بانک مرکزی لبنان باعث این اتفاق شد؟
علوی: لبنان کشوری با اقتصاد آزاد است که عمده مایحتاج خود را ازطریق واردات تامین می‌کند. بیش از ۲۰ میلیارد دلار در سال ارزش واردات این کشور بوده و تنها ۳ میلیارد صادرات داشته است. صادرات لبنان محدود به محصولات کشاورزی و مقداری هم تولیدات صنعتی است. در گذشته لبنان برای تامین بودجه کشور تا حدود زیادی روی صنعت توریسم حساب باز می‌کرد که البته پس از جنگ سوریه این صنعت نیز با مشکلاتی روبرو شد.
پس از دشمنی عربستان با لبنان به خاطر شکست تروریست‌ها در سوریه، تحریم توریسم لبنان به اوج خود رسید. از طرف دیگر آمریکا به مبارزه مالی با حزب الله روی آورد که تلاش کرد جلوی انتقال پول به لبنان توسط شهروندان ثروتمند این کشور که در خارج ساکن هستند گرفته شود. با این فشارها و کنترل کانال‌های انتقال پول، میزان انتقال میلیاردها دلار از درآمدهای لبنانی‌های مهاجر به کشور کاسته شد و بدین صورت بحران ارز در این کشور ایجاد شد.
* چشم طمع آمریکا به گاز و آب لبنان
پس آمریکا در ایجاد بحران ارزی و به تبع آن بحران سوخت نقش داشته است. بیشتر در این باره توضیح دهید. آمریکا چه هدفی را با ایجاد یا کمک به تقویت این بحران در لبنان دنبال می‌کند؟
علوی: سیاست آمریکا، فشار بر مردم لبنان به خصوص شیعیان این کشور بود، تا با اعمال فشار اقتصادی ناشی از تحریم‌های نانوشته آمریکا، مردم لبنان به خشم آمده و علیه جبهه مقاومت موضع بگیرند. آمریکا می‌خواست از طریق این جنگ اقتصادی، لبنانی‌ها سلاحِ مقاومت را رها کنند. حدود مرزهای دریایی را بنا به خواست رژیم صهیونیستی قبول کند و قسمتی از منابع گازی خود را به این رژیم واگذار کنند و به قطار عادی سازی روابط اعراب با اسراییل بپیوندند.
سفارت آمریکا در لبنان در این میان نقش بسزایی در ایجاد این بحران و گره زدن دستان آمریکا بر گلوی مردم لبنان داشته است. به تازگی مشخص شده از سال ۲۰۱۸ برنامه فشار بر لبنان آغاز شده است و آمریکایی‌ها از قبل به برخی همپیمانان خود نیز وقوع بحران سوخت در لبنان را اعلام کرده بودند.
*میلیون‌ها لیتر بنزین توسط جریان تابع آمریکا در لبنان احتکار شده است
بدین صورت همپیمانان آمریکا برای ذخیره‌سازی بنزین و گازوئیل در خودِ سفارت آمریکا و اماکن دیگر اقدام کرده بودند. در بازرسی‌های نیروهای امنیتی لبنان، میلیون‌ها لیتر بنزین که توسط برخی شخصیت‌های بزرگ جریان‌های تابع آمریکا و عربستان احتکار شده بود کشف شد و مشخص شد آنها در ایجاد این بحران دست داشته‌اند.
وقتی سید حسن نصرالله تهدید کرد اگر دولت نتواند به مشکل مردم رسیدگی کند، حزب الله از ایران سوخت موردنیاز کشور را تهیه خواهد کرد، به سرعت به خواست سفیر آمریکا، رئیس بانک مرکزی چند حواله خرید سوخت را امضا کرد تا بهانه از حزب الله گرفته شود. با بالا گرفتن دوباره بحران سوخت، حزب الله اعلام کرد اولین کشتی حامل سوخت خریداری شده از ایران به راه خواهد افتاد.
بعد از سخنرانی سیدحسن نصرالله برخی نوچه‌های رسانه‌ای آمریکا و عربستان به این اظهارات واکنش نشان دادند و برخی با تمسخر و برخی با انکار با آن مخالفت کردند و حتی برخی به دروغ مدعی شدند که حزب الله از سوریه سوخت خواهد آورد و دارند نمایش بازی می‌کنند که از ایران سوخت آورده‌اند.
*۶۵ درصد مردم لبنان چشم به راه بنزین و گازوئیل ایرانی هستند
صادرات سوخت از ایران به لبنان چه تاثیری در فضای سیاسی لبنان و نگرش مردم خواهد داشت؟
علوی: خرید سوخت از ایران آنچنان در جامعه لبنان با استقبال روبرو شد که حتی نماینده حزب قوات لبنانیه در پارلمان لبنان که مخالف ایران و حزب الله هستند از این اقدام حمایت کردند. یک نظرسنجی نشان می‌دهد ۶۵ درصد لبنانی‌ها بنزین و گازوییل وارد شده از ایران را خواهند خرید. این درحالی است که کل جمعیت شیعیان لبنان تازه اگر فرض کنیم همه آنها با ایران موافق باشند فقط ۳۰ درصد جمعیت کشور است.
با اعلام به راه افتادن کشتی دوم و سپس وعده کشتی سوم، آمریکا به تکاپو افتاده است و مدعی شد گاز از مصر و برق از اردن برای لبنان خواهد فرستاد و نباید لبنان از ایران سوخت بخرد. البته هر دوی آنها نیازمند عبور از خاک سوریه است که با تحریم قیصر (سزار) عملا امکان چنین کاری فراهم نبود.
* وقتی سوخت ایران شعله‌های بحران در لبنان را خاموش می‌کند
به این ترتیب آمریکا مجبور شد تحریم خودش علیه سوریه را نقض کند و بی‌خیال ماجرا شود. با چراغ سبز آمریکا پس از سال‌ها قطع رابطه‌ی دولت لبنان با سوریه، هیئتی از وزرای لبنانی به سوریه رفتند تا دریافت انرژی از طریق سوریه را مورد بررسی قرار دهند که سوریه با آغوش باز با این موضوع برخورد کرد.
همچنین هیئتی از بزرگان و شخصیت‌های دروزی روز گذشته با بشار اسد دیدار کردند که نشان می‌دهد آمریکا در تحریم سوریه و جلوگیری از برقراری رابطه لبنان با آن شکست خورد. به نظر بنده سوخت خریداری شده از ایرانی‌ها هم بحران سوخت لبنان را حل خواهد کرد و روابط لبنان و سوریه را احیا کرد.
*سوخت ایران بعد از تخلیه در بندر بانیاس سوریه به صورت زمینی به لبنان منتقل می‌شود
این سوخت چگونه به لبنان صادر می‌شود؟ از چه مسیری این صادرات صورت می‌گیرد؟ در بعد مالی چگونه پول تسویه می‌شود؟
علوی: سید حسن نصرالله اعلام کرده بود خرید سوخت از ایران با لیره لبنان انجام خواهد شد. یعنی با حذف دلار از مبادلات بین دو کشور تاثیر جنگ ارزی علیه ایران، لبنان و کشورهای محور مقاومت را از بین بردند. کشتی‌های نفتکش از دو مسیر می‌توانند به لبنان برسند. یکی از طریق کانال سوئز که طبق اطلاعات دریانوردان حدود ۱۲ روز حداقل به طول می‌انجامد و دیگری دور زدن قاره آفریقا و عبور از تنگه جبل الطارق که ظاهرا ۴۵ روز طول میکشد.
دولت لبنان به دلیل همراهی و وجود مهره‌های تابع آمریکا و عربستان در آن و ترس دولت و مسئولین و فرزندانشان از مشمول شدن به تحریم آمریکا، مخالف تخلیه سوخت در بنادر لبنان هستند، لذا حزب الله نخواست در لبنان تنش‌آفرینی کند و به زور و برخلاف خواست همه کشتی را در خود لبنان تخلیه کند، به همین دلیل کشتی حامل سوخت ایران ابتدا به به بندر بانیاس سوریه رفته و در آنجا تخلیه سوخت انجام خواهد شد و با تانکرهای سوخت‌رسان به لبنان وارد می‌شود.
بازتاب رسانه‌ای خبر آغاز به کار اردو‌های جهادی
