چرا جهاد دانشگاهی سیاسی شد؟!

سرویس حاشیه نگاری: در پی فرمان رهبر كبير انقلاب اسلامی حضرت امام خمينی –قدس سره- در تاريخ 59/3/23 مبني بر تشكيل ستاد انقلاب فرهنگی، ستاد مزبور در جلسه مورخ 59/5/16 به منظور تحقق بخشيدن به اهداف انقلاب فرهنگی، جهاد دانشگاهي را به عنوان يك نهاد انقلابي و برخاسته از انقلاب فرهنگي تاسيس كرد. پس از تبديل ستاد به شوراي عالي انقلاب فرهنگی، اساسنامه اين نهاد در تاريخ 65/9/11 مورد تجديدنظر قرار گرفت و با حذف وظيفه مشاركت در مديريت اداره دانشگاه‌ها و تاكيد بر انجام فعاليت‌هاي فرهنگي و تحقيقاتي به منظور اسلامي شدن دانشگاه‌ها به تصويب رسيد.

بار ديگر شوراي عالي انقلاب فرهنگي با عنايت به شرايط جديد دانشگاه‌ها در تاريخ 69/8/22 مصوبه‌ای را به تصويب رساند كه در آن جهاددانشگاهي به عنوان پلي ميان دانشگاه و بخش صنعتي، خدماتي كشور معرفي گرديد. در اين مصوبه دو وظيفه عمده انجام تحقيقات علمي و فعاليت‌هاي فرهنگي همچنان بعهده اين نهاد مي باشد. بر مبناي اين مصوبه اساسنامه جديد جهاددانشگاهي به شرح ذيل به تصويب شوراي عالي انقلاب فرهنگي رسيد.

جهاد دانشگاهي نهادي است عمومي و غيردولتي زير نظر شوراي عالي انقلاب فرهنگي، داراي شخصيت مستقل و از لحاظ اداري، استخدامي و مالي تابع مقرراتي است كه در چارچوب اختيارات قانوني به تصويب هيات امناي جهاددانشگاهي مي‌سد.

 اهداف:

- گسترش تحقيقات و شكوفايي روحيه تتبع و استعدادها در سطح جامعه براي نيل به خوداتكايي

- توسعه امور فرهنگي در سطح جامعه از طريق همكاري با حوزه، دانشگاه و ساير مراجع و نهادهاي فرهنگي به خصوص براي نسل جوان

- گسترش طرح‌هاي كاربردي و نيمه صنعتي از طريق پيوند با مراكز علمي و تحقيقاتي به منظور به كارگيري نتايج پژوهش

 وظايف كلي جهاد عبارت است از:

1- تبليغ و ترويج فرهنگ و هنر اسلامي و برنامه‌ريزي فرهنگي و تربيتي و ايجاد آمادگي فكري و مكتبي در قشر جوان بخصوص دانش‌آموزان دبيرستاني و دانشجويان به منظور مقابله با غرب زدگي و انحرافات در چارچوب سياست‌هاي فرهنگي كشور

2- ايجاد تشكيلات مناسب به منظور تأليف، ترجمه و انتشار كتب، نشريات نتايج تحقيقات و مقالات علمي، فرهنگي و توليد مواد كمك آموزشي

3- انجام دادن تحقيقات توسعه‌اي و كاربردي

4- پي گيري طرحهاي تحقيقاتي جهاد تا پايان مرحله نيمه صنعتي و صنعتي

5- ارائه خدمات علمي – فني در زمينه هاي مختلف مورد نياز جامعه

6- حمايت، تشويق و جذب دانشجويان و پژوهشگران جوان و مستعد و برنامه ريزي و ايجاد شرايط و امكانات لازم به منظور فراهم آوردن زمينه فعاليتهاي علمي و پژوهشي آنان بر مبناي شناخت مشكلات واقعي و نيازهاي تخصصي جامعه

7- اجراي دوره‌هاي رسمي آموزش هاي علمي – كاربردي مطابق ضوابط و مقررات آموزش عالي كشور

8- ايجاد تشكيلات آموزشي و تحقيقاتي مطرح شده در بندهاي اين ماده براساس قوانين و مقررات آموزش عالي

9- مشاركت در ايجاد زمينه هاي مناسب براي اشتغال بيشتر فارغ التحصيلان دانشگاهي

تبصره : خدمات علمي فني شامل : انجام دادن آزمايش هاي كيفي، بررسي پيشنهاد استانداردها ، جمع آوري و پردازش داده هاي علمي ، انتشار مدارك و داده هاي علمي ، ترويج فنون و انجام دادن مشاوره علمي و ارائه كمك هاي فني و انجام دادن خدمات بهداشتي و درماني و تشخيص پزشكي  مي شود.

اركان اين نهاد عبارتند از:

عالي‌ترين مرجع سياستگذاري (هيات امناء)

تعيين كننده خط مشي و ناظر بر فعاليتها (شوراي علمي)

بالاترين مقام اجرايي (رييس جهاد دانشگاهي)

اين نهاد در حال حاضر علاوه بر دفتر مركزي داراي 43 واحد جهاد دانشگاهي است كه 13 واحد آن در شهر تهران و 30 واحد در مراكز استان‌ها استقرار دارند. همچنين تعداد 3 پژوهشگاه و 24 پژوهشكده، 27 سازمان، مركز ، مؤسسه و شركت به ثبت رسيده، يك مجتمع تحقيقاتي و 2 پارك علم و فناوري نيز تحت پوشش اين نهاد فعاليت دارند. 

اما جهاد دانشگاهی از همان دهه هفتاد دچار برخی عقب ماندگی‌ها شد و کم کم به حاشیه رفت،  همچنین بعضی ادارات و رسانه های متبوع آن چند سالی است برخی از جهت گیری‌ها داشته‌اند که از مسیر انقلاب اسلامی دچار انحرافاتی بوده است.

محمدحسین یادگاری رئیس سابق جهاد دانشگاهی مدتی پیش در گفتگویی با نشریه رمز عبور گفت:«در دوره هشت ساله دولت آقای‌ هاشمی رفسنجانی و برنامه‌های دولت آقای ‌هاشمی که با تفکر سیاسی دولت سازندگی مواجه بود، موجب شد که جهاد مورد غضب یا بی‌مهری قرار بگیرد و به جایی می‌رسد که به دلیل این که اتفاقی برای جهاد دانشگاهی نیفتد، در تمام استان‌های کشور شعبه‌هایی زده می‌شود که بخواهند برای برچیده شدن جهاد دانشگاهی با دولت مقابله کنند.

در یک دوره دیگر هم که زمان آقای خاتمی بوده، پشتیبانی‌های بعضی از افراد در داخل جهاد دانشگاهی از دولت آقای خاتمی و مباحث اصلاح‌طلبی باعث این شد که دستگاه‌های اجرایی که باید به جهاد دانشگاهی کمک کنند و بیشتر به کارهای علمی بپردازند، به فکر تحقق اهداف سیاسی خودشان بودند. در این دوران دیدیم که برخلاف تصورات، باز هم جهاد دانشگاهی مورد غضب قرار می‌گیرد و فعالیت‌های جهاد دانشگاهی منتفی می‌شود و جهاد دانشگاهی را در این دوره اصلاح‌طلب می‌دانستند و در دوره قبل از آن یعنی دولت آقای‌ هاشمی به عنوان دوره‌ای است که مخالف با دولت می‌شود یعنی در دوره آقای خاتمی جهاد دانشگاهی موافق با دولت و در دوره آقای ‌هاشمی مخالف دولت بود. هر دوتای اینها برای جهاد دانشگاهی مضر بوده است و باعث یک‌سری از عدم فعالیت‌ها در جهاد دانشگاهی شده است و من با صراحت خدمتتان عرض می‌کنم که عقب‌افتادگی‌ای که جهاد دانشگاهی داشته است، جدای از فعالیت‌های خوب و ارزنده‌ای که در جهاد دانشگاهی صورت گرفت، مرهون این دو دوره است. در واقع ما هنوز به اهداف اصلی اساسنامه‌ای جهاد دانشگاهی خیلی فاصله داریم و این فاصله هم به خاطر جریان‌هایی بوده که در درون جهاد دانشگاهی اتفاق افتاده است.»

یادگاری همچنین با اشاره به اقلیتی که سعی دارند جهاد دانشگاهی را به جایی برای یک خط فکری مشخص و منحرف از اهداف انقلاب تبدیل کنند گفت: «بدنه اصلی جهاد دانشگاهی که حدود هفت هزار عضو را در داخل خودش قرار داده، اکثر به قول خودمان طرفدار نظام، ولایتمدار و با تفکرات حفظ نظام در جهاد فعالیت می‌کنند. برعکس اقلیتی در جهاد دانشگاهی نیز هستند که در موارد مختلف مایل بودند که جهاد دانشگاهی را به یک خط سیاسی خاص منتسب کنند و بر اساس آن بود که آن دو هشت سال به صورت مفید از دست جهاد دانشگاهی رفت. به خاطر همین خط و خطوط واضحی در داخل جهاد وجود داشته است منتهی بدنه اصلی در خط نظام فعالیت می‌کند.

علاوه بر این، یک‌سری کارها و فعالیت‌های خوبی را در جهاد دانشگاهی انجام دادیم؛ اما این همه آن چیزی نیست که نظام از جهاد دانشگاهی توقع داشت، این همه آن چیز‌هایی نیست که شورای عالی انقلاب فرهنگی از جهاد انتظار داشت و به خاطر همین هنوز هم که هنوز است، پیاده کردن اهداف اصلی جهاد دانشگاهی در نظام جمهوری اسلامی ایران به هدف صد درصدی خودش نرسیده است.»