به گزارش حلقه وصل، نامش از قدیم الایام نحس و نامیمون بوده و شنیدن آن، تن هر انسانی را به خود می‌لرزاند! چهره‌های رنگ و رو رفته و نحیف بیماران مبتلا، دردهای طاقت فرسا و زجرآور، بی حالی و ضعف شدید و... جملگی تصویر تیره و تاری از بیماری سرطان و بیماران مبتلا به آن در اذهان افراد به جای گذاشته است.
در کنار آسیب‌های جسمی و روحی شدید این بیماری، هزینه‌های کمرشکن و خانه خراب کن این بیماری نیز به سان یک بیماری مضاعف بر دوش مبتلایان سنگینی می‌کند و خلاصه ویران کننده سلامت و تضعیف کننده شرایط اقتصادی یک خانواده است.
اکنون در هفته مبارزه با بیماری سرطان قرار داریم. واژه سرطان به خانواده بزرگی از بیماری‌ها اطلاق می‌شود که شامل رشد غیر طبیعی سلول‌هاست و این سلول‌ها این قابلیت را دارند که به سایر نقاط بدن گسترش یابند و به آن حمله کنند.
سرطان بیماری است که از تکثیر غیر طبیعی سلولهای بدن شروع می‌شود. بدن انسان از میلیونها سلولی ساخته شده است که با یکدیگر گروه بندی شده تا بافت‌ها و اندام‌های مختلف را بسازند. ژن‌های داخل هر سلول به آن دستورهای لازم را صادر می‌کنند.
گاهی اوقات این دستورات در یک سلول مبهم و مغشوش بوده و سلول رفتار غیر طبیعی دارد و پس از مدتی گروهی از سلولهای غیر طبیعی می‌توانند در خون یا سیستم ایمنی گردش کرده یا تبدیل به توده یا تومور بدخیم یا سرطان شوند.
در واقع سلولهای بدن در طی یک روند تنظیم یافته از بین می‌روند و سلولهای جدید جای آنها را می‌گیرند.گاهی اوقات این روند طبیعی از تنظیم خارج شده و سلولهای فرسوده از بین نمی‌روند و تشکیل توده‌ای را می‌کنند که می‌توانند تبدیل به تومور بدخیم یا سرطان شوند.
سرطان‌های مختلف بر اساس اندامی که سرطان از آنجا شروع شده است، نامگذاری می‌شوند.
*ابتلای سالانه ۱۵۰ هزار ایرانی به سرطان
محمد اسماعیل اکبری، رئیس مرکز تحقیقات سرطان اظهار داشت: حدود ۱۵۰ هزار سرطان جدید در سال در ایران شناسایی می‌شود. سالی حدود ۶درصد در میزان ابتلا به سرطان در ایران رشد داریم اما نسبت به کشورهای غربی تعداد ابتلادر ایران کمتر است؛ به طوری که حدود یک پنجم کشورهای غربی در ایران ابتلا به سرطان داریم.
* ایران بیشترین رشد سرطان در دنیا را دارد/سرطان معده کشنده ترین سرطان
وی با بیان اینکه در هیچ کشوری به اندازه ایران رشد ابتلا به سرطان نداریم،گفت:در ایران سرطان معده کشنده ترین نوع سرطان است؛همچنین فقر و فرهنگ دو عامل اصلی در ابتلا سرطان هستند.
*سرطان پستان شایع ترین سرطان در زنان
رئیس مرکز تحقیقات سرطان با اشاره به اینکه سرطان پستان شایعترین سرطان در زنان است،افزود:حدود ۲۶درصد سرطان در زنان را این نوع سرطان تشکیل می‌دهد و سرطان پستان است.
اکبری با اشاره به نقش تغذیه نادرست،آلودگی هوا و مواد دخانی در ابتلا به سرطان،بیان داشت:بحث ارث در ابتلا به سرطان مهم است،اما هیچ وقت سرطان را ارثی نمی‌دانیم،بلکه اثر ارث زیر ۱۰درصد است.
وی با اشاره به نقش موثر آلودگی هوا در ابتلا به سرطان،خاطرنشان کرد:اثر گذاری عامل خطری مانند آلودگی هوا قابل انتقال است.
رئیس مرکز تحقیقات سرطان با اشاره به اینکه شایع ترین انواع سرطانها در بین مردان و زنان ایرانی به ترتیب سرطان پستان،پوست،معده،روده بزرگ و خون است،افزود:سرطان پستان،پوست،روده بزرگ ،خون و ریه شایع ترین انواع سرطانها در زنان ایرانی است. اکبری با اشاره به شایع ترین سرطان‌های رایج در مردان، خاطرنشان کرد: سرطان معده پوست، خون، روده بزرگ و ریه شایع ترین سرطان‌های مردان در ایران است. وی با بیان اینکه میزان ابتلای کودکان به سرطان در ایران دو نیم درصد است،خاطرنشان کرد: اکنون بیش از ۸۰ درصد سرطان خون در کودکان علاج می‌شود؛ ضمن اینکه بعد از سرطان خون در کودکان، سرطان کلیه و مغز رایج ترین سرطان ها در بین کودکان است.
*جراحی مهمترین روش تشخیص سرطان
رئیس مرکز تحقیقات سرطان با اشاره به اینکه مهمترین مرحله تشخیص سرطان فقط جراحی است،گفت: به طوری که در درمان ۴۹ درصد آن مربوط به جراحی بوده ۴۰درصد درمان با رادیوتراپی به اضافه جراحی و ۱۱ درصد به روش شیمی درمانی همراه با جراحی و رادیوتراپی برای درمان موثر هستند اما بالاترین هزینه درمان بیماران سرطانی مربوط به شیمی درمانی است.
اکبری با اشاره به علائم سرطان معده به عنوان رایج ترین سرطان در بین مردان، کرد: لاغری،کم خونی، کم اشتهایی از جمله علائم ابتلا به سرطان معده است؛ضمن اینکه کم خونی و تغییر رنگ مدفوع از نشانه‌های ابتلا به سرطان روده بزرگ است.
وی با اشاره به نشانه‌های سرطان پستان به عنوان شایع ترین نوع سرطان در زنان، تصریح کرد: وجود توده در سینه و ترشح خونی از سینه از نشانه‌های ظاهری ابتلا به سرطان پستان در زنان است.
*هزینه ۳۰۰ میلیارد تومانی شیمی درمانی بیماران سرطانی
رئیس مرکز تحقیقات سرطان با اشاره به هزینه‌های بالای روش شیمی درمانی در درمان بیماریهای سرطان، بیان داشت: در سال ۳۰۰ میلیارد تومان در کشور هزینه داروهای شیمی درمانی است که به نظر بنده کمکی به مردم نمی‌کند؛ به طوری که طول عمر و کیفیت زندگی بیماران سرطانی را بهبود نمی‌بخشد.
* مرگ یک سوم بیماران سرطانی در ایران
اکبری با اشاره به پیشرفت‌های ایران در درمان بیماران سرطانی یادآور شد:ده سال پیش در ایران از هر ۱۰۰ بیمار سرطانی ۶۰ بیمار از بین می‌رفتند اما اکنون این عدد به حدود ۳۱.۵ درصد رسیده؛ به عبارتی اکنون یک سوم بیماران سرطانی جان خود را از دست می‌دهند که این استاندارد در ایران با استاندارد جهانی همخوانی دارد و میزان شاخص مرگ به بروز سرطان در ایران با استانداردهای جهانی هماهنگ است.
*درمان سرطان گرانترین درمان بین بیماریهای مختلف
رئیس مرکز تحقیقات سرطان با اشاره به هزینه بالای درمان بیماران سرطانی،گفت: درمان بیماری سرطان گرانترین درمان در بیماری‌ها را دارد؛ به طوری که حداقل دو برابر بیماریهای دیگر هزینه درمان در بردارد؛ همچنین در ایران سالانه ۳ هزار میلیارد تومان هزینه درمان سرطان است.
اکبری خاطر نشان کرد: هر بیمار سرطانی می‌تواند باردار شود، اما باید به مسئله اجتماعی این بیماری نیز توجه کنند و اینکه باید بدانیم انجام بارداری در مبتلایان به سرطان پستان باعث طول عمر مادر و جنین می‌شود و بارداری در بیماران سرطانی بلامانع است.
تاریخچه سرطان
کهن‌ترین مدارک مکتوبی که از ابتلای انسان‌ها به سرطان حکایت می‌کند مربوط به آثاری است که در قرن نوزدهم در مصر کشف شد. این بیماری در هر قسمت از بدن مانند خون، پوست، سیستم گوارش، سیستم ادراری تناسلی، استخوان، ماهیچه، چشم و … ممکن است آغاز شود و در مراحل پیش‌رفته به سایر نواحی بدن گسترش یابد. بسته به اینکه توده تشکیل شده در کدام بخش از بدن باشد، علائم ظاهر شده نیز متفاوت خواهد بود.
علائم و نشانه‌های سرطان
سرطان در آغاز، هیچ نشانه‌ای ندارد. علائم و نشانه‌های آن زمانی ظاهر می‌شوند که سلول‌ها رشد کرده و ریشه دوانده باشند. نشانه‌های این بیماری بستگی به نوع و محل آن دارد، بسیاری از این علائم بین تمامی سرطانها مشترک هستند و برخی علائم، اختصاصی هستند.
برخی علائم در طی سرطان وجود دارند که صرفاً در محل ایجاد تومور ظاهر نمی‌شوند بلکه بدن را به صورت کلی و سیستمیک درگیر می‌کنند، این علائم شامل کاهش وزن ناخواسته، تب، خستگی مفرط و تغییرات پوستی هستند.
در ۹۰ تا ۹۵ درصد موارد، جهش‌های ژنتیکی و فاکتورهای محیطی سبب ایجاد سرطان می‌شوند؛ در ۵ تا ۱۰ درصد باقی‌مانده، وراثت دخالت دارد.
نقش رژیم غذایی در ایجاد سرطان
رژیم غذایی، فعالیت فیزیکی و چاقی با بیش از ۳۰ تا ۳۵ درصد از سرطان‌های مرگبار مرتبط هستند. عدم فعالیت فیزیکی نه تنها از طریق ایجاد اضافه وزن، ریسک ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد بلکه دارای اثرات منفی بر سیستم ایمنی و سیستم هورمونی نیز هستند. برخی مواد غذایی به طور خاص با یک نوع سرطان مشخص ارتباط دارند؛ به عنوان مثال غذاهای بسیار شور با سرطان معده ارتباط دارند.
حسین کامران زاده، فوق تخصص خون و سرطان در گفت‌وگو با خبرنگار سلامت خبرگزاری فارس در پاسخ به این پرسش که «چه ارتباطی بین چاقی و ابتلا به سرطان وجود دارد؟»، گفت: عوامل زیادی در بروز سرطان موثرند اما چاقی یکی از دلایل شایع سرطانهاست که در منابع علمی به آن بسیار اشاره شده است.
وی ادامه داد:یکی از دلایل شایع سرطانها که در منابع علمی به آن بسیار اشاره شده، چاقی است؛ به ویژه چاقی در ایجاد سرطان روده که از شایعترین سرطانها در تمامی جهان و یکی از علت‌های مهم مرگ و میر در جهان است نقش تاثیرگذاری دارد.
چاقی یکی از علل عمده بروز سرطان سینه در خانم ها و سرطان پروستات در آقایان است
فوق تخصص خون و سرطان افزود: ثابت شده اگر فردی مبتلا به سرطان روده بوده و بهبود پیدا کرده باشد با کاهش وزن می‌تواند از برگشت این بیماری جلوگیری کند. چاقی یکی از علل عمده بروز سرطان سینه در خانم ها و سرطان پروستات در آقایان است.
کامران زاده با اشاره علل دیگری که باعث ایجاد سرطان می‌شوند،گفت:سیگار در بروز سرطان‌های دهان، حلق و ریه نقش اساسی دارد؛ ضمن اینکه مصرف الکل هم به ویژه همراه با سیگار می‌تواند باعث ایجاد سرطان دهان، مری، معده شود.
وی افزود: ورزش با بهبود وزن فرد به پیشگیری از سرطان کمک می‌کند و تغذیه مناسب با مصرف بیشتر میوه جات، سبزیجات و کاهش مصرف فست فودها و غذاهای چرب و سرخ کردنی در جلوگیری از ابتلاء انسان به سرطان کمک می‌کند.
فوق تخصص خون و سرطان با اشاره به اینکه آمار سرطان در ایران شبیه نقاط دیگر جهان است گفت: شایع ترین سرطان در جهان سرطان پوست است؛ به این دلیل اینکه سریع تشخیص داده می‌شوند و سریع هم به درمان جواب می‌دهند؛ اهمیت کلینیکی کمتری دارند اما سرطان سینه در خانم ها و سرطان پروستات از شایعترین سرطانها در بین ایرانیان است.
کامران زاده با تاکید بر اینکه سرطان معده و روده در ایران بسیار شایع است، گفت: مصرف چای داغ در بروز سرطان مری در ایران بسیار موثر است و غذاهای دودی و غذاهایی که سرخ می‌شوند و در معرض مستقیم آتش قرار دارند، بالقوه موثرند؛ اگرچه برخی سرطان ها هم ارتباط مستقیم با ژنتیک دارند که نیاز به مطالعه بیشتری در این حوزه حس می‌شود.
فوق تخصص خون و سرطان خود مراقبتی را از عوامل مهم جلوگیری از بروز سرطان دانست و خاطرنشان کرد: ما باید مراقب باشیم که بیمار نشویم،اما توجه به علامت‌های اولیه سرطانها مثل تغییر اجابت مزاج ، خون‌ریزی‌های غیر طبیعی در بدن، وجود توده‌ها و بافت‌های غیرطبیعی و تغییر در رنگ پوست بسیار مهم است.
وی متذکر شد:اگر چنین علائمی وجود داشت باید به پزشک مراجعه کرد. از طرف دیگر باید بدانیم بسیاری از سرطانها علاج پذیر بوده و حتی پس از درمان عود نمی‌کنند؛ بنابراین بیماران نباید نگران باشند و همدلی بین پزشک، بیمار و خانواده بیمار می‌تواند در بهبود بیماری بسیار موثر باشد.
کامران زاده تاکید کرد: وقتی شخص روحیه خوبی داشته باشد، حتما درمان هم تاثیر بهتری خواهد داشت و همکاری بیمارانی که روحیه قوی دارند با پزشک بهتر خواهد بود.
روش‌های درمانی زیادی برای سرطان وجود دارد که باتوجه به نوع و میزان پیشرفت آن متفاوت خواهد بود؛ این روش‌ها یا به درمان می‌انجامند و یا سرعت پیشرفت بیماری را کاهش می‌دهند. روش‌های مختلفی مانند جراحی، شیمی درمانی، پرتودرمانی، دارو درمانی و … وجود دارد؛ معمولاً جراحی در مراحل اولیه سرطان انجام می‌شود و گاهی لازم است برای درمان نوع خاصی از سرطان از ترکیبی از روش‌های موجود استفاده شود.
فاکتورهای محیطی، عواملی هستند که از نظر ژنتیکی قابل به ارث رسیدن نیستند؛ از فاکتورهای محیطی رایجی که می‌توانند به مرگ به سبب سرطان منجر شوند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: دخانیات، ۳۰-۲۰ درصد، رژیم نامناسب و چاقی ۳۵-۳۰ درصد، عفونت‌ها، ۲۰-۱۵ درصد، اشعه‌ها بیش از ۱۰ درصد، استرس، کم تحرکی و آلودگی.
نقش بیماریهای عفونی در ایجاد سرطان
تقریباً ۱۸درصد از سرطان‌های مرگباری که در دنیا رخ می‌دهند با بیماریهای عفونی مرتبط هستند. معمول‌ترین عامل ایجاد کننده عفونتی که منجر به سرطان می‌شود، ویروس‌ها هستند، اما باکتری‌ها و انگل‌ها نیز ایفای نقش می‌کنند.
بیش از ۱۰ درصد از سرطان‌های تهاجمی با اشعه‌ها ارتباط دارند. قرار گرفتن طولانی مدت دربرابر اشعه ماورای بنفشی که از نور خورشید ساطع می‌شود می‌تواند به ملانوما و سایر سرطان‌های پوستی منجر شود.
*روش‌های درمانی سرطان
روش‌های درمان این بیماری متنوع است که از جمله آنها می‌توان به جراحی، شیمی درمانی، پرتودرمانی و ایمنی درمانی اشاره کرد که بهترین روش باتوجه به محل توده و میزان پیشرفت بیماری انتخاب می‌شود.
شیمی درمانی؛شیمی درمانی روشی درمانی برای سرطان است که در آن از یک یا چند دارو استفاده می‌شود. از آن جایی که عوامل شیمی درمانی می‌توانند به سایر سلولهای بدن نیز آسیب برسانند، اثرگذاری آنها از این جهت محدود می‌شود.
حتی زمانی که شیمی درمانی برای درمان کامل سرطان مؤثر نیست می‌تواند در کاهش دادن علائمی مانند درد یا در کاهش دادن اندازه تومور اثرگذار باشد که از این طریق می‌تواند اثرگذاری جراحی در آینده را افزایش دهد.
جراحی؛جراحی اولین روش درمانی است که برای غالب تومورهای جامد و ایزوله شده استفاده می‌شود و می‌تواند در تسکین و افزایش بقا مؤثر باشد. معمولاً برای تشخیص دقیق و تعیین مرحله پیشرفت تومور، بیوپسی صورت می‌گیرد.
این روش درمانی به بیماران کمک می‌کند که حس بهتری داشته باشند و ممکن است در ترکیب با سایر روش‌ها به درمان سرطان نیز کمک کند. در واقع اولین هدف این روش درمانی، افزایش کیفیت زندگی بیماران است.
علیرغم وجود روش‌های درمانی مختلف برای درمان بیماری سرطان، هنوز انواعی از این سرطان وجود دارند که به سختی درمان می‌شوند و یا در موارد نادری غیرقابل درمان هستند؛ به خصوص زمانی که سرطان تا حد زیادی پیشرفت کرده باشد؛لذا توصیه می‌شود با رعایت نکاتی پیرامون سبک زندگی خود مانند تغذیه سالم، داشتن تحرک کافی و همچنین بررسی‌های مناسب پزشکی در صورت وجود سابقه خانوادگی، از ابتلا به این بیماری جلوگیری شود.
تاکنون مطالعات بسیار گسترده‌ای در زمینه سرطان صورت گرفته است که به بررسی علل ایجاد سرطان و راه حل‌های درمانی برای آن می‌پردازد اما بشر هنوز نتوانسته است این بیماری کهن را ریشه کن کند.
دقت کنیم! با همه توصیفات آزار دهنده از بیماری سرطان، این بیماری قابل پیشگیری است؛ آن هم با رعایت قواعد و دستورهای بهداشتی و تغذیه ای.داشتن برنامه تغذیه سالم و داشتن تحرک کافی روزانه از موثر ترین راه های جلوگیری از ابتلا به این بیماری است تا در چنبره سخت و جانکاه سرطان گرفتار نشده و عمر بیشتری داشته باشیم.