به گزارش سرویس دفاع و امنیت حلقه وصل، اگر تا مدتی قبل، سپاه پاسداران به عنوان قدرت مهم پهپادی در منطقه و جهان، کابوس بزرگی برای دشمنان بخصوص رژیم صهیونیستی و آمریکا به حساب می آمد ، اما در چند سال اخیر شاهد افزایش کمی و کیفی ناوگان پرنده های بدون سرنشین ارتش جمهوری اسلامی ایران در کلاس های مختلف هستیم که این نیرو را نیز تبدیل به یکی از ابزارهای مهم بازدارندگی و تقویت چشمگیر قدرت دفاعی کشورمان کرده است.
در کنار انواع پرنده های شناسایی و رزمی، یکی از حوزه هایی که اخیرا مورد توجه جدی تر ارتش قرار داشته، پهپادهای انتحاری است که در سالهای اخیر، سطح و اعتبار این بخش از پرنده های بدون سرنشین در ارتش کشورمان با ارتقاء چشمگیری همراه بوده است.
از جمله نمونه های موفق در این بخش، پهپاد رعد 85 بود که جزء اولین پهپادهای انتحاری کشور محسوب می شود که وارد خدمت ارتش ایران شده است. یک پرنده بدون سرنشین انتحاری کوچک که سالهاست به عنوان یکی از اصلی ترین سامانه های انتحاری بدون سرنشین کشور ما شناخته می شود. این پرنده بردی در حدود 100 کیلومتر داشته و بنا به اعلام مسئولین با قابلیت ارسال تصاویر توان درگیری با اهداف ثابت و متحرک را دارد.
پهپاد انتحاری رعد
اما در جریان رزمایش بزرگ پهپادی سال گذشته ارتش بود که برای اولین بار، از پهپاد آرش رونمایی شد. یک پرنده بدون سرنشین با برد 2 هزار کیلومتر با قابلیت انتحاری که برد بلند ترین نوع در کلاس خود در جهان به حساب می آید. این پهپاد به صورت تخصصی قابلیت قفل بر روی ایستگاه های راداری و در اصطلاح سرکوب پدافند هوایی دشمن را نیز دارد.
پهپاد آرش در حقیقت بر اساس سری کیان توسعه پیدا کرده و خانواده پهپاد کیان دو عضو دارد که اولی کیان 1 نام دارد و در سال 1393 با ماموریت نقش هدف پرنده برای آزمایش سیستم های راداری وارد سازمان رزم نیروی پدافند هوایی ارتش شده است.
پهپاد کیان 2 با ماموریت ضد رهگیری و حمله به اهداف زمینی در شکل انتحاری در سال 1398 وارد خدمت شد که به نسبت مدل اولیه اندازه بسیار بزرگتری دارد. پهپاد کیان بر اساس اطلاعات اعلام شده بردی بیش از هزار کیلومتر را دارد و بر اساس برآوردهای موجود از سیستم شتاب دهنده اول سوخت جامد و موتور توربوجت بهره می برد.
پهپاد کیان یک و دو در کنار یکدیگر
پهپاد آرش از نظر اندازه و ظاهرا تقریبا همان کیان 2 است اما یک تفاوت بزرگ در اینجا وجود دارد. در کنار بحث انتحاری، پهپاد آرش قابلیت سرکوب پدافند هوایی را در اختیار دارد. در خصوص سامانه های همراه این پهپاد خبر دقیقی منتشر نشده اما با این حساب به نظر میرسد در درون این پرنده بدون سرنشین، سیستم های دریافت کننده امواج راداری نصب شده و می تواند با ایجاد حالت آشیانه یاب راداری هدف را کشف و به آن حمله کند.
تصویر پهپاد آرش در زمان پرتاب
ورود نزاجا به باشگاه حملات فوجی پهپادی و هوش مصنوعی
در روزهای اخیرا جهاد خودکفایی نیروی زمینی ارتش از یک سری دستاوردهای جدید خود رونمایی کرده که نشان از یک جهش بسیار بزرگ در توانایی مجموعه آجا در حوزه بدون سرنشین ها می دهد. یکی از مهم ترین دستاورد های به نمایش درآمده بحث پرنده های بدون سرنشین انتحاری با قابلیت حمله موجی در دسته های 10 فروندی و همچنین قابلیت بهره گیری از هوش مصنوعی بوده است.
نکته جالب ماجرا اینجاست که به فاصله کمی و در جریان رزمایش پیامبر اعظم(ص) 15 نیروی هوافضای سپاه در اواخر سال پیش بود که برای اولین بار به صورت رسمی به بحث استفاده از هوش مصنوعی در پهپادهای سپاه نیز اشاره شد و تصویری از پرواز جمع پرنده های بدون سرنشین سپاه به نوعی نشان دهنده وجود یک الگوریتم هدایتی بین این پرنده ها بود.
پرواز جمع چهار فروند پهپاد شاهد ۱۸۱ در رزمایش اخیر سپاه
بر اساس اطلاعات موجود این پهپادها برای کنترل از یک ایستگاه زمینی بهره گرفته و برد پروازی آنها نیز بین 40 الی 400 کیلومتر است. این پرنده های بدون سرنشین همچنین از قابلیت شبکه شدن و به اشتراک گذاری اطلاعات در کنار بحث ارسال اطلاعات به سسیستم کنترل برخوردار هستند. این پرنده های بدون سرنشین از سر های جنگی به وزن 5 الی 15 کیلوگرم برخوردار هستند.
با نگاه به پرنده های بدون سرنشین انتحاری جدید نزاجا متوجه وجود یک پرنده بدون سرنشین بزرگ تر و تعداد پرنده بدون سرنشین کوچک تر می شویم. بر اساس اطلاعات موجود پرنده بدون سرنشین بزرگ در نقش نوعی پرنده مادر و کنترل کننده اصلی ایفای نقش کرده و از طریق این پهپاد بزرگ است که سایر پرنده های انتحاری کوچک تر نیز کنترل می شوند.
این مسئله کنترل می تواند به صورت لحظه ای و آنلاین از طریق واحد کنترل زمینی و یا به صورت هوش مصنوعی و از پیش تعیین شده و بر اساس اطلاعاتی باشد که از قبل در پهپاد پیشرو یا اصطلاحا مادر ذخیره شده است. این نوع از سیستم هدایت و کنترل را شاید بتوان لبه فناوری کنترل و عملیات بدون سرنشین در جهان حساب کرد که به نوعی سر ریز آن برای جنگنده های سرنشین دار در جنگنده های نسل جدید نیز طرح شده است.
مجموعه پهپادهای انتحاری نزاجا - پهپاد بزرگر تر در نقش پرنده پیشرو و پهپادهای کوچکتر در نقش دنباله رو
برای نمونه در کانسپت های مطرح شده برای جنگنده های نسل 6 به ترکیبی از بحث هوش مصنوعی و پرواز پرنده های بدون سرنشین در کنار یک جنگنده سرنشین دار به عنوان مادر و واحد کنترل اشاره شده است که در صورت لزوم البته این پرواز می تواند به صورت مستقل و بر اساس هوش مصنوعی باشد. پرنده های بدون سرنشین در این سناریو در محیط های پر خطر وارد عمل شده و تهدید را نسبت به پلتفرم سرنشین دار کاهش می دهند. در عین حال قابلیت رزم شبکه محور باعث می شود تا این پرنده ها امکان به اشتراک گذاری اطلاعات با یکدیگر را نیز داشته باشند که این مسئله میزان اطلاع از وضعیت کلی پیرامونی را گسترش داده و درصد موفقیت عملیات را نیز افزایش می دهد.
مسئله مهم و قابل توجه دیگری که در خصوص نسل جدید پهپادهای ارتش اعلام شده توان ضد هوایی و مقابله با اهداف پروازی است. علاقمندان به حوزه نظامی اطلاع دارند که امروزه در جهان بحث توسعه سامانه های بدون سرنشین خصوصا در حوزه حملات فوجی ، توسعه پرنده های بدون سرنشین کوچک و استفاده از پرنده های بدون سرنشین تجاری برای عملیات های جاسوسی و تروریستی هر روز در حال گسترش پیدا کردن است. در سالهای اخیر در کشور ما سیستم های پدافندی مختلفی برای مقابله با این طیف از تهدیدات توسعه پیدا کرده اما یکی از روش های تقریبا جدید در این حوزه پاسخ دادن با پهپاد خودی به پهپاد دشمن است.
پهپاد های انتحاری کوچک مثل مدل تولید شده برای نزاجا با توجه به توان صنعتی کشور در این حوزه در تعداد انبوه قابلیت تولید را دارند و می توان در شرایط قرار گرفتن در معرض یک تهاجم با موجی از پرنده های بدون سرنشین در تعداد کم یا زیاد این پهپادهای انتحاری را به سمت آنها فرستاده و با انفجار در آسمان تهدید را نابود کرد.
در حوزه عملیات زمینی نیز یکی بحث شناسایی و دیگری بحث تهاجم زمینی طرح می شود. در بحث شناسایی باید دقت داشت که اطلاعات جمع شده از یک مجموعه از پرنده های بدون سرنشین می تواند فضای بسیار بیشتری را گسترش دهد و در بحث تهاجم نیز نکته مهم این است که حمله در دسته های بزرگ تر شانس موفقیت و عبور از سد پدافند دشمن را نیز شدیدا بالا خواهد برد. در بحث سر جنگی باید گفت که میزان در نظر گرفته شده برای این پهپادها و خصوصا پروفایل پروازی و حمله از بالای آنها می تواند برای نابودی طیف گسترده ای از تهدیدات موجود روی زمین مثل انواع زره پوش ها ، تانک ها ، خودروهای انتحاری و خصوصا سامانه های راداری و حتی پدافندی باشد.
با این اوصاف نیروی زمینی ارتش با رونمایی از سیستم جدید در حقیقت یک گام پرش گونه برای ورود به فضای نبرد شبکه محور و بدون سرنشین در قرن جدید را برداشته و همگام با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، در حال حاضر از معدود دارندگان این توانایی در میان ارتش های جهان محسوب می شود. حالا بهتر می توان درک کرد چرا ژنرال مکنزی فرمانده ستاد مرکزی تروریست‌های آمریکایی در غرب آسیا (سنتکام) طی روزهای گذشته اعتراف کرده که ایران با استفاده از انواع پهپادهای رزمی و شناسایی، برتری هوایی آمریکا در منطقه را پس از دهه ها، به چالش کشیده است.