خراسان رضوی: طلبه‌ای که مسجد را سنگر جهاد در حاشیه شهر مشهد کرد

حلقه وصل: زندگی یک طلبه مانند زندگی هر فرد دیگری با فراز و نشیب‌هایی روبرو است اما شاید جنس این فراز و نشیب‌ها فرق داشته باشد،  طلبگی یعنی طالب این شدی که به‌خاطر یک فرد، یک فکر، یک جریان همه شیرینی‌ها و سختی‌های ‌زندگی خود را با آن جریان وفق دهی و به جان بخری؛ آدم‌های جهادی به دور از هیاهو، بی‌تکلف و بی‌‎ریا هستند، آدم‌های جهادی را باید کف میدان دید، آنجا بیشتر تماشایی هستند، وقتی تکلیف اصل باشد در هر لباسی که باشی وظیفه خود می‌دانی که تکلیفت را ادا کنی.

با یک طلبه هم‌صحبت شدم، طلبه‌ای که تمام عمر خود را صرف تکلیف خود کرده و همین تکلیف‌مداری او را به یک محله محروم در حاشیه شهر کشاند تا با همت‌ خود و همبستگی مردم مسئله‌های محله را حل کنند؛ طلبه‌ای دهه هفتادی و جوان که در این اوضاع و احوال کرونایی و مشکلات حاشیه شهر مشهد، کارهایی شاید کمتر کسی حاضر به انجام آن باشد را بدون منت انجام می‌دهد.

در ادامه گفت‌وگوی ما را با حجت‌الاسلام مجتبی مرادی، امام جماعت مسجد امام حسن مجتبی(ع) و عضو شورای اجتماعی محله در شهرک طرق را می‌خوانید.

از خودتان برایمان بگویید؟

مرتضی مرادی متولد ۱۳۷۰ در بیرجند هستم، بعد از اتمام مقطع سیکل وارد حوزه علمیه شدم و بعد از اتمام سطح یک دروس حوزه در حوزه علمیه رضویه بیرجند جهت ادامه تحصیل حدود ۱۰ سال است که به مشهد آمده‌ام، با قبولی در مقطع کارشناسی رشته علوم قرآنی و حدیث دانشگاه علوم اسلامی رضوی، این رشته را در سال ۱۳۹۵ به پایان رساندم، مقطع کارشناسی ارشد رشته فقه و مبانی حقوق را نیز در دانشگاه فردوسی خواندم و اکنون با به پایان رساندن مقطع کارشناسی ارشد مشغول تحصیل در سطح چهارم حوزه هستم.

سال ۱۳۹۱ در شهرک طرق مستقر شدم و علاوه بر تحصیل فعالیت‌های تبلیغی در سنگر مسجد را نیز آغاز کردم، وظیفه‌ و رسالتی که بر عهده هر طلبه‌ای است و تا حد توان نقش خود را ایفا کردم، در سال ۱۳۹۲ ازدواج کردم و دارای سه فرزند هستم.

فعالیت‌های جهادی را با چه انگیزه‌ای و از چه سالی شروع کردید؟

فعالیت‌های جهادی یا به تعبیر دیگر تبلیغی را از همان ابتدای ورود به حوزه علمیه در سال ۱۳۸۵ شروع کردم و سه سال بعد از آن به‌طور رسمی در اوقات آزاد خود در کنار تحصیل به فعالیت‌های جهادی مشغول بودم، یکی از دغدغه‌های کشور و مقام معظم رهبری سامان دادن به مسائل فرهنگی است، حاشیه شهر مشهد هم یکی از دغدغه‌های معظم له است که به دستور ایشان ستادی به نام «ستاد ساماندهی فرهنگی حاشیه شهر مشهد» تشکیل شده است که در ابعاد فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی فعالیت می‌کند و ما نیز تحت نظارت این ستاد به فعالیت‌های تبلیغی و جهادی مشغول هستیم.

مهم‌ترین مشوق شما چه کسی یا چه چیزی بوده است؟

خانواده و برادر بزرگترم که روحانی و نماینده ولی فقیه در سپاه است از مشوق‌های اصلی من برای انجام این فعالیت‌ها بودند، والدینم مذهبی هستند و با روحانیت و دین یک رابطه عمیق و تنگاتنگی داشتند، در زمان کودکی به کارهای دینی و تبلیغ علاقه‌مند بودم و آن را به عنوان یک وظیفه و تعهد برای خود می‌دیدم.

درباره نحوه فعالیت‌های جهادی که در مسجد انجام می‌دهید بیشتر توضیح دهید؟ 

برای فعالیت‌های فرهنگی و مومنانه و همین طور جهادی اول نیاز به یک پایگاه داریم و بهترین پایگاه در هر محله‌ای مسجد آن محله است، ما در حاشیه شهر و در میان همه مساجدی که در سطح شهر وجود داشت، شهرک طرق را به علت موقعیتی که دارد انتخاب کردیم چراکه این محله با وجود پایگاه بسیج، خیریه و حسینیه‌ها مسجد محور است.

یکی از عوامل پیروزی انقلاب اسلامی ایران محوریت مساجد در همه امورات بود، در مساجد روشنگری، کمک و اعزام صورت می‌گرفت ما به این دلیل مساجد را انتخاب کرده‌ایم، در این مسجد حدود پنج سال است که سه وعده نماز جماعت اقامه می‌شود در صورتی که در گذشته یک وعده نماز برگزار می‌شد.

مسجد را صرفا به نماز جماعت، مجلس عزا و ترحیم منحصر نکردیم و سعی کردیم آن را از محدودیت خارج کنیم و این غبار مظلومیتی که بر این سنگرها و امثال آن‌ها نشسته را تا حدی پاک کنیم، بنابراین مسجد را در همه امور توسعه دادیم، تاکید ما بر این بود که مسجد باید در همه امور صاحب نظر باشد و یکی از اموری که ورود پیدا کردیم و در جامعه وجود دارد مسائل و آسیب‌های اجتماعی است؛ از طرفی یکی دیگر از مسائل و مشکلاتی که جامعه ما با آن دست و پنجه نرم می‌کند مشکلات اقتصادی است که بیشترین فشار را بر دوش قشر مستعضف جامعه وارد می‌کند و کمترین توجه به این افراد می‌شود.

مسجد چطور می‌تواند مشکلات اقتصادی مردم را سروسامان دهد؟

با فعالیت‌های جهادی این امکان فراهم می‌شود که کارهای خوبی را بتوانیم انجام دهیم و شکر خدا در این چند سال اخیر کارهای ارزشمندی با کمک معتمدین، فعالان محل و هیأت امنای مسجد که خواهران و برادرانی فعال، دلسوز و دغدغه‌مند هستند و نسبت به محل آشنایی و اطلاع دارند، انجام داده‌ایم.

اعتقاد ما بر این است که باید هر مسجدی نیازمندان محله را شناسایی کند و درصدد برآورده شدن حاجات و نیازهای این افراد در بحث‌های اشتغال، بسته‌های معیشتی و کمک درمانی باشد تا نیازمندان جامعه ما به حداقل ممکن برسند.

فاصله بین مساجد، فاصله زیادی نیست، در شهرک طرق ۱۲ مسجد وجود دارد اگر این ۱۲ مسجد در این زمینه‌ها فعال باشند یعنی ما ۱۲ پایگاه داریم که در همه زمینه‌ها از جمله بعد اقتصادی و معیشتی برای نیازمندان صاحب نظر بوده و می‌توانند کمک‌های بسزایی انجام دهند، هر مسجد اگر بتواند ۵۰ تا ۱۰۰ نفر نیازمند را پوشش دهد در مجموع ۱۰ هزار نیازمند می‌شود که در سطح شهرک طرق وجود دارد که نیازمند کمک‌رسانی مستمر هستند.

زمانی این رسالت و وظیفه را احساس کردیم افراد را دور هم جمع کردیم و ستادی با این‌ اعتقاد که کمک‌ها از مردم به مردم باشد، تشکیل دادیم؛ به این صورت که کمک‌های مردمی و خیرین را جمع‌آوری کرده و به مردم نیازمند برسانیم و نقش یک‌ واسطه را داشته باشیم، تا اگر روزی فردی خواستار این شد که این کمک‌ها از کجا صورت گرفته به صورت شفاف بتوانیم اطلاعات را در اختیارش قرار دهیم.

نیازمندان را شناسایی کردیم و تقریبا بالغ بر ۱۰۰ نیازمند و گاهی با توجه به درجه‌بندی نیازمندان افرادی در درجه دوم و سوم که تعداد آن‌ها به ۱۵۰ تا ۱۷۰ نفر می‌رسد، برای این نفرات لیستی تشکیل شد، یک شناسنامه‌ اقتصادی یا رزومه‌ ایجاد کردیم و بر اساس آن افرادی که نیازمند بسته درمانی، معیشتی و لوازم تحریر هستند شناسایی و درجه‌بندی شدند تا به صورت مکرر و مقطعی کمک‌رسانی شوند.

محل تامین این هزینه‌های حمایتی کجاست؟

عمده کمک‌های ما از طریق خیرین است، مبالغ با اطلاع‌رسانی در میان نمازگزاران جمع‌آوری می‌شود که شکر خدا تا اکنون کمک‌های شایانی صورت گرفته است؛ به عنوان نمونه از ماه مبارک رمضان سال گذشته تا این ماه مبارک بالغ بر یک‌هزار بسته معیشتی توزیع شده و این کمک‌ها در بحث کمک‌های معیشتی، درمانی، تحصیلی و کمک به جهیزیه بوده است، چندین زوج وجود داشته که به علت نداشتن توانایی مالی برای تهیه جهیزیه چندین سال در دوران عقد به سر می‌بردند که توانستیم بخشی از این جهیزیه را فراهم کنیم.

شیوع کرونا بر فعالیت‌های جهادی شما چه تأثیری گذاشته است؟ 

با شیوع کرونا و محدودیت‌هایی اعمال شده، تابع مصوبات ستاد ملی کرونا و ابلاغیه مساجد هستیم و با وجود تأثیرات کرونا در بحث‌های تبلیغی و نماز، با رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی و مصوبات بازهم به فعالیت خود ادامه دادیم.

یکی از اقدامات صورت گرفته در دوران شیوع کرونا رسیدگی به مشاغل آسیب‌دیده است، سعی کردیم که بخشی از معیشت این افراد تأمین شود تا بتوانند این بحران را سپری کنند؛ مسئله دیگر بحث ضدعفونی کردن معابر بود که ‌تمام معابر اصلی و فرعی سطح شهرک طرق را ضدعفونی کردیم.

در مسیر فعالیت جهادی که انجام دادید با چه موانع و مشکلاتی مواجه شدید؟ 

همانطور که اشاره شد به دستور مقام معظم رهبری ستادی با عنوان «ستاد فرهنگی حاشیه شهر» در مشهد با کمک‌های امام جمعه مشهد و سازمان امور مساجد تشکیل شد، رسالت این ستاد، در بحث فرهنگی است و هیچ بودجه‌ای از هیچ ارگان و نهادی در این زمینه دریافت نمی‌کنیم، این ستاد توجه نهادهای متولی معیشت، اقتصاد و فرهنگ را به حاشیه شهر مشهد بیشتر کرده است، با این تفکر که چیزی به نام حاشیه شهر مشهد نباید وجود داشته باشد.

بیشترین مشکلاتی که در حاشیه شهر وجود دارد مسائلی مانند اعتیاد، طلاق و ناهنجاری‌های اخلاقی  است که همه این مسائل ریشه در بحث اشتغال، فرهنگ‌سازی و توجه ضعیف برخی ارگان‌های متولی نسبت به حاشیه شهر دارد، توسعه فضاهای  فرهنگی مانند کتابخانه‌ها و فرهنگسرا باید به طور دقیق مشخص شود.

توجه به مشکلاتی مانند سرقت، اعتیاد، طلاق و ناهنجاری‌های اخلاقی که حل ریشه این مشکلات مستلزم بهبود وضعیت اشتغال و تولید و همچنین توجه دستگاه‌های متولی به حاشیه شهر مشهد است.

امروزه بزرگترین چالش پیش روی جوانان بحث اشتغال است، این افراد به دلیل نبود شغل با وجود علاقه‌ای که به دین و مکتب اسلام دارند، از مکتب اسلام دلزده می‌شوند و این مشکلات بازخورد منفی در جامعه دارد.

 در ستاد فرهنگی حاشیه شهر مشهد چند روحانی مشغول به فعالیت هستند؟

در شهرک طرق تقریبا ۱۰ تا ۱۵ نفر روحانی فعال وجود دارد که هر کدام از آن‌ها فعالیت‌هایی در قالب مسجد انجام می‌دهند، در ستاد فرهنگی حاشیه شهر حدود ۱۰۰ روحانی فعالیت‌های تبلیغی خود را به صورت هدفمند انجام می‌دهند، چند نفر از جوانانی که سال‌های ابتدایی حوزوی خود را سپری می‌کنند هم در این محله‌ها مشغول به فعالیت جهادی هستند.

فعالیت‌ها در مسجد امام حسن مجتبی (ع) تاکنون در چه قالب‌هایی انجام شده است؟

در مسجد امام حسن مجتبی (ع)، هیئتی به نام کریم اهل بیت وجود دارد که بسیاری از جوانان محل در آن عضو هستند، بسیاری از فعالیت‌هایی که صورت گرفته از جمله مرمت خانه‌های نیازمندان، توزیع بسته‌های معیشتی، شناسایی نیازمندان و کارهای اردویی، تفریحی، زیارتی و اجتماعی با محوریت امام جماعت و این دوستان انجام شده است؛ شکر خدا نمی‌گویم به طور کامل موفق بوده‌ایم اما با اختیارات محدود و نبود بودجه کافی، توانسته‌ایم کارهای ارزشمندی را انجام دهیم.

چه خاطره ماندگاری از فعالیت‌های جهادی دارید؟

بهترین چیزی که در این محله به عنوان یادگار در خاطرم می‌ماند، همبستگی مردم محله است؛ اما به عنوان نمونه تشکلی از خواهران یک جمع ۱۰ تا ۱۵ نفری هستند که به صورت ثابت از وقت تفریح و آسایش خود برای نیازمندان می‌گذرند.

ماه مبارک رمضان سال گذشته با کمک‌های مردمی سفره‌های افطاری در دو طبقه این مسجد تهیه و هر شب ۵۰۰ نفر اطعام می‌شدند؛ این همبستگی بسیار باارزش است.

شاهد این بودم‌ که روزه‌داری، افطار خود را یک ساعت به تأخیر انداخته تا تدارکات افطاری را مهیا کند، در مواردی دیگر فردی وارد مسجد شده و افطاری خودش را تقدیم آن فرد کرده و به خانه خود بازگشته است، این چیزی جز اخلاص و همدلی نیست.

بزرگ‌ترین نعمت و توفیق برای انسان این است که بتواند نیاز یک مؤمن را در جامعه برآورده کند؛ چند سال قبل با همزمان شدن ماه مبارک رمضان و تابستان خانمی به مسجد مراجعه کرد که از سوختگی یخچال خود به مدت یک هفته رنج می‌برد، در تابستانی که خیلی از افراد در زیر باد کولر گازی و آبی هستند، فردی حتی آب سرد برای آشامیدن نداشت، زمانی که برطرف کردن این مسئله بدون در نظر گرفتن اینکه این فرد چه مذهبی دارد، موجب شادی قلب یک انسان می‌شود، بسیار ارزشمند است.

بیشتر افراد نیازمند به کمک‌رسانی در این منطقه از اهل سنت و افغانستانی‌ هستند و ما به‌ آن‌ها با دیدی انسانی کمک می‌کنیم.

 برای آینده شغلی خود چه برنامه‌ای دارید؟

با توجه به اینکه مدرک کارشناس ارشد فقه و مبانی حقوق هستم می‌توانستم با شرکت در آزمون سراسری در خیلی از مشاغل ورود پیدا کنم اما بنده رسالت و وظیفه خود را تبلیغ می‌دانم و اگر قرار باشد جای دیگری مشغول به کار شوم از کارهای علمی و جهادی فاصله نمی‌گیرم.

در کنار کارهای تبلیغی به چه کار دیگری مشغول هستید؟

یک فعالیت مستمری با مدارس داریم و در قالب بحث‌های فرهنگی و آموزشی خیلی از اوقات بدون حق‌الزحمه‌ در مدارس فعالیت داشته‌ام و چندین ساعت را با مدیر و معاون مدرسه هماهنگ کرده‌ام که در کلاس‌ها حضور داشته باشم و از این طریق مطالب دین را نشر دهم.

 از  فعالیت‌های مسجد در دهه آخر ماه صفر بگویید؟ 

در دهه آخر ما صفر که شهادت امام رضا(ع) است برنامه پیاده‌روی به سمت مشهد را داریم، همچنین ایستگاه استقبال از زائران پیاده امام رضا(ع) که با کمک تعداد قابل توجهی از معتمدین محله و ساکنان مشهد راه‌اندازی می‌شود را داریم و حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ خادم برای خدمت‌رسانی به زائران در بحث سکونت با ما همکاری می‌کنند، ۳۰ تا ۴۰ خانه را برای مدتی تحویل زائران می‌دهند که برخی اوقات تعداد خانه‌ها به ۷۰ هم رسیده است، به این ترتیب احداث یک ایستگاه صلواتی برای خدمت‌رسانی به مردم در مسائل اسکان، استحمام، سه وعده پذیرایی، بسته‌های فرهنگی، نماز جماعت و مقوله‌های متفاوتی که یک زائر به آن نیاز دارد را فراهم کرده‌ایم، در کنار این برنامه‌ها خدماتی مانند کفاشی و طبخ نان گرم به همراه غذای گرم را برای زائران داریم.

از برنامه‌های دیگر در بحث استقبال از زائر، اجاره مکانی برای دهه آخر صفر است، این مکان به مدت یک سال کرایه می‌شود تا در ۱۰ روز آخر صفر به خصوص در چهار روز آخر در اختیار ایستگاه قرار گیرد تا همه چیز برای زائران فراهم باشد، ایستگاه صلواتی شهدای طرق در جاده فریمان به مشهد است.

چشم‌انداز شما از برای آینده فعالیت‌ها در مسجد چیست؟

چشم‌انداز ما این است که در ابعاد مختلفی فعالیت داشته باشیم، نخست در بحث فرهنگی سطح فرهنگی جامعه، شهر و محله را ارتقا دهیم و با این نگاه، جهانی فکر کنیم و جهادی عمل کنیم، اگر قرار باشد نقص‌ها و مشکلات را بازگو کنم ۱۰۰ برابر مشکلات حل شده هنوز مشکلات داریم، اما مباحث فرهنگی در اولویت است تا به یک میان ایده‌آلی برسیم.

در بحث اقتصادی، اشتغال‌زایی و آسیب‌های اجتماعی مانند طلاق، اعتیاد و ناهنجاری‌های اخلاقی که وجود دارد، سعی کردیم قدم‌هایی برداریم و برنامه‌هایی را نیز در نظر داریم، هرچند که کرونا مانع انجام فعالیت‌ها شده است.

با توجه به محبوبیتی که بین مردم محروم منطقه دارید، برای انتخابات شورای شهر ثبت نام کردید؟

اگر می‌خواستم وارد مسائل سیاسی شوم خیلی زودتر از این‌ها شرایط فراهم بود، اما اینکه منافع و معیشت مردم را گروگان قرار دهیم و برای رسیدن به جایگاه و منصبی به طور مکرر بر زبان آوریم، بزرگترین خیانت به خود و بعد به دین و مردم است و با این کار هیچ‌وقت به آن محبوبیت نمی‌رسیم، محبوبیت آن است که خداوند به انسان عطا کند، اگر آن محبوبیت را در نظر خدا کسب کنیم حتما در نظر مردم نیز محبوب می‌شویم.

من هیچ علاقه‌ای به ورود نسبت به این مواردی مانند شورای شهر و امثال آن‌ها ندارم، حتی نسبت به شورای اجتماعی محله که یک شورای جهادی و ابتدایی است و مشکلات منطقه را به شهرداری و ادارات منعکس می‌کند هم ‌نمی‌خواستم ورود پیدا کنم.

از فعالیت خود در شورای اجتماعی محلات توضیح دهید؟

شورای اجتماعی محلات، شورایی است که به نمایندگی از شهرداری به‌طور ماهانه جلساتی برای مطرح کردن مشکلات منطقه تشکیل می‌شود، اوایل جلسات به صورت هفتگی تشکیل شد اما اکنون در هر ماه برای بررسی مشکلات منطقه تشکیل می‌شود.

در برخی از قسمت‌های محله که احتیاج به آسفالت، بازگشایی، رنگ‌آمیزی، فعالیت‌های داوطلبانه عام‌المنفعه و مسائل مربوط به اتوبوسرانی و ایستگاه‌های اتوبوس، موارد مصوب شده و به شهرداری منعکس می‌شود.

یکی از اقداماتی که در سال جاری صورت گرفت، بازگشایی لاین خیابان رجایی است که به آن ۴۰ متری گفته می‌شود، که به دلیل تک معبر بودن بسیاری از تصادفات اتوبوسی در این لاین اتفاق می‌افتاد اما خوشبختانه با همکاری معتمدین شهرک، شورای اجتماعی، هیئت امنای مساجد، آستان قدس رضوی و همکاری شهرداری مشهد این معبر بازگشایی شد.

این مورد از اقداماتی بود که توسط شورای اجتماعی محل و شهرک طرق صورت گرفت و برخی نیازهایی از جمله احداث اتوبوس و آسفالت برآورده شده‌اند و تعداد قابل توجهی از این قبیل مشکلات را توانسته‌ایم به نتیجه برسانیم.

بیشترین درخواست شما و اهالی شهرک طرق چیست؟  

بعد از گذشت انقلاب مشهد به عنوان پایتخت معنوی و فرهنگی انتخاب شد که از لحاظ اقتصادی و توریستی جزو چند شهر برتر شناخته شده ‌است، با این وجود نباید مقوله‌ای به عنوان حاشیه شهر داشته باشیم.

پیامبر(ص) مبعوث شد تا با ظلم و ستم به انسان‌ها و فاصله طبقاتی اجتماعی مبارزه کند، پیامبر اسلام(ص) بارها تأکید کرد که نباید انسان‌ها را با امتیازات مختلف طبقه‌بندی کرد و بین آن‌ها تفاوت گذاشت.

با تقسیم شدن مشهد به حاشیه و غیرحاشیه، مقوله‌ای به نام متن وجود دارد که در کنار این متن باید حاشیه‌ای وجود داشته باشد تا توجه مسؤولان به مشهد، توجه حاشیه‌ای و متنی باشد؛ اینکه باید عده‌ای مجبور باشند حاشیه‌نشین باشند، هیچ مبنایی ندارد.

از مشکلات حاشیه شهر مشهد، می‌توان کمبود امکانات رفاهی در پارک‌ها و عدم وجود فضای ورزشی مناسب در این شهرک را عنوان کرد، همچنین استخر شنا که توسط سپاه و بسیج احداث‌ شده هنوز به مرحله بهره‌برداری نرسیده است. 

در این میان بسیاری از نامزدهای انتخاباتی نیز بهترین مکان برای تبلیغ خود را با توجه به حجم مشکلات این مناطق در این محل‌ها پیدا کرده تا با دادن قول‌هایی از آسفالت کردن خیابان گرفته تا ایجاد درمانگاه و مدرسه بتوانند آرای ساکنان آن‌ها را از آن خود کنند.

درخواست ما از مسئولان این است که توجه آن‌ها به مردم مشهد، نگاه حاشیه‌ای و متنی نباشد و در حل مشکلات مردم حاشیه‌نشین توجه ویژه‌ای قائل شوند، زیرا افرادی که از جان و مال خود گذشته‌اند تا پای نظام و انقلاب بایستند و با تمام این محدودیت‌ها کنار آمده‌اند، حق و لیاقت امکانات بیشتری را دارند.

منبع:فارس