به گزارش حلقه وصل، بهره‌مندی مردم جهان و به خصوص مسلمانان از برکت وجود امام زمان (عج) نکته‌ای است که نباید از آن غفلت کرد. چراکه هر نوع غفلت از برکت‌ها و نعمت‌های آن وجود مقدس موجب خسران ما در زندگی دنیا و آخرتمان خواهد شد و پشیمانی به همراه خواهد داشت. در عین حال، شوق دیدار و ملاقات آن حضرت که یکی از نشانه‌های ارادت و محبت نسبت به امام حی و حاضرمان است، موضوعی است که می‌تواند سرمنشاء خیرات بسیاری شده و مشکلات و موانع زیادی را از سر راه زندگی بردارد.
در گفتگویی که با حجت‌الاسلام و المسلمین محمد نیلی، نویسنده و پژوهشگر مهدوی و رییس بنیاد مهدویت انجام داده، به بررسی موضوع شوق ظهور و فلسفه انتظار امام زمان علیه السلام پرداخته ایم.
آن طور که این کارشناس مهدوی توضیح می‌دهد، دعا کردن برای ظهور امام زمان عجل‌الله تعالی فرجه الشریف هرچند که وظیفه همه مردم است اما این دعا و مناجات برای مشتاقان حضرت واضح‌تر و مهم‌تر است. چراکه هر اندازه دعا با سوز و گداز بیشتری باشد، به اجابت نزدیک‌تر است. همین نکته در روایتی به نقل از یکی یاران و نواب امام زمان عجل‌الله تعالی فرجه الشریف نقل شده با این مضمون که شخصی به نام احمد بن ابراهیم اشتیاقش به دیدار آن حضرت را به جناب محمد بن عثمان خبر داد.
ایشان در پاسخ گفت: «با وجود اشتیاقت دوست داری که امام عجل‌الله تعالی فرجه الشریف را ببینی؟» و بعد از شنیدن پاسخ مثبت، ادامه داد: «خداوند پاداش شوق تو را عنایت فرماید و دیدن رویش را به آسانی و عافیت، به تو روزی کند! ابوعبدالله! التماس نکن که او را ببینی؛ زیرا در ایام غیبت، به او اشتیاق داری و درخواست مکن که با او همنشین گردی که این از عزایم الهی است و تسلیم بودن به آن بهتر است؛ ولی با زیارت به سوی او توجه کن.» باید توجه داشت که این روایت چند نکته را مشخص می‌کند:
اول اینکه شوق مومنان و منتظران امام زمان عجل‌الله تعالی فرجه الشریف امری طبیعی است و مسلم است کسی که منتظر ظهور است، برای لحظه دیدار هم انتظار می‌کشد و شوق ملاقات را در دل دارد.
دوم اینکه خداوند متعال پاداش و ثواب منتظران و مشتاقان دیدار آن حضرت را به آنها عطا می‌فرماید.
سوم اینکه دیدن و ملاقات امام زمان عجل‌الله تعالی فرجه الشریف برای مردمی که در دوران ایشان زندگی می‌کنند مثل ملاقات معاصران سایر ائمه اطهار علیهم السلام ساده نیست، چون امام زمان عجل‌الله تعالی فرجه الشریف به اراده خدا از دیده‌ها پنهان است و تا زمان فرج نرسد ملاقات با ایشان جز برای عده ای خاص ممکن نمی‌شود. البته باید به این نکته هم توجه داشت که چنین روایتی مشخص می‌کند که مخلصان کسانی هستند که مشتاق و منتظر ملاقات آن حضرت هستند.
بر اساس دلایل می‌توان نتیجه گرفت که بیان اشتیاق و اظهار تمایل به دیدار امام زمان عجل‌الله تعالی فرجه الشریف نه تنها هیچ منافاتی درخواست دیدار با آن حضرت ندارد، بلکه شیعیان مشتاق و منتظر وظیفه دارند که برای ممکن شدن چنین امری دعا کرده و از خدا یاری بخواهند.
اشتیاق دیدار امام زمان علیه السلام
برای شروع بحث خوب است تعریف دقیق و واضحی از شوق ملاقات با امام زمان عجل‌الله تعالی فرجه الشریف در دست داشته باشیم. منظور از شوق انتظار چیست؟
شوق انتظار همان مفهومی است که در دعای ندبه می‌خوانیم: «عزیزُ عَلَی اَن اَرَی الخلق و لاتری؛ برای من سخت است که مردم و همه خلق خدا را ببینم و تو را نبینم.»
درواقع شوق انتظار و اشتیاق برای دیدار با امام زمان عجل‌الله تعالی فرجه الشریف وظیفه هر مسلمان شیعه‌ای است تا انتظار برای قیام و ظهور آن حضرت باعث شود که زمینه‌های ظهور را فراهم کنند. به عبارت دیگر عشق و علاقه برای ملاقات امام عجل‌الله تعالی فرجه الشریف و سوز و گداز هجران می‌تواند موتور محرکی برای منتظران و شیعیان باشد که شرایط مناسب برای قیام ایشان را فراهم کنند.
همین مفهوم که دلالت بر شوق دیدن آن حضرت دارد در دعاهای دیگری هم آمده است. به عنوان مثال در دعای عهد عرض می‌کنیم: «اللهم ارنی الطلعه الرشیده و الغره الحمیده» به این معنا که: «خدایا! آن طلعت رشید و آن چهره نازنین را به من نشان بده» و یا در دعای دیگری می‌گوییم: «اللهم انی اسئلک اَن تُرینی ولی امرک ظاهراً نافذَ الامَر » یعنی «خدایا! از تو می‌خواهم که ولی امرت را به من نشان بدهی و بنمایی در حالی که فرمان او نافذ باشد.»
به چه کسانی منتظران حقیقی گفته می‌شود؟
چه کسانی نسبت به دیدار امام زمان عجل‌الله تعالی فرجه الشریف شور و شوق دارند؟ به عبارت دیگر چه تفاوتی است میان کسانی که هر لحظه در انتظار دیدار آن حضرت هستند با افرادی که چنین شور و اشتیاقی ندارند؟
شوق و رغبت به دیدار امام زمان عجل‌الله تعالی فرجه الشریف مخصوص کسانی است که در گروه دوستان و موالیان آن حضرت هستند. در حالی که بسیاری از مردم سرگرم زندگی دنیایی هستند و دل شان را به لذت‌های زودگذر دنیا خوش کرده‌اند، دو ستداران آن حضرت در انتظارند و هیچ خوشی در این دنیا نمی‌تواند آنها را دلگرم کند.
وظایف منتظران ظهور
با این اوصاف، کسی که مایل به ملاقات امام زمان عجل‌الله تعالی فرجه الشریف است چه وظیفه ای بر عهده دارد و چه کاری باید انجام بدهد؟
دعا کردن برای ظهور امام زمان عجل‌الله تعالی فرجه الشریف هرچند که وظیفه همه مردم است اما این دعا و مناجات برای مشتاقان حضرت واضح‌تر و مهم‌تر است. چراکه هر اندازه دعا با سوز و گداز بیشتری باشد، به اجابت نزدیک‌تر است.
همین نکته در روایتی به نقل از یکی یاران و نواب امام زمان عجل‌الله تعالی فرجه الشریف نقل شده با این مضمون که شخصی به نام احمد بن ابراهیم اشتیاقش به دیدار آن حضرت را به جناب محمد بن عثمان خبر داد. ایشان در پاسخ گفت: «با وجود اشتیاقت دوست داری که امام عجل‌الله تعالی فرجه الشریف را ببینی؟» و بعد از شنیدن پاسخ مثبت، ادامه داد: «خداوند پاداش شوق تو را عنایت فرماید و دیدن رویش را به آسانی و عافیت، به تو روزی کند! ابوعبدالله! التماس نکن که او را ببینی؛ زیرا در ایام غیبت، به او اشتیاق داری و درخواست مکن که با او همنشین گردی که این از عزایم الهی است و تسلیم بودن به آن بهتر است؛ ولی با زیارت به سوی او توجه کن.»
ضرورت دعا برای فرچ
با توجه به این روایت، آیا اظهار شوق و اشتیاق به دیدار امام عجل‌الله تعالی فرجه الشریف با دعا کردن برای ممکن شدن ملاقات منافات دارد؟
پاسخ این پرسش را می‌توان از متن همین روایت به دست آورد. باید توجه داشت که این روایت چند نکته را مشخص می‌کند: اول اینکه شوق مومنان و منتظران امام زمان عجل‌الله تعالی فرجه الشریف امری طبیعی است و مسلم است کسی که منتظر ظهور است، برای لحظه دیدار هم انتظار می‌کشد و شوق ملاقات را در دل دارد.
دوم اینکه خداوند متعال پاداش و ثواب منتظران و مشتاقان دیدار آن حضرت را به آنها عطا می‌فرماید. سوم اینکه دیدن و ملاقات امام زمان عجل‌الله تعالی فرجه الشریف برای مردمی که در دوران ایشان زندگی می‌کنند مثل ملاقات معاصران سایر ائمه اطهار علیهم السلام ساده نیست، چون امام زمان عجل‌الله تعالی فرجه الشریف به اراده خدا از دیده‌ها پنهان است و تا زمان فرج نرسد ملاقات با ایشان جز برای عده ای خاص ممکن نمی‌شود.
البته باید به این نکته هم توجه داشت که چنین روایتی مشخص می‌کند که مخلصان کسانی هستند که مشتاق و منتظر ملاقات آن حضرت هستند. بر اساس دلایل می‌توان نتیجه گرفت که بیان اشتیاق و اظهار تمایل به دیدار امام زمان عجل‌الله تعالی فرجه الشریف نه تنها هیچ منافاتی درخواست دیدار با آن حضرت ندارد، بلکه شیعیان مشتاق و منتظر وظیفه دارند که برای ممکن شدن چنین امری دعا کرده و از خدا یاری بخواهند.
آثار و نتایج دعا برای ظهور امام زمان علیه السلام
همان طور که اشاره کردید یکی از وظایف مشتاقان ملاقات با امام زمان عجل‌الله تعالی فرجه الشریف این است که برای ظهور و فرج ایشان دعا کنند. حال این سوال مطرح می‌شود که دعای مشتاقان چه آثار و نتایجی برای خود آنها دارد؟
در بعضی از روایت‌ها دعا برای ظهور آن حضرت وسیله ای برای نجات از هلاکت به شمار آمده است. در کتاب اکمال الدین و اتمام النعم نوشته شده که امام حسن عسکری علیه السلام فرمودند: «به خدا، فرزندم مهدی را غیبتی است که در آن هیچ کس از هلاکت نجات نمی‌یابد، مگر کسی که خدای عزوجل او را بر اعتقاد نسبت به امامتش ثابت قدم بدارد و او را در دعا برای تعجیل فرجش توفیق عنایت فرماید.»
با توجه به این نکته، آیا می‌توان گفت که اشتیاق داشتن به دیدار امام زمان عجل‌الله تعالی فرجه الشریف می‌تواند باعث رشد و کمال روحی و معنوی انسان شود؟
درست است. هر کسی طالب چیزی باشد برای رسیدن به آن تلاش می‌کند و در صورت رضای خداوند متعال، به نسبت مطالبه و تلاش خودش به خواسته اش می‌رسد. اشتیاق داشتن برای دیدار و زیارت امام زمان عجل‌الله تعالی فرجه الشریف هم به همین صورت است .
یعنی اگر کسی خالصانه مشتاق دیدار آن حضرت باشد و با پرهیز از گناهان، انجام واجبات و کارهایی که مورد رضایت آن حضرت است، زمینه ظهور را فراهم کند می‌تواند امیدوار باشد که به دیدار آن حضرت نائل شود. البته باید توجه داشت که دیدار با آن حضرت، اسباب و شرایط خاصی دارد که باید آنها را در نظر داشت.
در عین حال همین اشتیاق و اظهار محبت خالصانه برای ملاقات و زیارت آن حضرت به این دلیل که همراه با انجام واجبات و ترک محرمات است، می‌تواند زمینه ساز رشد معنوی انسان شود و برکات و کمالات بسیار خوبی را برای او به همراه داشته باشد.
تو خود حجاب خودی، حافظ از میان برخیز
به غیر از دعا کردن، شرایط دیگری هم برای مشتاقان و منتظران امام زمان عجل‌الله تعالی فرجه الشریف وجود دارد تا ملاقات و دیدار آن حضرت برای شان ممکن شود. در این مورد خوب است به ماجرایی که در کتاب دلائل الامامه نوشته شده، توجه کنیم.
ماجرا از این قرار بود که علی بن مهزیار برای ملاقات با امام زمان عجل‌الله تعالی فرجه الشریف نوزده بار به سفر حج مشرف شد و هر بار ضمن زیارت بیت الله الحرام، از خدا می‌خواست تا حضرت بقیه الله الاعظم عجل‌الله تعالی فرجه الشریف را دیدار کند. اما در هیچ کدام از این سفرها چنین امکانی برای او فراهم نشد و او باز هم به امید دیدار آن حضرت سفر حج را انجام داد.
تا اینکه در سفر بیستم، لطف خدا شامل حالش شد و توانست آن حضرت را ملاقات کند. زمانی که قاصد امام زمان عجل‌الله تعالی فرجه الشریف می‌خواست علی بن مهزیار را به خدمت آن حضرت بررد از او پرسید: «دنبال چه چیزی می‌گردی ؟» علی بن مهزیار که اشتیاق دیدار امام زمان عجل‌الله تعالی فرجه الشریف را داشت، گفت: «من دنبال امامی هستم که از عالم پنهان و محجوب است.»
قاصد می‌گوید: «و ما هو المحجوبُ عن العالم و لکن حَجَبه سوءُ اعمالِکم» به این معنا که «چه کسی می‌گوید که آن حضرت از عالم محجوب و پنهان است؟ در حالی که اعمال و کارهای بد شما او را محجوب کرده است.»
در همین مورد از علی بن مهزیار از امام زمان عجل‌الله تعالی فرجه الشریف نقل شده که آن حضرت درباره توفیق نداشتن عده ای از افراد به زیارت ایشان فرموده‌اند: «لا و لکنکم کثرتُم الأموالَ و تَجَبرتُم علی ضُعفاء المؤمنین و قطعتم الرحم الذی بینکم فاَی عُذر لَکم» یعنی «شما اموالتان را زیاد کردید و بر مؤمنان ضعیف کبر و بزرگی نمودید و قطع رحم کردید؛ پس هیچ عذری برای شما نیست.»
بنابراین شرط اصلی برای دیدار با امام زمان عجل‌الله تعالی فرجه الشریف این است که انسان تلاش کند تا هر مانع و حجابی که بین او و امام عجل‌الله تعالی فرجه الشریف وجود دارد از میان بردارد.
در این مورد باید توجه داشت که هر چیزی که انسان را به دلبسته و وابسته به دنیا و اسباب دنیایی که چیزی جز لهو و لعب نیست کند، حجابی در برابرش قرار می‌دهد تا نتواند آن حضرت را ملاقات کند.