به گزارش حلقه وصل، محسن سبحانی دبیر کمیته نفت و انرژی دفتر مطالعات رونق تولید دانشگاه امام صادق (ع) در یادداشتی به بررسی آخرین وضعیت میدان گازی فرزاد پرداخت. متن این یادداشت در ادامه آمده است:
میدان گازی فرزاد A و B در نوار مرزی ایران و عربستان و در ۱۵ کیلومتری جزیره فارسی واقع شده و در منطقه پارس شمالی قرار دارد. منطقه‌ای که در محدوده شهرستان دیر واقع است. این میادین در ایران با نام‌های فرزاد A و B و در عربستان با نام‌های حصبه و عربیه شناخته می‌شوند.
شرکت ملی نفت ایران و کنسرسیومی متشکل از سه شرکت هندی «او.ان. جی.سی ONGC» ، «ایندین اویل Indian Oil» و «اویل ایندیا» قرارداد اکتشافی به منظور حفاری چاه‌های اکتشافی در بلوک فارسی را در سال ۲۰۰۲ میلادی امضا کردند و در نهایت، سال ۲۰۰۷ میلادی با حفاری ۲ حلقه چاه، کشف ذخایر تجاری گاز در میدان «فرزاد» به اثبات رسید.
*زنگنه با چه استدلالی پیشنهاد هند برای توسعه میدان فرزاد را رد کرد؟
بر این اساس، پس از اثبات ذخایر تجاری گاز در میدان «فرزاد» مذاکرات شرکت ملی نفت ایران با کنسرسیوم هندی به رهبری «او.ان. جی.سی ویدش» آغاز شد. اما در اوج مذاکرات به یکباره اعلام شد که پیشنهاد هندی‌ها برای طرف ایرانی قابل قبول نیست. به گفته بیژن زنگنه وزیر نفت ایران «پیشنهاد هند در واقع هیچ نفعی برای ایران نداشت».
در این باره مدیر شرکت او.ان.جی.سی ویدش گفت: «هند چند بار پیشنهاد خود را اصلاح کرده تا انتظارات و شرایط مد نظر تهران برای واگذاری حق توسعه این میدان را تامین کند. ما می خواستیم تنها در بخش بالادستی فعالیت کنیم، اما ایران از ما خواست تا در بخش پایین دستی هم فعالیت داشته باشیم و ما پیشنهادمان را افزایش دادیم و به ۱۱ میلیارد دلار رساندیم و قیمت گاز را هم به شاخص‌های بین المللی مرتبط کردیم». این شرکت قبلا پیشنهادی ۵ میلیارد دلاری برای توسعه فرزاد B ارائه کرده بود.
بر اساس گزارش‌های منابع هندی، هند از سال ۲۰۰۹ به دنبال انعقاد قرارداد برای میدان گازی فرزاد بود. حدود ۷۵ درصد از این توافقنامه تا ماه مه ۲۰۱۸ نهایی شد؛ اما هنگامی که ایالات متحده به طور یک جانبه از توافق هسته‌ای خارج شد، این قرارداد نیز به مانع برخورد کرد. دست آخر ایران و هند برای توسعه این میدان به توافق دست نیافتند و با افزایش تحریم‌های غیرقانونی آمریکا، هندی‌ها میز مذاکره را ترک کردند.
*هدیه ۴ میلیارد دلاری ایران به عربستان در میدان گازی فرزاد
در حال حاضر سعودی‌ها روزانه حدود ۴.۵ میلیون دلار از سهم گاز ایران در این میدان را برداشت می‌کنند. تاکنون ، میزان خسارتی که به کشور وارد شده رقمی معادل ۴ میلیارد دلار بوده و هر روز تاخیر نیز حدود ۴.۵ میلیون دلار به مجموع خسارت اضافه می‌کند. با گذشت کمتر از یکسال از توقف مذاکرات ایران و هند بر سر توسعه این میدان مشترک گازی، در نهایت توسعه فاز مقدماتی این میدان در قالب توافقنامه اولیه به یکی از شرکت‌های ایرانی واگذار شد.
نکته مهم درباره توسعه میدان فرزاد که در نهایت منجر به بازگشایی قفل توسعه آن شده، چگونگی استفاده از گاز میدان فرزاد بوده است. به طوری که اخیراً یکی از مقامات شرکت ملی نفت، گفته است: «سناریوی پیش رو، امکان‌سنجی تزریق گاز ترش میدان‌های فرزاد الف و ب به میدان نفتی آغاجاری بوده و تاکنون مدل توسعه اقتصادی این میدان تدوین و ارائه شده است».
با انتقال گاز میدان فرزاد به تأسیسات آغاجاری با حفاری چاه‌های دریایی، سکو و تأسیسات فراساحلی می‌توان گاز ترش این میدان را به خط لوله پنجم سراسری منتقل کرد، و در نهایت گاز میدان صرف افزایش ضریب بازیافت مخزن آغاجاری شود. با اجرای این سناریو در کنار کاهش هزینه‌های تولید عملاً راهکاری برای مصرف گاز این میدان مشترک با عربستان پیدا شده است.
بازخوانی پرونده توسعه میدان فرزاد دو پرسش مهم در مقابل سیاست گذاری توسعه کشور قرار می‌دهد:
۱- چه نوع کژکارکردی‌هایی در دستگاه فکری حاکم بر سیاست‌گذاری و راهبری توسعه منجر به این شده است که این واگذاری به شرکت‌های ایرانی، سال‌ها قبل انجام نشود و بعد از واگذاری نیز دچار تصمیمات خلق‌الساعه و عجولانه شود؟
۲- چه نوع انگاره‌هایی در طراحی تعاملات با طرف‌های خارجی بر ذهن سیاست‌گذاران ما حاکم است که باعث عدم توفیق و معطل ماندن پروژه توسعه میدان گازی فرزاد شده است؟
آیت‌الله رئیسی و هیئت همراه به ملکوت اعلی پیوستند