تهران: بیش از قانون باید به اخلاق متکی باشیم

به گزارش حلقه وصل، نشست تخصصی نقش ادیان در تبیین ارزش های اخلاقی در سالن همایش های کتابخانه ملی با حضور اساتید برجسته این حوزه برگزار شد. محسن اسماعیلی عضو حقوقدانان شورای نگهبان و عضو کمیته اخلاق زیستی کمیسیون ملی یونسکو در این نشست درباره اخلاق زیستی از دیدگاه قرآن کریم سخنرانی کرد.

وی اظهار داشت: همه ما می دانیم که امروز در جهانی زندگی می کنیم که با فاجعه زیست محیطی مواجه است ولی هنوز خیلی ها این فاجعه را باور نکردند. حدود یک ماه پیش گزارشی منتشر شد مبنی بر اینکه در ۲۰ سال آینده در ایران خبری از آب و کشاورزی نخواهد بود. در این یک ماه بنده هیچ کس را ندیدم که به این موضوع توجه نشان دهد. شاید مسئولین فکر می کنند که ۲۰ سال زیاد است یا اینکه فکر می کنند که کمی اغراق است ولی کافی است که به ۲۰ سال پیش خود نگاه کنیم و ببینیم که ۲۰ سال پیش دریاچه ارومیه چقدر آب داشته است. ای کاش نهضتی برای درک فاجعه زیست محیطی راه بیفتد.

اسماعیلی در ادامه با طرح پرسش چه باید کرد؟ توضیح داد: مثل همه بحث های زندگی بشر  باید به راهکارهای حقوقی این حوزه اندیشید ولی باید توجه داشت که حقوق لازم است ولی کافی نیست. ما بیش از قانون باید به اخلاق متکی باشیم تا رفتار مهرآمیز با طبیعت برایمان تبدیل به یک عادت شود. حقوق محیط زیست بدون اخلاق زیست محیطی یک رویای تعبیر نشدنی است. ما بیش از تلاش های حقوقی به برگزاری چنین جلسات و نشست هایی نیاز داریم تا اخلاق را وارد حوزه زیست محیطی مان بکنیم.

عضو حقوقدانان شورای نگهبان  تصریح کرد: لازم است از قرآن به عنوان منبع مشترک مسلمانان جهان بهره جست. اخلاق و رفتار انسانها ناشی از بینش آنهاست. همه ما بسته به اینکه جهان را چگونه می بینیم با طبیعت و دیگران رفتار می کنیم. ما باید ببینیم قرآن چه آموزش هایی در مورد محیط زیست به ما داده است.

وی در ادامه سخنانش به اصولی اشاره کرد که بین همه ادیان ابراهیمی مشترک است: از نظر قرآن محیط زیست و مظاهر طبیعت مخلوق و آفریده های پروردگار هستند و ما باید به آنها به دیده احترام بنگریم. از نظر قرآن محیط زیست و مظاهر طبیعت نعمت اند، نعمتی که برای ما خلق شده و باید شکر آنها را بجا بیاوریم. از نظر قرآن جهان هستی دارای حیات، شعور و تسبیح پروردگار است. از نظر قرآن ما باید باور کنیم محیط زیست، ملک بشر نیست بلکه یک امانت در دست بشر است. خدا جهان هستی را برای ما آفریده تا از آن استفاده کنیم. ما برای گذران زندگی مواهب طبیعی در دستمان امانت است.

وی ادامه داد: خداوند جهان هستی را برای انسانیت و استفاده همگان آفریده است و همه در آن سهم دارند. آیندگان از این نعمت ها همانقدر سهم دارند که ما داریم. بنابراین ما باید به گونه ای رفتار کنیم که آیندگان محروم نشوند. به عبارتی حق الناس را رعایت کنیم. محیط زیست معبد انسان و بستر حیات طیبه است و انسان باید آن را پاس بدارد.

اسماعیلی پس از طرح این توصیه ها گفت: اگر به این آموزه و توصیه ها توجه کنیم، کمترین نتیجه اش این است که از تخریب محیط زیست اجتناب کنیم. بیشترین نتیجه اش هم این است که به محیط زیست باید عشق ورزید و به سان مخلوقات با آن رفتار کرد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: بنده دو توصیه برای امرا و فقها دارم؛ توصیه ام به امرا و کارگزاران این است که مسئله محیط زیست در برنامه های توسعه در اولویت قرار بگیرد. چرا که حفظ و رشد محیط زیست به عهده حاکمان است. توصیه ام به فقها هم این است که نخبگان جامعه و فقیهان این بینش قرآنی را تبدیل به قوانین فقهی کنند تا در رفتار ضمانت اجرایی پیدا کند.